Afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw, 1985-2007

Afzet in 2007 toegenomen

In het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw is de afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw fors afgenomen. Dit komt vooral door de reductie in het gebruik van grondontsmettingsmiddelen.
De daling van de totale afzet heeft zich de laatste tien jaar niet duidelijk voortgezet. In 2007 is de totale afzet zelfs weer hoger dan in 2006. Binnen de reeks 1985-2007 is de afzet in 2001 en 2003 het laagst.

Ontwikkelingen per hoofdgroep

Per hoofdgroep vallen vooral de jaarlijkse fluctuaties in de afzet van fungiciden op. De afzet van herbiciden varieert ook jaarlijks, maar minder. De afzet van insecticiden daalt geleidelijk over vrijwel het gehele tijdvak. Bij grondontsmetting lijkt er sinds 2005 weer sprake van een toename. Bij 'overige middelen' (anno 2007 bijna uitsluitend de afzet van de actieve stof minerale olie) is er een stijgende trend sinds 2000.

Fungiciden

De afzet van fungiciden schommelt nogal doordat zij voor een belangrijk deel wordt bepaald door het akkerbouwareaal en de weersomstandigheden tijdens het teeltseizoen. Droge warme zomers leiden tot een lager gebruik, natte koude zomers juist tot een hoger gebruik.
Ruim de helft van de afzet aan fungiciden bestaat uit dithiocarbamaten. Van deze chemische groep is de afzet van maneb sinds 1985 zeer sterk afgenomen, terwijl de afzet van mancozeb sinds 1995 juist is toegenomen. De afzet van captan blijft door de jaren heen stabiel.

Herbiciden

De afzet van herbiciden fluctueert eveneens, maar minder dan de fungiciden. Hier valt de geleidelijk stijgende afzet van aminofosfonaten op. De afzet van fenoxycarbonzuren is de afgelopen 10 jaar vrij stabiel, waarbij de afzet van MCPA in 2004 en 2006 hoog was ten opzichte van de andere jaren.

Insecticiden

De afzet van insecticiden daalt geleidelijk tot 2006 maar neemt in 2007 weer iets toe. De daling van de afzet van organische fosforverbindingen zet wel door, evenals de daling van de afzet van carbamaten.

Afzet voor niet-landbouwkundige toepassingen

De cijfers zijn inclusief de afzet voor particulier gebruik en voor toepassing in openbaar groen. Schattingen op basis van andere bronnen wijzen uit dat dit gebruik maximaal 2 procent van de hier gepresenteerde afzetcijfers omvat, voornamelijk in de vorm van herbiciden.

• Verkoop van bestrijdingsmiddelen door de detailhandel aan particulieren, 2004
• Bestrijdingsmiddelengebruik door de overheid

Relatie afzet en gebruik

Door voorraadvorming bij handel en gebruikers en doordat ook andere bedrijven actief zijn op de Nederlandse markt geven de afzetcijfers van Nefyto geen inzicht in de precieze omvang van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Mits behoedzaam gebruikt zijn zij wel geschikt om gebruiksontwikkelingen af te leiden. Mogelijk is de afzetontwikkeling per chemische groep het meest geschikt om structurele ontwikkelingen af te leiden.

Relevantie

De afzetcijfers worden in de Nationale Milieu Indicator (Alterra, 2008) gebruikt om de voortgang van het beleid, beschreven in de Nota Duurzame gewasbescherming, te bepalen.
De cijfers geven de gezamenlijke afzet van alle in de Nederlandse Stichting voor Fytofarmacie (Nefyto) deelnemende bedrijven op de Nederlandse markt. Nefyto is de brancheorganisatie van de Nederlandse gewasbeschermingsmiddelenindustrie. De Nefyto-gegevens omvatten de laatste jaren circa 90 procent van de totale afzet van gewasbeschermingsmiddelen.
Uit de afzetgegevens kan geen informatie worden afgeleid over het exacte aandeel landbouw, het aandeel van een bepaalde sector van de land- en tuinbouw en het aandeel van een bepaald gewas. Hiervoor is informatie uit andere bronnen nodig.