Waterkwaliteit KRW, 2019

Methode Beoordeling waterkwaliteit

In de KRW is een methode vastgesteld voor de beoordeling van het oppervlaktewater gebaseerd op het voorkomen van planten- en dierensoorten en de gehaltes aan toxische stoffen. De kwaliteit van het oppervlaktewater wordt uitgedrukt in de chemische kwaliteit en de ecologische kwaliteit, ook chemische en ecologische toestand genoemd. De ecologische kwaliteit wordt vooral bepaald door de biologische kwaliteit en daarnaast door de beoordeling van de overig relevante verontreinigende stoffen en de fysisch-chemische kwaliteit. Meer informatie over de KRW beoordelingsmethode:

• Europese Kaderrichtlijn Water

Ecologische waterkwaliteit

De ecologische waterkwaliteit is in Nederland bijna overal matig tot slecht. Bij 44 van de 710 waterlichamen is de biologische kwaliteit wel goed, maar doordat de fysisch-chemische kwaliteit of de kwaliteit van de overig relevante stoffen niet goed is, is de ecologische kwaliteit van deze 44 waterlichamen toch onvoldoende. De eerste KRW-rapportage vond plaats in 2009, daarna in 2015 en de volgende rapportages zijn in 2021 en 2027. De hier gepresenteerde gegevens zijn van 2019 en gebaseerd op een tussenrapportage. Doordat gedurende de periode verschillende maatlatten zijn toegepast en de doelen in deze periode zijn veranderd, kunnen de beoordelingen in 2009 en 2019 moeilijk met elkaar worden vergeleken.

• Biologische waterkwaliteit KRW, 2021
• Kwaliteit specifieke verontreinigende stoffen KRW, 2021
• Fysisch-chemische waterkwaliteit KRW, 2021

Chemische waterkwaliteit

Bij driekwart van de waterlichamen is de chemische waterkwaliteit onvoldoende doordat een of meerdere stoffen de norm overschrijden. De chemische kwaliteit is gebaseerd op 45 stoffen of groepen van stoffen die Europees zijn vastgesteld. Indien een stof niet aan de norm voldoet, is de chemische kwaliteit onvoldoende. De beoordeling van de chemische kwaliteit geeft een ongunstiger beeld dan in 2009. Een belangrijke oorzaak hiervan is dat sommige normen zijn aangescherpt en er meer stoffen zijn beoordeeld.

• Chemische waterkwaliteit KRW, 2021

Toxische stoffen

Naast een vaste lijst van chemische stoffen is er een beoordeling van de 'specifieke verontreinigende stoffen'. Per stroomgebied is daarvoor een lijst vastgesteld. Bij een derde van de waterlichamen voldoen één of twee van deze stoffen niet aan de doelstelling, bij een derde 3 of 4 stoffen en bij een derde 5 of meer, tot een maximum van 11, stoffen of groepen van stoffen niet aan de doelstelling. Bij 2% van de waterlichamen voldoen alle onderzochte stoffen aan de norm. Van het totaal aantal beoordelingen van al deze stoffen bij alle waterlichamen voldoet 11% niet aan de gestelde norm.

Belangrijke oorzaken onvoldoende waterkwaliteit

De belangrijkste oorzaken voor de matige tot slechte kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater zijn:

• persistente stoffen waarvan de concentraties te hoog zijn door emissies in het verleden;
• vermesting met de nutriënten stikstof en fosfor. Deze zorgen voor algengroei;
• inrichting van het water. De meeste beken waren in de vorige eeuw recht getrokken en hebben een strakke oever met weinig natuurlijke habitats voor planten en dieren. De meeste meren en kanalen hebben een harde oever van steen, waardoor het oeverecosysteem nauwelijks tot ontwikkeling komt. Het waterpeil is vrijwel altijd een vastgesteld peil, wat de natuurlijke dynamiek beperkt;
• versnippering door de aanwezigheid van gemalen en stuwen. Vissen kunnen nauwelijks migreren. Vispassages worden aangelegd om dit te verbeteren;
• bestrijdingsmiddelen zorgen voor sterfte van dieren en planten in het water, vooral door piekbelasting sterven watervlooien.

In de stroomgebiedsbeheerplannen voor de KRW hebben het rijk, de waterschappen, provincies en gemeenten aangegeven welke maatregelen zij gaan treffen om de kwaliteit van het water te verbeteren. De volgende stroomgebiedbeheerplannen voor de periode tot 2027 worden eind 2020 vastgesteld.

Vergelijking met andere landen

De Nederlandse wateren scoren slecht ten opzichte van de wateren in de andere landen.
Doordat de methode van beoordelen tussen de landen verschilt, kunnen de landen moeilijk met elkaar worden vergeleken. Wél laat de kaart zien dat in de intensief bewoonde gebieden de waterkwaliteit slechter is dan in de meer landelijke gebieden.