Verzuring en grootschalige luchtverontreiniging: emissies 1990 - 2010

Uitstoot van verzurende stoffen, NMVOS en fijn stof sterk gedaald

De uitstoot ofwel emissies van de verzurende stoffen ammoniak (NH₃), stikstofoxiden (NO_x) en zwaveldioxide (SO₂) zijn fors afgenomen in de periode 1990-2000. Ook de emissies van fijn stof (PM₁₀) en vluchtige organische stoffen (Niet-Methaan-VOS) zijn fors gedaald in deze periode.
Na 2000 namen de emissies van de meeste stoffen nog steeds verder af, maar minder sterk dan in de periode daarvoor. De NO_X-emissie daalde nog wel in hetzelfde tempo als de voorgaande periode. De SO₂-emissie is na 2007 fors afgenomen. In de onderstaande alinea's wordt de trend per stof verder toegelicht.

De emissies zijn hier weergegeven volgens de definities van de EU-richtlijn inzake Nationale Emissieplafonds (NEC), dus exclusief de bijdrage van de zeescheepvaart. Luchtverontreinigende emissies van de zeescheepvaart namen tussen 1990 en 2006 toe. Tussen 2006 en 2008 zijn de emissies door de zeescheepvaart gedaald. Daarna zijn de emissies vrijwel gelijk gebleven.

• Emissies door de zeescheepvaart, 1990-2022

De hier gepresenteerde cijfers zijn de definitieve emissiecijfers voor de periode 1990-2010, zoals vastgesteld door de Emissieregistratie in februari 2012.

Uitstoot stikstofoxiden met de helft afgenomen sinds 1990, maar nog boven emissieplafond 2010

De totale emissie van stikstofoxiden (NO_x) is in 2010 licht gedaald ten opzichte van 2009 en bedraagt nu 276 kton. Dit is nog 16 kiloton boven het emissieplafond van 260 kiloton in 2010. De uitstoot van verkeer en vervoer daalde met 8,3 kton in 2010. De emissies bij de huishoudens namen met 0,6 kton toe, de dienstensector met 1,4 kton toe en de landbouw met 0,6 kton toe. Dit komt voornamelijk doordat er in 2010 meer aardgas is gestookt voor ruimteverwarming in verband met de relatief koude winter. Daarnaast nam ook de productie van de industrie weer toe (+1,3 kton).

Sinds 1990 zijn de emissies van stikstofoxiden met ruim 50% gedaald, vooral door het stellen van emissie-eisen aan personenauto's en vrachtverkeer (Euro-normen) en maatregelen in de industrie, raffinaderijen en energiesector.

Zwaveldioxide-uitstoot met 82% afgenomen en nu ruim onder het NEC-plafond

De SO₂-emissies zijn vanaf 2007 sterk afgenomen naar circa 34 kiloton in 2010. Dit is ruim onder het NEC-emissieplafond voor SO₂ dat 50 kiloton bedraagt in 2010. De lagere SO₂-emissie in periode 2008-2010 is vooral het gevolg van een overschakeling van oliestook naar gasstook bij de raffinaderijen en door het verder aanscherpen van normen voor het maximaal zwavelgehalte van rode diesel die wordt gebruikt door de binnenvaart, visserij en mobiele werktuigen.

Sinds 1990 zijn de SO₂-emissies met 82% gedaald, vooral door het Besluit Emissie-Eisen Stookinstallaties (BEES) voor de energiesector, raffinaderijen en industrie en het verzuringsconvenant met de energiesector. De maatregelen waarmee de reductie werd bereikt zijn:

• rookgasreiniging bij raffinaderijen, de industrie en de energiesector;
• overgang van olie- naar gasstook bij raffinaderijen en in de chemische industrie;
• inzet van kolen met een lager zwavelgehalte in de kolengestookte energiecentrales.

Naast de reductie in de bovengenoemde sectoren is de SO₂-emissie van verkeer en vervoer afgenomen door de verlaging van het zwavelgehalte van de brandstoffen.

Uitstoot ammoniak met 66% afgenomen, in 2010 net onder het NEC-plafond

De uitstoot van ammoniak (NH₃) is ten opzichte van 2007 met circa 18 kiloton afgenomen naar 122 kiloton in 2010. Dit is circa 6 kiloton onder het emissieplafond van 128 kiloton in 2010. De afname na 2007 komt vooral door de aanscherping van de uitrijbepalingen voor bouwland per 2008 en door de aanpassing van stallen in de intensieve veehouderij.

Sinds 1990 zijn de NH₃-emissies met circa 66% afgenomen. Deze afname is het gevolg van krimp van de veestapel, eiwitarm voer, afdekken van mestopslagen, emissiearm bemesten en emissiearme stallen. De grootste bijdrage levert emissiearme bemesting (De Haan et al., 2009). Bij emissiearm bemesten vervluchtigt er weinig ammoniak, waardoor er meer stikstof in de bodem beschikbaar komt voor het gewas en er minder kunstmest nodig is.

Uitstoot van vluchtige organische stoffen (NMVOS) ruim onder emissieplafond

De NMVOS-emissies zijn sinds 1990 met 68% gedaald tot een niveau circa 151 kiloton in 2010. Dit is ruim onder het NEC-emissieplafond voor NMVOS dat 185 kiloton bedraagt in 2010.
De emissies zijn vooral gedaald door maatregelen in het kader van het Koolwaterstoffen 2000-programma en het Nationaal Reductieplan NMVOS (VROM, 2005). Daarnaast zijn de emissies in de verkeerssector gedaald doordat de emissie-eisen voor het wegverkeer (Euro-normen) regelmatig zijn aangescherpt.

Fijn stof (PM₁₀) uitstoot met 57% gedaald sinds 1990

Sinds 1990 zijn de emissies van fijn stof (PM₁₀) met circa 55% gedaald, van ongeveer 68 kiloton in 1990 tot circa 29 kton in 2010. De emissies van fijn stof vallen niet onder de huidige NEC-richtlijn.
De afname van de emissies van PM₁₀ heeft vooral plaatsgevonden bij de bedrijven en het (weg)verkeer. De afname bij de bedrijven (industrie, energiesector en raffinaderijen) is vooral te danken aan milieuregelgeving, waaronder het Besluit Emissie-Eisen Stookinstallaties (BEES) en de Nederlandse Emissie Richtlijn Lucht (NER). Dit heeft geleid tot maatregelen zoals procesaanpassingen en een toename van het gebruik van filters. De daling bij het wegverkeer is het gevolg van de Europese emissie-eisen aan nieuwe auto's.

Nieuwe inzichten in emissiecijfers

Voor een volledig overzicht van alle wijzigingen, zie de website van de emissieregistratie: www.emissieregistratie.nl.