Vermestende depositie, 1990-2016
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De depositie van vermestende stoffen bedroeg in 2016, gemiddeld over Nederland ruim 1700 mol stikstof per ha. Hiermee is de depositie sinds 1990 met 37 procent afgenomen.
Landelijk beeld in 2016
Regionaal komen grote verschillen voor in de vermestende depositie. In de Gelderse Vallei en de Peel komen deposities voor van boven de 4.000 mol stikstof per hectare per jaar. Dat komt door de hoge lokale ammoniakuitstoot van de intensieve veehouderij. Ammoniak (NH3) komt op lage hoogtes vrij en deponeert snel. Deze combinatie zorgt ervoor dat relatief veel NH3 dicht bij de bron neerkomt. De hoge emissie van stikstofoxiden (NOx) in en nabij grote steden is de oorzaak van de hogere depositie in die gebieden.
60% van de depositie is afkomstig uit Nederlandse bronnen. De Nederlandse agrarische sector levert met 42% verreweg de grootste bijdrage aan de vermestende depositie in Nederland.
De gevolgen van de stikstofdepositie voor de overschrijding van de kritische niveaus zie Overschrijding kritische stikstofdepositie en Milieukwaliteit van landnatuur: stikstofdepositie, 1994-2022
Trend
De landelijk gemiddelde stikstofdepositie, ook wel vermestende depositie genoemd, bedroeg in 1990 ruim 2700 mol stikstof per hectare. De stikstofdepositie is sindsdien geleidelijk gedaald tot het huidige niveau van ruim 1700 mol/ha). Door meteorologische omstandigheden kunnen van jaar tot jaar variaties in de depositie optreden in de orde van grootte van 10%.
De daling in stikstofdepositie op lange termijn (1990-2016) is het gevolg van lagere emissies van zowel stikstofoxiden als van NH3
- De emissie van stikstofoxiden in Nederland daalde sinds 1990 met 65% (zie Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2021). Deze daling is het resultaat van maatregelen bij het verkeer (o.a. invoering katalysator), bij de industrie en in de energiesector.
- De NH3 emissie door agrarische bronnen in Nederland is sinds 1990 met naar schatting 70% gedaald (zie Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2021). Deze emissiedaling is het gevolg van maatregelen zoals verbeterde voersamenstelling, het gebruik van emissiearme stallen, het afdekken van mestsilo's en het direct onderwerken van mest bij de aanwending.
In de periode 2005-2016 lijkt de totale stikstofdepositie (N-totaal) gedaald, echter deze daling is niet statistisch significant. Over deze periode is de depositie van gereduceerd stikstof niet, maar de depositie van geoxideerd stikstof wel gedaald.
Voor meer gedetailleerde informatie over de ontwikkeling van de emissies van vermestende stoffen in Nederland zie Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2021.
Voor informatie over het beleid op het terrein van verzurende stoffen zie de indicator Vermesting en verzuring: beleid.
Voor informatie over de effecten van verzurende stoffen zie de indicator Vermesting en verzuring: oorzaken en effecten.
Bronnen
- Buijsman, E., Aben, J.M.M., Hettelingh, J.-P., Van Hinsberg, A., Koelemeijer, R.B.A. & Maas, R.J.M. (2011) Zure regen. Een analyse van dertig jaar Nederlandse verzuringsproblematiek. Rapport 500093007, Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
- De Haan, B.J., Kros, J., Bobbink, R., Van Jaarsveld, J.A., De Vries, W. en Noordijk, H. (2008) Ammoniak in Nederland. Rapport 500125003. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven.
- De Ruiter, J.F., Van Pul, W.A.J., Van Jaarsveld, J.A. & Buijsman, E. (2006) Zuur- en stikstofdepositie in Nederland in de periode 1990-2002. Rapport 500037005, Milieu- en Natuurplanbureau, Bilthoven.
- Van Jaarsveld, J.A. (2004) Het Operationele Prioritaire Stoffen model. Rapport 500045001, Milieu- en Natuurplanbureau, Bilthoven.
- Van Pul, W.A.J., Van den Broek, M.M.P., Volten, H., Van der Meulen, A., Berkhout, A.J.C., Van der Hoek, K.W., Wichink Kruit, R.J., Huijsmans, J.F.M., Van Jaarsveld, J.A., De Haan, B.J. & Koelemeijer, R.B.A. (2008) Het ammoniakgat: onderzoek en duiding. Rapport 680150002. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Velders, G.J.M., Aben, J.M.M., Geilenkirchen, G.P., den Hollander, H.A., Nguyen, L., van der Swaluw, E., de Vries, W.J. & Wichink Kruit, R.J. (2017) Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2017. Rapport 2017-0117, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Velders, G.J.M., Aben, J.M.M., Van Jaarsveld, J.A., Van Pul, W.A.J., De Vries, W.J. & Van Zanten, M.C. (2010) Grootschalige stikstofdepositie in Nederland. Herkomst en ontwikkeling in de tijd. Rapport 500088007, Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
Relevante informatie
- Milieukwaliteit van landnatuur: stikstofdepositie, 1994-2022
- Overschrijding kritische stikstofdepositie
- Vermesting en verzuring: oorzaken en effecten
- Vermesting en verzuring: beleid
- Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2021
- Relatie ontwikkelingen emissies en luchtkwaliteit, 1990-2021
- Herkomst stikstofdepositie, 2022
- Herkomst verzurende depositie, 2022
- Verzurende depositie, 1990-2022
- Voortgang vermindering knelpunten depositie, 2006 - 2012
- EU (2001) Richtlijn 2001/81/EG van het Europees parlement en de raad van 23 oktober 2001inzake nationale emissieplafonds voor bepaalde luchtverontreinigende stoffen. Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen No L 309/22.
- EU (2008) Richtlijn 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2008 betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa. Publicatieblad van de Europese Unie L 152/1.
- EU (2015) Richtlijn 2015/1480 van de Commissie van 28 augustus 2015 tot wijziging van diverse bijlagen bij de Richtlijnen 2004/107/EG en 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van de regels betreffende de referentiemethoden, de validatie van gegevens en de locatie van de bemonsteringspunten voor de beoordeling van de luchtkwaliteit (Voor de EER relevante tekst)
- Infomil > Luchtkwaliteit: regelgeving.
- EU > Informatie over het luchtkwaliteitsbeleid van de Europese Unie.
- Infomil > Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL)
- UN/ECE > The 1999 Gothenburg Protocol to Abate Acidification, Eutrophication and Ground-level Ozone.
- RIVM > Themasite Grootschalige Concentratiekaarten Nederland.
- RIVM > Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit.
- DCMR, GGD-A'dam, RIVM > luchtmeetnet.nl
- Mooibroek, D., Berkhout, J.P.J. & Hoogerbrugge, R. (2013) Jaaroverzicht luchtkwaliteit 2012. Rapport 680704023, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Informatie over de actuele en toekomstige ontwikkelingen in de luchtkwaliteit is te vinden in Balans van de Leefomgeving 2014 en Nationale Milieuverkenning 6 2006 - 2040.
- Ministerie van Economische Zaken > Programmatische Aanpak Stikstof.
- Regiegroep Natura 2000.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Vermestende depositie
- Omschrijving
- Vermestende depositie in Nederland per 1 x 1 km.
- Verantwoordelijk instituut
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
- Berekeningswijze
- Zie rapportage over de uitkomsten van de GCN-berekeningen. De trendreeks wordt jaarlijks uitgebreid met een extra punt (jaar) welke bepaald wordt in het kader van de actualisatie van de grootschalige concentratie- en depositiekaarten. Kalibratie aan de hand van metingen voorkomt inconsistenties in de trendreeks. Voor de periodes 1990 - 2004 (OPSv433) en 2005 - 2016 (OPSv452) zijn herberekeningen uitgevoerd met vaste modelversie en een consistente emissieset.
- Basistabel
- Reken- en Informatiesysteem Lucht van het Centrum voor Milieumonitoring van het RIVM
- Geografische verdeling
- De kaart en de trend zijn gebaseerd op de uitkomsten van de meest recente GCN-berekeningen.
- Andere variabelen
- Zuurdepositie
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2017. (Velders et al., 2017; zie bij 'Referenties').
- Opmerking
- De rekenmethodiek is gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten. De significantie van de trend is beoordeeld met een 95% betrouwbaarheidsinterval.
- Betrouwbaarheidscodering
- Kaart: C (Schatting met modelberekeningen, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd). Trend 1990-2016: C (Schatting met modelberekeningen, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd).
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2017). Vermestende depositie, 1990-2016 (indicator 0189, versie 16, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
