Gewone en grijze zeehond in Waddenzee en Deltagebied, 1960 - 2013
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De populaties van de gewone zeehond en de grijze zeehond zijn de laatste twintig jaar sterk gegroeid. Ondanks het zeehondenvirus, dat in 1988 en in 2002 ongeveer 50% van de gewone zeehonden doodde, is de populatie goed hersteld. Het aantal getelde gewone zeehonden groeide in de Waddenzee in 2013. De tellingen van de grijze zeehond waren in 2013 in de Delta hoger dan het jaar ervoor, maar in de Waddenzee lager.
Oorzaken van achteruitgang gewone zeehond
De aantallen van de gewone zeehond namen af tot ongeveer 1980. De belangrijkste oorzaak hiervoor was aanvankelijk de jacht. In de jaren zeventig kwam daar de verontreiniging door PCB's bij.
In de periode vóór 1959 is de gewone zeehond achteruitgegaan als gevolg van bejaging. Vooral jonge dieren werden bejaagd, omdat hun pels het meeste opbracht. Nadat in 1961 in het Deltagebied en in 1962 in het Waddengebied de jacht op de zeehond was gesloten, trad enig herstel op. Dit herstel was van korte duur. Door een lage reproductie en een grote sterfte daalde de populatie tot een dieptepunt. Verontreiniging door PCB's, de toename van verstoring door beroepsvaart en watertoerisme worden hier als oorzaak gezien. Ook ging de jacht in omliggende gebieden door. Tot 1974 werd er in de Duitse en Deense Waddengebieden nog gejaagd. In Zuidwest-Nederland heeft de uitvoering van de Deltawerken ook nog geleid tot verstoring en verkleining van het leefgebied van de gewone zeehond.
Herstel gewone zeehond
In de Waddenzee trad vanaf eind jaren zeventig herstel op. Verbetering van de waterkwaliteit, immigratie uit de Duitse en Deense Waddenzee en maatregelen tegen verstoring hebben hiertoe bijgedragen. Opvallend is het sterke herstel na het uitbreken van een virusziekte in 1988 en 2002. Beide keren is de populatie tot meer dan 50% gereduceerd. In de jaren daarna bleek de populatie zich prima te kunnen herstellen. In 2013 werden er in de Nederlandse Waddenzee 7605 dieren geteld. Hiermee kan geconcludeerd worden dat de daling in de telling het jaar ervoor waarschijnlijk het gevolg was van minder optimale telomstandigheden, en er geen sprake was van een werkelijke afname. In het Zeeuwse en Zuid-Hollandse Deltagebied is pas sinds eind jaren negentig sprake van een lichte groei, dankzij import uit onder andere de Waddenzee. Er zijn aanwijzingen voor een zeer hoge sterfte en de reproductie blijft achter. In 2012 werden in het Deltagebied wel 500 gewone zeehonden geteld. Hoewel dit nog ver onder de draagkracht van het gebied ligt en de voortplanting nog erg laag is (er werden 24 jongen in 2012 geteld), geeft dit aan dat het gebied in toenemende mate gebruikt wordt door de dieren.
Ontwikkeling grijze zeehond
Sinds 1980 is de grijze zeehond terug in de Nederlandse wateren. Eeuwenlang werd de soort niet waargenomen in ons land. De eerste jaren waren er maar weinig individuen, maar vanaf 1990 is het aantal sterk toegenomen. Vanaf 1985 werden ook jongen gezien. De groei is echter ook in belangrijke mate het gevolg van import uit de Britse eilanden waar er naar schatting tussen de 100.000 en 300.000 dieren zijn. De toename van de grijze zeehond was eerst in het westelijk Waddengebied zichtbaar, daarna langzaam in het oostelijk Waddengebied en het Deltagebied. Ook in Duitsland heeft zich een groeiende kolonie gevestigd, hoewel in Nederland verreweg de meeste dieren geteld worden. In de Delta werden in 2013 meer grijze zeehonden waargenomen, namelijk 909. In ditzelfde jaar zijn in de Waddenzee slechts 1822 dieren geteld. Meest waarschijnlijk heeft hier het buitengewone koude voorjaar een rol gespeeld, waardoor de dieren laat verhaarden. In de Waddenzee is blijkbaar op een meer ongunstige dag in april geteld, terwijl dit in de Delta niet of minder speelde. De voortplanting van de grijze zeehonden is in de Waddenzee gewoon verlopen, wat doet verwachten dat er geen dramatische veranderingen zijn opgetreden.
Rode Lijst
De gewone zeehond en grijze zeehond staan op de Rode Lijst van zoogdieren, in de Habitatrichtlijn (bijlage II en V) en in de Conventie van Bonn en Bern.
Bronnen
- Akineden, Oe.; J. Alber, C. Laemmler,R. Weiss, U. Siebert, G. Foster, S. Tougaard, S.M.J.M. Brasseur & P.J.H. Reijnders (2007) Relatedness of Streptococcus equi subsp. zooepidemicus strains isolated from harbour seals (Phoca vitulina) and grey seals (Halichoerus grypus) of various origins of the North Sea during 1988 - 2005, Veterinary Microbiology 121 (2007)1-2. - ISSN 0378-1135 - p. 158 - 162.
- Brasseur, S.M.J.M., J.S.M. Cremer, E.M. Dijkman en J.P. Verdaat (2013) Monitoring van gewone en grijze zeehonden in de Nederlandse Waddenzee 2002-2012, Wageningen, WOT Natuur & Milieu, WOt-werkdocument 352
- Brasseur, S.M.J.M., T. Borchardt, R. Czeck, L.F. Jensen, A. Galatius, S. Ramdohr, U. Siebert, J. Teilman (2012) Trilateral Seal Expert Group (TSEG). Aerial surveys of grey seals in the Wadden Sea in 2011-2012: Increase in Wadden Sea grey seals continued in 2012. Common Wadden Sea Secretariate (CWSS).
- Galatius A, S.M.J.M. Brasseur, P.J.H. Reijnders, T. Borchardt, U. Siebert, M. Stede, S. Ramdohr, L.F. Jensen & J.Teilman (2012) Trilateral Seal Expert Group (TSEG). Aerial Surveys of Harbour Seals in the Wadden Sea in 2012. Substantial increases in moult counts. Common Wadden Sea Secretariate (CWSS).
- Härkönen, T.; S.M.J.M. Brasseur,.J. Teilmann, C. Vincent, R. Dietz, K. Abt & P.J.H. Reijnders (2007) Status of grey seals along mainland Europe from the Southwestern Baltic to France, NAMMCO Scientific Publications, Volume 6
- Meesters, H.W.G., P.J.H. Reijnders, S.M.J.M Brasseur, S. Tougaard, M. Stede, U. Siebert & T. Härkönen (2007) An effective survey design for harbour seals in the Wadden Sea: tuning Trilateral Seal Agreement and EU-Habitat Directive requirement, The meeting of the Trilateral Working Group TWG 07/1, Delfzijl, The Netherlands, 18 - 19 April, The Netherlands. - Wilhelmshaven
- Reijnders, P.J.H. (1985). On the extinction of the Southern Dutch harbour seal population. Biological Conservation, 31: 75-84.
- Reijnders, P.J.H. (1986). Reproductive failure in common seals feeding on fish from polluted waters. Nature, 324: 456-457.
- Reijnders, P.J.H. (1988). Gevolgen virusuitbraak voor zeehonden in het internationale Waddengebied. Waddenbulletin, 23/4: 201-203.
- Reijnders, P.J.H., J. van Dijk en D. Kuiper (1995). Recolonization of the Dutch Wadden Sea by the grey seal Halichoerus grypus. Biological Conservation, 71: 231-235.
- Reijnders, P.J.H., E.H. Ries, S. Tougaard, N. Norgaard, G. Heidemann, J. Schwarz, E. Vareschi en I.M. Traut (1995). Population development of harbour seals Phoca vitulina in the Wadden Sea after the 1988 virusepizootic. J. Sea Research, 38: 161-168.
- Reijnders, P.J.H., S.M.J.M. Brasseur, K.F. Abt, U. Siebert, M. Stede & S. Tougaard (2006) Aerial surveys of harbour and grey seals in the Wadden Sea in 2006, Wadden Sea Newsletter 32 (2006)
- Strucker R.C.W., F.A. Arts, S. Lilipaly, C.M. Berrevoets & P.L. Meininger (2006).Watervogels en zeezoogdieren in de Zoute Delta 2004/2005. Rapport RIKZ/2006.003. Rijksinstituut voor Kust en Zee, Middelburg
- Strucker R.C.W., F.A. Arts, S. Lilipaly, C.M. Berrevoets & P.L. Meininger (2007). Watervogels en zeezoogdieren in de Zoute Delta 2005/2006. Rapport RIKZ/2007.005. Rijksinstituut voor Kust en Zee, Middelburg
- Strucker R.C.W., F.A. Arts & S. Lilipaly (2012) Watervogels en zeezoogdieren in de Zoute Delta 2010/2011. RWS Waterdienst BM Middelburg
- TSEG (2013) Aerial surveys of Grey Seals in the Wadden Sea in the season of 2012-2013
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Aantallen zeehonden in de Waddenzee en de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta
- Omschrijving
- Jaarlijkse tellingen van grijze en gewone zeehonden in de Waddenzee en in de Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta
- Verantwoordelijk instituut
- Waddenzee:Wageningen IMARES (Sophie Brasseur)
Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta: Deltaprojectmanagement in opdracht van RWS/Provincie Zeeland - Berekeningswijze
- Zuivere tellingsresultaten aantal dieren tijdens de rui op de zandplaten
- Basistabel
- Jaar en aantal
- Geografische verdeling
- Gehele Nederlandse deel van de Waddenzee en Zeeuwse en Zuid-Hollandse Delta
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Wageningen IMARES - Populatie Gewone Zeehonden in de Nederlandse Waddenzee
Wageningen IMARES - Populiatie Grijze Zeehonden in de Nederlandse Waddenzee
Waddenzee secretariaat - Betrouwbaarheidscodering
- A. Integrale enquête
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2014). Gewone en grijze zeehond in Waddenzee en Deltagebied, 1960 - 2013 (indicator 1231, versie 11, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.