Benzeenconcentratie, 1991-2008

Benzeenconcentraties tot 2000 sterk afgenomen, daarna lichte daling

De gemeten jaargemiddelde benzeenconcentratie vertoont een dalende trend. De daling is het sterkst is op straatstations. Op straatstations ligt de concentratie sinds het begin van de jaren negentig met 70-80% gehalveerd. Vanaf 2000 dalen de concentraties nog licht. De daling is vooral het gevolg van de invoering van de geregelde driewegkatalysator in begin van de jaren negentig, technische verbeteringen aan personenwagens en de verlaging van het benzeengehalte in benzine. Per 1 januari 2000 is het toegestane benzeengehalte in benzine verlaagd van 5% naar 1%. Volgens steekproeven van de milieu-inspectie voldeed het benzeengehalte echter in oktober 1999 al aan deze nieuwe norm. Het gemiddelde benzeengehalte in benzine lag in de jaren negentig tussen 2 en 2,5%. Benzeenemissies door wegverkeer dalen nog steeds ondanks het toenemende verkeersvolume.

Norm wordt niet overschreden

In 2008 bedroeg de jaargemiddelde benzeen achtergrondconcentratie 0,6 µg/m³. De Europese grenswaarde van 5 µg/m³ voor de jaargemiddelde benzeenconcentratie waaraan vanaf 2010 voldaan moet worden, wordt in Nederland al bijna 15 jaar niet meer overschreden.

Hoogste concentraties in stedelijke gebieden met industrie

Verhoogde concentraties komen vooral in de Randstad voor. De hoogste waarden treden op in verstedelijkte gebieden rond de havens van Amsterdam en Rotetrdam waar de bijdragen van grote puntbronnen van grote puntbronnen van op- en overslag van brandstoffen en van de industrie samen gaan met bijdragen van de doelgroepen verkeer en consumenten. Deze situatie treffen we bijvoorbeeld aan in de buurt van het Amsterdamse havengebied en in Rijnmond. Metingen in Rijnmond (DCMR, 2009) bevestigen dit beeld.

Europese normen voor blootstelling bevolking aan benzeen

De Europese Unie heeft een grenswaarde vastgesteld voor de concentratie van benzeen in lucht ter bescherming van de bevolking tegen effecten van langdurige blootstelling. De grenswaarde is 5 µg/m³ voor de jaargemiddelde concentratie en geldt vanaf 2010. Tot 2010 geldt er onder de Nederlandse wetgeving een grenswaarde van 10 µg/m³.

Bronnen van benzeen

Benzeen is een vluchtig aromatisch bestanddeel van benzine. Het wegverkeer vormt de belangrijkste bron. Meer dan de helft van de geregisteerde Nederlandse benzeenemissies is afkomstig van het wegverkeer. De tweede belangrijke bron in Nederland is de verbranding in houtkachels en open haarden, die ongeveer een vijfde van de totale Nederlandse benzeenemissie veroorzaakt. Ruim de helft van het in de Nederlandse lucht aanwezige benzeen is afkomstig van buitenlandse bronnen. Benzeen heeft namelijk een vrij lange levensduur in de atmosfeer (enkele dagen). De hoogste concentraties worden gevonden in stedelijke gebieden met hoge industriële activiteit zoals bij de op- en overslag van benzine en rond snelwegen.

Effecten van benzeen op de gezondheid

Benzeen heeft een toxische werking op het bloed en bloedvormende weefsels. Daarnaast is benzeen carcinogeen, blootstelling kan leiden tot leukemie.
In vergelijking met andere risicofactoren wordt aan aromaten bij de huidige concentraties een beperkt risico toegeschreven. Blootstelling aan sommige aromaten, waarvan benzeen wel de bekendste is, kan een nadelig effect op de gezondheid hebben. Door benzeen veroorzaakte sterfte in Nederland wordt door De Hollander en Brunekreef op drie per jaar geschat. De schatting voor het verlies aan gezondheid gewogen levensjaren (disability adjusted life year, DALY) komt voor benzeen op 140 DALYs/jaar.

Blootstelling bevolking aan benzeenconcentraties

De Nederlandse bevolking wordt aan relatief lage benzeenconcentraties (ruim onder de geldende norm) blootgesteld. In 2008 is waarschijnlijk niemand blootgesteld aan jaargemiddelde achtergrondsconcentraties van benzeen boven de 2 µg/m³.