Gewone en grijze zeehond in Waddenzee en Deltagebied, 1959-2010

Oorzaken van achteruitgang gewone zeehond

De aantallen van de gewone zeehond namen af tot ongeveer 1980. De belangrijkste oorzaak hiervoor was aanvankelijk de jacht. In de jaren zeventig kwam daar de verontreiniging door PCB's bij.
In de periode voor 1959 is de gewone zeehond achteruitgegaan als gevolg van bejaging. Vooral jonge dieren werden bejaagd, omdat hun pels het meeste opbracht. Nadat in 1961 in het Deltagebied en in 1962 in het Waddengebied de jacht op de zeehond was gesloten, trad enig herstel op. Dit herstel was van korte duur. Door een lage reproductie en een grote sterfte daalde de populatie tot een dieptepunt. Verontreiniging door PCB's, de toename van verstoring door beroepsvaart en watertoerisme worden hier als oorzaak gezien. Ook ging de jacht in omliggende gebieden door. Tot 1974 werd er in de Duitse en Deense Waddengebieden nog gejaagd. In Zuidwest Nederland heeft de uitvoering van de Deltawerken ook nog geleid tot verstoring en verkleining van het leefgebied van de gewone zeehond.

Herstel gewone zeehond

In de Waddenzee trad vanaf eind jaren zeventig herstel op. Verbetering van de waterkwaliteit, immigratie uit de Duitse en Deense Waddenzee en maatregelen tegen verstoring hebben hiertoe bijgedragen. Opvallend is de sterke groei na het uitbreken van een virusziekte in 1988 en 2002. Beide keren is de populatie tot meer dan 50% gereduceerd. In de jaren daarna bleek de populatie zich prima te kunnen herstellen. In de Waddenzee zijn in 2010 bijna vijfhonderd gewone zeehonden minder geteld, namelijk 5848. Hiervoor is niet direct een aanwijsbare verklaring.
In het Zeeuwse en Zuid-Hollandse Deltagebied is pas sinds eind jaren negentig sprake van een lichte groei. Vergeleken met de Waddenzee blijft deze groei echter sterk achter. Er zijn aanwijzingen voor een zeer hoge sterfte en de reproductie blijft achter.

Ontwikkeling grijze zeehond

Sinds 1980 is de grijze zeehond terug in de Nederlandse wateren. Eeuwenlang werd de soort niet waargenomen in ons land. De eerste jaren waren er maar weinig individuen, maar vanaf 1990 is het aantal sterk toegenomen. Vanaf 1985 werden ook jongen gezien. De toename van de grijze zeehond was eerst in het westelijk Waddengebied zichtbaar, daarna langzaam in het oostelijk Waddengebied en het Deltagebied. Hoewel er in 2010 in het Waddengebied iets minder grijze zeehonden gesignaleerd werden dan in 2009, waren het er nog altijd meer dan 2000. In het Zeeuwse en Zuid-Hollandse Deltagebied was het met 382 grijze zeehonden vrijwel gelijk aan 2009.
Er lijkt een vrije uitwisseling mogelijk tussen de grijze zeehonden in Nederland en op de Britse eilanden waar er naar schatting tussen de 100.000 en 300.000 dieren zijn. Het is dan ook de vraag of men van een Nederlandse populatie grijze zeehonden kan spreken of dat deze dieren een deel van de Britse populatie vormen.

Rode Lijst

De gewone zeehond en grijze zeehond staan op de Rode Lijst van zoogdieren, in de Habitatrichtlijn (bijlage II en V) en in de Conventie van Bonn en Bern.