Fysisch-chemische waterkwaliteit KRW, 2021
De algemene fysisch-chemische waterkwaliteit volgens de KRW is voor de meeste wateren onvoldoende. Een goede fysisch-chemische waterkwaliteit wordt in 41% van de wateren gehaald. Vermesting is een van de belangrijkste oorzaken van een onvoldoende kwaliteit.
Fysisch-chemische waterkwaliteit onvoldoende
De fysisch-chemische kwaliteit van het oppervlaktewater is in 41 procent van de waterlichamen goed. In de andere waterlichamen is de kwaliteit matig, ontoereikend of slecht. De fysisch-chemische kwaliteit is een onderdeel van de ecologische beoordeling van de KRW. Deze resultaten zijn gebaseerd op de rapportage aan de EU van 2021. De eerste rapportage was in 2009 en de volgende rapportage zal plaatsvinden in 2027. Zie voor meer informatie:
- Europese Kaderrichtlijn Water
- Fysisch-chemische waterkwaliteit KRW, 2021
- Biologische waterkwaliteit KRW, 2021
- Chemische waterkwaliteit KRW, 2021
- Kwaliteit specifieke verontreinigende stoffen KRW, 2021
- Oppervlaktewater in Nederland
Belangrijkste stoffen
De belangrijkste stoffen in de fysisch-chemische beoordeling zijn stikstof en fosfor. De beoordeling van deze stoffen is in ruim de helft van de waterlichamen goed. Voor deze stoffen wordt het gemiddelde van de metingen in het zomerhalfjaar beoordeeld. In de zoute wateren wordt fosfor niet beoordeeld omdat de fosforconcentratie voor de beoordeling van de kwaliteit van zoute wateren niet relevant is. Daarnaast wordt in zoute wateren in plaats van totaal stikstof het gemiddelde van de wintermaanden van opgelost anorganisch stikstof (DIN) beoordeeld. In de hier gepresenteerde resultaten zijn beide parameters gecombineerd weergegeven als stikstof. Het doorzicht wordt alleen in meren beoordeeld.
Fysisch-chemische waterkwaliteit verbetert
De fysisch-chemische kwaliteit is verbeterd sinds 2015, waarbij het percentage waterlichamen met een goede kwaliteit is toegenomen met 13 procentpunt; het percentage waterlichamen met een slechte kwaliteit is verminderd met 7 procentpunt. De huidige resultaten worden hier vergeleken met de resultaten van 2015 , omdat ten opzichte van eerdere beoordelingen er veel verschillen waren in normen en beoordelingsmethoden. De kwaliteit op basis van stikstof en fosfor is licht verbeterd (respectievelijk 6 en 9 procentpunt) en doorzicht met 13 procentpunt.
Belangrijkste oorzaken slechte waterkwaliteit
De belangrijkste oorzaken voor de matige tot slechte kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater zijn:
Vermesting met de nutriënten stikstof en fosfor. De meeste nutriënten zijn afkomstig van uit- en afspoeling vanaf landbouwgronden. Een deel van de nutriënten van landbouwgronden komt direct uit toegediende kunstmest of dierlijke mest. Daarnaast is in veel bodems een voorraad stikstof en vooral fosfor aanwezig, deels opgebouwd door onder andere de bemesting van afgelopen decennia en deels van nature aanwezig. Het opgeslagen fosfor spoelt gestaag uit naar het oppervlaktewater, dit is de zogeheten nalevering uit de bodem. Verder draagt in laag-Nederland kwel bij aan de nutriëntbelasting. Andere relevante bronnen voor de belasting van regionale wateren zijn emissies van rwzi's, uit- en afspoeling van natuurgronden en aanvoer vanuit het buitenland via grensoverschrijdende wateren en stikstofdepositie uit de lucht. Door de zuivering van rioolwater zijn de emissies van huishoudelijk afvalwater de afgelopen 30 jaar sterk afgenomen en nu is de uit- en afspoeling vanaf landbouwgronden nationaal gezien de belangrijkste bron van nutriënten.
Een slecht doorzicht komt door overmatige algengroei, welke ook weer door vermesting wordt veroorzaakt.
De watertemperatuur is soms te hoog door lozing van koelwater door elektriciteitscentrales of industrie. Beken hebben soms een te hoge watertemperatuur doordat ze gestuwd zijn en niet beschaduwd zijn.
Bronnen
- Helpdesk Water (Kaderrichtlijn Water)
- Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, 2022. Stroomgebiedbeheerplannen Rijn, Maas, Schelde en Eems 2022-2027.
- Evers, C.H.M., A.J.M. van den Broek, R. Buskens, A. van Leerdam, R.A.E. Knoben, F.C.J. van Herpen, R. Pot, 2018. Omschrijving MEP en maatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water 2021-2027, rapport nr. 2018-50. Stowa, Amersfoort.
- Molen, D.T.v.d., R. Pot, C.H.M. Evers, F.C.J. v. Herpen, L.L.J. van Nieuwerburgh, 2018. Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water 2021-2027, rapport nr 2018-49. Stowa, Amersfoort
- Gaalen, F.W. van et al. (2020), Nationale analyse waterkwaliteit, Den Haag: PBL.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
Fysisch-chemische waterkwaliteit van het oppervlaktewater, KRW
- Omschrijving
De algemene fysisch-chemische waterkwaliteit is een onderdeel van de Kaderrichtlijn Water rapportage. In deze maatlat zijn verschillende deelmaatlatten opgenomen.Stikstof, fosfor en anorganisch stikstof zijn indicatoren voor vermesting. Doorzicht wordt bepaald door de groei van algen of door hoge gehalten van slib of organisch stof. Zuurstof wordt beïnvloed door vermesting en organische verontreinigingen en bij te lage gehalten is het acuut dodelijk voor alle waterdieren. De watertemperatuur is belangrijk voor vissen en macrofauna.
- Verantwoordelijk instituut
PBL, auteur Peter van Puijenbroek
- Berekeningswijze
De beoordeling is onderdeel van de KRW evaluatie, zoals vastgelegd door de Europese Commissie. EC (2000). Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council establishing a framework for community action in the field of water policy. Brussels, European Community.Per waterlichaam is de beoordeling uitgevoerd. Stikstof, fosfor, zuurstof, doorzicht en chloride zijn gebaseerd op het zomerhalfjaar. Anorganisch stikstof voor de zoute en brakke wateren is gebaseerd op het op de periode december t/m februari. In de beoordeling van 2009 is de fysisch-chemische maatlat berekend met het one-out-all-out principe. In de latere beoordelingen zijn eerst het tussenoordeel nutrienten berekend op de beste beoordeling van stikstof en fosfor, waarmee vervolgens de fysisch-chemische kwaliteit is beoordeeld.
- Basistabel
Beoordeling van de waterlichamen voor alle maatlatten. Gegevens afkomstig van http://www.waterkwaliteitsportaal.nl/, data mei 2022. De beoordelingen hebben betrekking op de meetperiode 2018-2021.
- Geografische verdeling
Nederland
- Verschijningsfrequentie
6 jaarlijks. In 2027 is de volgende en laatste rapportage aan de EU gepland.
- Achtergrondliteratuur
Gaalen, F. W. van et al. (2016), Waterkwaliteit nu en in de toekomst. Eindrapportage ex ante evaluatie van de Nederlandse plannen voor de Kaderrichtlijn Water, Den Haag: PBL.Puijenbroek, P. J. T. M. van, P. Cleij, and H. Visser. 2014. Aggregated indices for trends in eutrophication of different types of fresh water in the Netherlands. Ecological Indicators 36:456-462.Puijenbroek, P. J. T. M. van, Evers, C. H. M., & Gaalen, F. W. v. (2015). Evaluation of Water Framework Directive metrics to analyse trends in water quality in the Netherlands. Sustainability of Water Quality and Ecology.Puijenbroek, P. van (2014), De kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater beoordeeld volgens de Kaderrichtlijn Water (KRW), PBL, Den Haag.
- Betrouwbaarheidscodering
B: Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2022). Fysisch-chemische waterkwaliteit KRW, 2021 (indicator 0252, versie 17, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
Gerelateerde indicatoren
