Gewone en grijze zeehond in Waddenzee en Deltagebied, 1960 - 2014

Oorzaken van achteruitgang gewone zeehond vóór 1980

De aantallen van de gewone zeehond namen af tot ongeveer 1980. De belangrijkste oorzaak hiervoor was aanvankelijk de jacht. In de jaren zeventig kwam daar de verontreiniging door PCB's en verstoring bij.
In de periode vóór 1959 was het aantal gewone zeehonden achteruitgegaan als gevolg van bejaging. Vooral jonge dieren werden bejaagd, omdat hun pels het meeste opbracht. Nadat in 1961 in het Deltagebied en in 1962 in het Waddengebied de jacht op de zeehond was gesloten, trad enig herstel op. Dit herstel was echter van korte duur. Door een te lage reproductie en een grote sterfte daalde de populatie tot een dieptepunt. Verontreiniging door PCB's (Reijnders, P.J.H. 1986), de toename van verstoring door beroepsvaart en watertoerisme worden hier als oorzaak gezien. Ook ging de jacht in omliggende gebieden door. Tot 1974 werd er in de Deense Waddengebieden nog gejaagd terwijl de Duitse lidstaten enkele jaren daarvoor pas stopten. In Zuidwest-Nederland heeft de uitvoering van de Deltawerken ook nog geleid tot verstoring en verkleining van het leefgebied van de gewone zeehond en praktisch verdwijning van de soort (Reijnders, P.J.H. 1985).

Herstel gewone zeehond

In de Waddenzee trad vanaf eind jaren zeventig herstel op. Verbetering van de waterkwaliteit, immigratie uit de Duitse en Deense Waddenzee en maatregelen tegen verstoring hebben hiertoe bijgedragen. Opvallend is het sterke herstel na het uitbreken van een virusziekte in 1988 en 2002. Beide keren is de populatie tot ongeveer 50% gereduceerd (Härkönen et al 2007). In de jaren daarna bleek de populatie zich prima te kunnen herstellen. In 2014 werden er in de Nederlandse Waddenzee 7086 dieren geteld. Dit is een lichte daling ten opzichte van vorig jaar (maar een stijging t.o.v. 2012). Er lijkt meer variatie in de getelde aantallen te komen, mogelijk nadert de populatie de draagkracht van het gebied (Galatius et al 2014). Deze draagkracht wordt bepaald door de ruimte en voedsel die de dieren tot hun beschikking hebben, en wordt daarom ook door de menselijke activiteiten in het gebied gestuurd.
In het Zeeuwse en Zuid-Hollandse Deltagebied is pas sinds eind jaren negentig sprake van een lichte groei, dankzij import uit onder andere de Waddenzee. Inmiddels nemen de aantallen steeds meer toe. In 2013 werden in het Deltagebied in augustus 597 gewone zeehonden geteld (Arts et al 2015),. Ten opzichte van de groei in het gebied blijft de voortplanting achter.
De gewone zeehonden in Nederland maken deel uit van de Waddenzeepopulatie, die zich uitstrekt tot Noord-Denemarken. Over het geheel genomen wordt in Nederland ongeveer 25% van de dieren geteld.

Ontwikkeling grijze zeehond

Sinds 1980 is de grijze zeehond terug in de Nederlandse wateren (Reijnders et al 1995). Eeuwenlang werd de soort niet waargenomen in ons land. De eerste jaren waren er maar weinig individuen, maar vanaf 1985 werden er jongen geboren en is het aantal sterk toegenomen. De groei is echter ook in belangrijke mate het gevolg van import uit de Britse eilanden waar er naar schatting tussen de 100.000 en 300.000 dieren zijn (Brasseur et al. 2015). De toename van de grijze zeehond was eerst in het westelijk Waddengebied zichtbaar, daarna langzaam in het oostelijk Waddengebied en het Deltagebied. Ook in Duitsland heeft zich een groeiende kolonie gevestigd, hoewel in Nederland verreweg de meeste dieren geteld worden, namelijk rond 80% van alle grijze zeehonden.
In de Delta werden in 2014 804 grijze zeehonden waargenomen, iets minder dan in het jaar ervoor. In ditzelfde jaar zijn in de Waddenzee 3364 dieren geteld. Dat zijn weer meer dan twee jaar geleden (de aantallen vorig jaar weken af vanwege een koude periode) en komt overeen met de nog steeds stijgende lijn in de gehele Waddenzee (Brasseur et al 2014).

Rode Lijst

De gewone zeehond en grijze zeehond staan op de Rode Lijst van zoogdieren, in de Habitatrichtlijn (bijlage II en V) en in de Conventie van Bonn en Bern.