Water

‘Nederland waterland’ is een veelgehoorde uitspraak. Water is in Nederland op verschillende manieren aanwezig, zoals oppervlaktewater en grondwater. Daarnaast vervult het verschillende functies, bijvoorbeeld drinkwater, zwemwater of koelwater. De focus van waterbeheerders lag voorheen vooral op het afvoeren van het teveel aan water. Tegenwoordig zien we vaker langere periodes van droogte. Er is vaker sprake van watertekorten. Tegelijkertijd is de extreme neerslag toegenomen in de afgelopen 50 tot 100 jaar. 

Waterveiligheid

Het stelsel van dijken en gemalen zorgt ervoor dat mensen in Nederland droge voeten houden. Maar het wordt steeds belangrijker om water ook vast te houden voor droge tijden. Aan de andere kant is aangepaste bescherming nodig voor de stijgende zeespiegel en de hogere waterstanden in de rivieren, onder andere in de vorm van dijkverzwaring en overloopgebieden.

Waterwinning en watergebruik

De beschikbaarheid van water is essentieel voor zowel de mens als de natuur. De winning en het gebruik van water is de afgelopen veertig jaar op hetzelfde niveau gebleven. In Nederland wordt jaarlijks rond de 14,5 miljard kubieke meter water gewonnen en gebruikt. Oppervlaktewater is de belangrijkste waterbron voor de industrie en energiebedrijven. De drinkwaterbedrijven onttrekken merendeels grondwater.

Waterkwaliteit, effecten en beleid

De winning en het gebruik van water kunnen negatieve gevolgen hebben. Onttrekkingen van grondwater kunnen de lokale grondwaterstand zo beïnvloeden dat verdroging ontstaat. En in warme perioden kan de lozing van koelwater door de industrie een negatief effect hebben op de zuurstofhuishouding van het oppervlaktewater, met mogelijke vissterfte tot gevolg. 

Nutriënten als fosfor en stikstof afkomstig uit de landbouw, industrie en verkeer, zorgen voor vermesting van het oppervlaktewater. Sinds 1990 is de vermesting van het oppervlaktewater verminderd, maar de fosfor- en stikstofconcentraties in het water liggen vaak nog boven de norm. Effecten van vermesting zijn onder andere een verhoogde algengroei (blauwalg), aantasting van biodiversiteit en geurhinder.

De kwaliteit van het door waterwinbedrijven ingenomen oppervlakte- en grondwater is dus niet altijd aanvaardbaar voor de productie van drinkwater. Dit leidt tot tijdelijke innamestops of innamebeperkingen van het oppervlaktewater.

Zowel vanuit Nederland als vanuit Europa zijn er normen en doelen voor de waterkwaliteit en voor bescherming en duurzaam gebruik van water. Belangrijk is daarbij de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Doel van deze richtlijn is dat de waterkwaliteit van alle Europese wateren een 'goede toestand' bereikt en dat er binnen Europa duurzaam wordt omgegaan met water.