Verzuring en grootschalige luchtverontreiniging: emissies 1990-2008

Uitstoot van verzurende stoffen, NMVOS en fijn stof sterk gedaald

De uitstoot ofwel emissies van de verzurende stoffen ammoniak (NH₃), stikstofoxiden (NO_x) en zwaveldioxide (SO₂) zijn fors afgenomen in de periode 1990-2000. Ook de emissies van fijn stof (PM₁₀) en vluchtige organische stoffen (Niet-Methaan-VOS) zijn fors gedaald in deze periode. Ook na 2000 namen de emissies van de meeste stoffen nog steeds verder af, maar minder sterk dan in de periode daarvoor. Alleen de NO_X-emissie daalt nog in hetzelfde tempo als de voorgaande periode.

De emissies zijn hier weergegeven volgens de definities van de EU-richtlijn inzake Nationale Emissieplafonds (NEC), dus exclusief de bijdrage van de zeescheepvaart. Luchtverontreinigende emissies van de zeescheepvaart namen juist toe: de NO_x en SO₂-emissies van de zeescheepvaart zijn tussen 1990 en 2007 met respectievelijk 55% en 35% gestegen.

• Emissies door de zeescheepvaart, 1990-2022

De emissieberekeningen voor 2008 zijn nog gebaseerd op voorlopige energie- en productiestatistieken van het CBS. In mei 2010 worden de definitieve emissiecijfers over 2008 gepubliceerd op deze pagina.

Ammoniak

In 2008 is de uitstoot van ammoniak (NH₃) met 2 kiloton afgenomen tot 135 kiloton. Dit is nog 7 kiloton boven het emissieplafond van 128 kiloton in 2010. Dit komt omdat de afname van de ammoniakemissie, door het in 2008 ingegane verbod om dierlijke mest op bouwland in twee werkgangen uit te rijden, groter is dan de toename bij de stal- en weide-emissie door de grotere veestapel als gevolg van hogere dieraantallen in de doelgroep landbouw. Verder is door de toevoeging van de bron 'Paarden en pony's (niet landbouw)" de NH₃ emissie van doelgroep HDO over de hele reeks met ruim 2 kiloton toegenomen.

Stikstofoxiden

De totale emissie van stikstofoxiden (NOx) is in 2008 verder gedaald tot bijna 293 kiloton. Dit is nog ruim 30 kiloton boven het emissieplafond van 260 kiloton in 2010. De lagere uitstoot van NOx wordt voornamelijk veroorzaakt door de EU-emissie-eisen voor Verkeer en Vervoer en door reductiemaatregelen in de energiesector. Voor een deel wordt deze daling teniet gedaan als gevolg van een hogere emissie bij de doelgroep Landbouw door de groei van het aantal wkk-installaties.

Zwaveldioxide

De SO₂-emissies zijn in 2008 met bijna 9 kiloton afgenomen naar circa 52 kiloton in 2008. Het NEC-emissieplafond voor SO₂ bedraagt 50 kiloton in 2010.
De afname van de SO₂-emissies sinds 1990 is voornamelijk het gevolg van het Besluit Emissie-Eisen Stookinstallaties (BEES) voor de energiesector, raffinaderijen en industrie en het verzuringsconvenant met de energiesector. De maatregelen waarmee de reductie werd bereikt zijn:

• rookgasreiniging bij raffinaderijen, de industrie en de energiesector;
• overgang van olie- naar gasstook bij raffinaderijen en in de chemische industrie;
• inzet van kolen met een lager zwavelgehalte in de kolengestookte energiecentrales.

Naast de reductie in de bovengenoemde sectoren is de SO₂-emissie van verkeer en vervoer afgenomen door de verlaging van het zwavelgehalte van de brandstoffen.

De lagere SO₂-emissie in 2008 is vooral het gevolg van een overschakeling van oliestook naar gasstook (ruim 4 kiloton reductie) bij de raffinaderijen en verbeterde rookgasontzwaveling in de energiesector.

Vluchtige organische stoffen

De NMVOS-emissies zijn gedaald tot een niveau circa 160 kiloton in 2008. Het NEC-emissieplafond voor NMVOS bedraagt 185 kiloton in 2010.
De emissies zijn vooral gedaald door maatregelen in het kader van het Koolwaterstoffen 2000-programma en het Nationaal Reductieplan NMVOS (VROM, 2005). Daarnaast zijn de emissies in de verkeerssector gedaald doordat de emissie-eisen voor het wegverkeer (Euro-normen) regelmatig zijn aangescherpt.

Fijn stof (PM₁₀)

De PM₁₀-emissies zijn afgenomen tot een niveau circa 37 kton in 2008. De afname van de emissies van PM₁₀ heeft vooral plaatsgevonden bij de bedrijven en het (weg)verkeer. De afname bij de bedrijven (industrie, energiesector en raffinaderijen) is vooral te danken aan milieuregelgeving, waaronder het Besluit Emissie-Eisen Stookinstallaties (BEES) en de Nederlandse Emissie Richtlijn Lucht (NER). Dit heeft geleid tot maatregelen zoals procesaanpassingen en een toename van het gebruik van filters. De daling bij het wegverkeer is het gevolg van de Europese regelgeving voor uitlaatgasemissies.

Europese emissieplafonds

In de Europese NEC-richtlijn zijn nationale emissieplafonds vastgesteld voor deze stoffen, te realiseren vanaf 2010. De NEC-emissieplafonds voor Nederland zijn:

• Ammoniak: 128 kton;
• Stikstofoxiden: 260 kton;
• Zwaveldioxide: 50 kton;
• NMVOS: 185 kton.

De emissies van fijn stof vallen niet onder de huidige NEC-richtlijn. De NEC-emissieplafonds zijn een tussenstap op weg naar duurzame emissieniveaus ter bescherming van natuur en gezondheid (VROM, 2001).

• Vermesting en verzuring: beleid

Nieuwe inzichten in emissiecijfers

In de Emissieregistratie zijn het afgelopen jaar verschillende nieuwe inzichten verzameld die geleid hebben tot bijstelling van de emissiereeksen voor de sector verkeer en vervoer. De drie belangrijkste methodewijzigingen voor deze sector zijn:

• Nieuw emissiemodel mobiele werktuigen: TNO heeft afgelopen jaar een nieuw model ontwikkeld voor het berekenen van de emissies van mobiele werktuigen, zoals landbouwtrekkers, graafmachines en vorkheftrucks (Hulskotte et al., 2009). Het model is in hoofdlijnen gebaseerd op verkoopdata van verschillende typen werktuigen en de gemiddelde inzet en levensduur per type. Door deze data te koppelen aan gegevens over het brandstofverbruik per tijdseenheid en de bijbehorende emissiefactoren zijn nieuwe emissiereeksen verkregen. De nieuwe PM₁₀-emissiereeks voor mobiele werktuigen ligt voor de periode 2000-2006 circa 25-30% (0,7-0,9 kton) lager dan die van vorig jaar. De nieuwe NO_x-emissiereeks wijkt voor dezelfde periode nauwelijks af van die van vorig jaar: de afname bedraagt maximaal 2% (1 kton).
• Nieuwe verkeersprestatiereeksen zware bedrijfsvoertuigen: het CBS heeft afgelopen jaar nieuwe reeksen verkeersprestaties vastgesteld voor vrachtauto's en trekkers (trekker-oplegger combinaties). De reeksen geven het totale aantal voertuigkilometers op Nederlands grondgebied door verschillende typen vrachtauto's en trekkers en zijn voor de periode 2001-2007 gebaseerd op data van de Stichting Nationale Auto Pas (NAP). De kilometerstanden uit het NAP geven een relatief nauwkeurig beeld van het gemiddelde jaarkilometrage van bedrijfsvoertuigen. Toepassing van de nieuwe data heeft geleid tot een daling van de NOx-emissiereeksen voor de periode 2000-2006 van circa 1-6 kton ten opzichte van de reeksen van vorig jaar. De nieuwe PM10-emissiereeksen wijken nauwelijks af van die van vorig jaar.
• Nieuwe voorlopige verkeersprestatiereeksen bestelauto's: De verkeersprestatiereeksen voor bestelauto's zijn afgelopen jaar eveneens opnieuw vastgesteld. De oude reeksen waren gebaseerd op een extrapolatie van gegevens uit enquêtes onder voertuigbezitters uit de jaren 90.Afgelopen jaar zijn op basis van NAP-data nieuwe reeksen verkeersprestaties berekend voor de jaren 2005 en 2006. Deze data is gebruikt om nieuwe voorlopige reeksen vast te stellen voor de periode 1990-2007, gebruikmakend van de gegevens uit de enquêtes en de NAP-data. Gegevens voor tussenliggende jaren door interpolatie zijn verkregen. Het CBS verwacht dit jaar volledige reeksen verkeersprestaties voor bestelauto's vast te stellen. Toepasing van de voorlopige reeksen heeft voor de periode 2000-2006 geleid tot een daling van de NOx-emissiereeksen voor bestelauto's van circa 4-12% (1-2,5 kton).

De totale NOx-emissies van de sector verkeer in 2000 zijn op basis van deze nieuwe inzichten circa 3% (8,4 kton) lager dan vorig jaar, terwijl de NOx-emissies in 2006 circa 0,7% (1,5 kton) lager zijn. De totale PM10-emissies door de sector verkeer in 2000 en 2006 zijn respectievelijk met circa 6% (1,1 kton) en 3% (0,5 kton) gedaald ten opzichte van de vorig jaar gerapporteerde cijfers.