Gewone en grijze zeehond in Waddenzee en Deltagebied, 1960 - 2013

U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.

De populaties van de gewone zeehond en de grijze zeehond zijn de laatste twintig jaar sterk gegroeid. Ondanks het zeehondenvirus, dat in 1988 en in 2002 ongeveer 50% van de gewone zeehonden doodde, is de populatie goed hersteld. Het aantal getelde gewone zeehonden groeide in de Waddenzee in 2013. De tellingen van de grijze zeehond waren in 2013 in de Delta hoger dan het jaar ervoor, maar in de Waddenzee lager.

Oorzaken van achteruitgang gewone zeehond

De aantallen van de gewone zeehond namen af tot ongeveer 1980. De belangrijkste oorzaak hiervoor was aanvankelijk de jacht. In de jaren zeventig kwam daar de verontreiniging door PCB's bij.
In de periode vóór 1959 is de gewone zeehond achteruitgegaan als gevolg van bejaging. Vooral jonge dieren werden bejaagd, omdat hun pels het meeste opbracht. Nadat in 1961 in het Deltagebied en in 1962 in het Waddengebied de jacht op de zeehond was gesloten, trad enig herstel op. Dit herstel was van korte duur. Door een lage reproductie en een grote sterfte daalde de populatie tot een dieptepunt. Verontreiniging door PCB's, de toename van verstoring door beroepsvaart en watertoerisme worden hier als oorzaak gezien. Ook ging de jacht in omliggende gebieden door. Tot 1974 werd er in de Duitse en Deense Waddengebieden nog gejaagd. In Zuidwest-Nederland heeft de uitvoering van de Deltawerken ook nog geleid tot verstoring en verkleining van het leefgebied van de gewone zeehond.

Herstel gewone zeehond

In de Waddenzee trad vanaf eind jaren zeventig herstel op. Verbetering van de waterkwaliteit, immigratie uit de Duitse en Deense Waddenzee en maatregelen tegen verstoring hebben hiertoe bijgedragen. Opvallend is het sterke herstel na het uitbreken van een virusziekte in 1988 en 2002. Beide keren is de populatie tot meer dan 50% gereduceerd. In de jaren daarna bleek de populatie zich prima te kunnen herstellen. In 2013 werden er in de Nederlandse Waddenzee 7605 dieren geteld. Hiermee kan geconcludeerd worden dat de daling in de telling het jaar ervoor waarschijnlijk het gevolg was van minder optimale telomstandigheden, en er geen sprake was van een werkelijke afname. In het Zeeuwse en Zuid-Hollandse Deltagebied is pas sinds eind jaren negentig sprake van een lichte groei, dankzij import uit onder andere de Waddenzee. Er zijn aanwijzingen voor een zeer hoge sterfte en de reproductie blijft achter. In 2012 werden in het Deltagebied wel 500 gewone zeehonden geteld. Hoewel dit nog ver onder de draagkracht van het gebied ligt en de voortplanting nog erg laag is (er werden 24 jongen in 2012 geteld), geeft dit aan dat het gebied in toenemende mate gebruikt wordt door de dieren.

Ontwikkeling grijze zeehond

Sinds 1980 is de grijze zeehond terug in de Nederlandse wateren. Eeuwenlang werd de soort niet waargenomen in ons land. De eerste jaren waren er maar weinig individuen, maar vanaf 1990 is het aantal sterk toegenomen. Vanaf 1985 werden ook jongen gezien. De groei is echter ook in belangrijke mate het gevolg van import uit de Britse eilanden waar er naar schatting tussen de 100.000 en 300.000 dieren zijn. De toename van de grijze zeehond was eerst in het westelijk Waddengebied zichtbaar, daarna langzaam in het oostelijk Waddengebied en het Deltagebied. Ook in Duitsland heeft zich een groeiende kolonie gevestigd, hoewel in Nederland verreweg de meeste dieren geteld worden. In de Delta werden in 2013 meer grijze zeehonden waargenomen, namelijk 909. In ditzelfde jaar zijn in de Waddenzee slechts 1822 dieren geteld. Meest waarschijnlijk heeft hier het buitengewone koude voorjaar een rol gespeeld, waardoor de dieren laat verhaarden. In de Waddenzee is blijkbaar op een meer ongunstige dag in april geteld, terwijl dit in de Delta niet of minder speelde. De voortplanting van de grijze zeehonden is in de Waddenzee gewoon verlopen, wat doet verwachten dat er geen dramatische veranderingen zijn opgetreden.

Rode Lijst

De gewone zeehond en grijze zeehond staan op de Rode Lijst van zoogdieren, in de Habitatrichtlijn (bijlage II en V) en in de Conventie van Bonn en Bern.

Bronnen

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Aantallen zeehonden in de Waddenzee en de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta
Omschrijving
Jaarlijkse tellingen van grijze en gewone zeehonden in de Waddenzee en in de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta
Verantwoordelijk instituut
Waddenzee:Wageningen IMARES (Sophie Brasseur)
Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta: Deltaprojectmanagement in opdracht van RWS/Provincie Zeeland
Berekeningswijze
Zuivere tellingsresultaten aantal dieren tijdens de rui op de zandplaten
Basistabel
Jaar en aantal
Geografische verdeling
Gehele Nederlandse deel van de Waddenzee en Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta
Verschijningsfrequentie
Jaarlijks
Betrouwbaarheidscodering
A. Integrale enquête

Archief van deze indicator

Bekijk meer Bekijk minder

Referentie van deze webpagina

CLO (2014). Gewone en grijze zeehond in Waddenzee en Deltagebied, 1960 - 2013 (indicator 1231, versie 11, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.