Belasting van het oppervlaktewater vanuit riolering en rioolwaterzuivering, 1990-2015

Ontwikkeling van de belasting van het oppervlaktewater

De belasting van het oppervlaktewater vanuit riolering en rioolwaterzuivering is voor de meeste stoffen aanzienlijk afgenomen. Dit wordt vooral veroorzaakt door de technische ontwikkelingen op de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi's), zoals defosfatering, stikstofverwijdering en vierde trapszuiveringen zoals zandfilters. Ook verbeteringen in het rioolstelsel hebben geleid tot reducties. Sinds 1998 zijn alle rioolstelsels op een zuivering aangesloten. In 1990 werd nog 2% van het afvalwater ongezuiverd via een rioolstelsel geloosd. Ook zijn diverse maatregelen genomen om de belasting via overgestort afvalwater te verminderen.

Gewasbeschermingsmiddelen en stedelijk groenbeheer

Glyfosaat en MCPA worden veel toegepast in het stedelijk groenbeheer en bij het onderhoud van verhardingen (stoepen en straten) en belanden via afspoeling van de behandelde oppervlakken in het rioolstelsel. Voor glyfosaat geldt dat de belasting vanuit het compartiment riolering en waterzuivering bijna 100% is van de totale belasting; een klein deel is nog afkomstig vanuit toepassing in de landbouw. De belasting vanuit riolering en waterzuivering is iets lager dan die uit de landbouw. Voor MCPA geldt dat de belasting vanuit toepassing in de landbouw verreweg de grootste bron is. Slechts 17% is afkomstig vanuit riolering en waterzuivering. Voor imidacloprid geldt dat ongeveer de helft afkomstig is vanuit riolering en waterzuivering.

Riolering en waterzuivering vrijwel enige bron van geneesmiddelen

Door gebruik in huishoudens belanden veel geneesmiddelen via het toiletspoelwater in het riool. De doelgroep Riolering en waterzuivering is dan ook vrijwel de enige bron van de belasting van het oppervlaktewater met geneesmiddelen. De trend van de belasting verschilt per middel; er is een directe relatie met het gebruik en met de omvang van de bevolking.

• Emissies naar riool door gebruik van geneesmiddelen 1990 - 2022

Aandeel van belasting via overstorten en regenwaterriolen

In perioden met veel regen worden de verontreinigingen met het afspoelende hemelwater via regenwaterriolen en overstorten (indien het rioolstelsel overbelast is) rechtstreeks naar het oppervlaktewater afgevoerd. Ondanks maatregelen om dit zoveel mogelijk te beperken is voor de zware metalen en PAK's het aandeel van overstorten en regenwaterriolen in de totale belasting vanuit het compartiment riolering en rioolwaterzuivering vrij hoog. Voor 2015 is dat aandeel ongeveer 80% voor lood, 50% voor koper, 40% voor zink, 55% voor fluorantheen en 70% voor benzo(a)pyreen. De bronnen van deze vrachten zijn voornamelijk verkeersemissies en/of corrosieprocessen.
Voor de gewasbeschermingsmiddelen glyfosaat en MCPA is het aandeel dat via overstorten en regenwaterriolen het oppervlaktewater bereikt 55% respectievelijk 45% van de totale belasting vanuit de doelgroep Riolering en waterzuivering.

Doelstelling stikstofverwijdering op rwzi's is bereikt

De Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater schrijft voor dat de rwzi's in Nederland 75% van de totale hoeveelheid stikstof en fosfor in het influent (= aangevoerd afvalwater) moeten kunnen verwijderen. In 2006 is deze doelstelling voor stikstof voor het eerste jaar behaald. In 2015 werd een landelijk rendement van 84% bereikt. Voor fosfor geldt dat in 1998 de doelstelling al gehaald was. Inmiddels bedraagt het landelijk rendement voor fosfor 85%.

• Zuivering van stedelijk afvalwater: stikstof en fosfor, 1981-2022