Energieprijzen voor enkele energiedragers, 1990-2018

Prijsindex energie

De consumentenprijsindex (CPI) energie geeft de prijsontwikkeling weer van het aardgas- en elektriciteitsverbruik door huishoudens. De energierekening van huishoudens is tussen 2000 en 2017 met gemiddeld 4,4 procent per jaar toegenomen, terwijl de CPI een jaargemiddelde stijging van 1,9 procent kent. De relatief grote toename van energieprijzen voor huishoudens komt mede door de steeds hogere brandstofprijzen op de wereldmarkt. De CPI energie daalde tijdens de crisis van eind 2008 flink, waarna zij een weer een voorlopig maximum bereikte begin 2013. Sindsdien is er een flinke daling geweest. Met de stijging van de grondstof energie stijgt begin 2018 ook weer de consumentenprijs.

Wereldolieprijs

In juni 2014 kost een vat aardolie (Europe Brent) nog bijna 112 dollar. Dit is de laatste topnotering. Sinds 2014 daalt de wereldolieprijs echter flink als gevolg van een lage vraag en groot aanbod. Door een stagnatie van de economieën van China, Rusland, Brazilië en Europa hadden de industrieën daar een aantal jaren minder energie nodig en was er minder brandstof nodig voor transport. Tevens wordt er in de Verenigde Staten steeds meer olie voor de eigen markt geproduceerd. In januari 2016 ligt de olieprijs op nog maar een kleine 31 euro per vat, waarna de prijs in de loop van 2016 weer langzaam toeneemt tot een niveau van 65 à 70 euro per vat begin 2018.

• Mondiale voorraden energiedragers

Steenkoolprijs

Steenkool blijft vooralsnog een goedkope energiebron en blijft daarmee ondanks de grote milieunadelen interessant voor een betaalbare energievoorziening.

Aardgasprijs

In het algemeen volgt de aardgasprijs voor een deel de prijs van "ruwe" olie (CBS, 2010). Ook belangrijke wereldgebeurtenissen hebben hun uitwerking op de aardgasprijs.

Elektriciteitsprijs

De elektriciteitsprijs hangt onder andere af van de brandstofprijzen van olie, kolen en aardgas. Een andere belangrijke component wordt gevormd door de kosten voor de centrales en transportnetten. Dit is de reden dat de invloed van de brandstofprijzen minder doorwerkt in de prijs van elektriciteit.
De energieprijzen worden tevens voor een deel bepaald door belastingen (CBS, 2016). Eind jaren negentig zijn de aardgas- en elektriciteitsprijzen voor kleinverbruikers gestegen als gevolg van de Energiebelasting (tot 2004 Regulerende Energiebelasting, REB) en de heffing Millieukwaliteit Elektriciteits Productie (MEP). De MEP was bedoeld ter stimulering van hernieuwbare elektriciteit. Deze heffing gold van 2001 tot 2007. Per 1 januari 2009 zijn de transportkosten voor huishoudelijke gebruikers afhankelijk van het type aansluiting. Dit is het zogeheten capaciteitstarief. Vóór 1 januari 2009 betaalde de afnemer een vast bedrag plus een bedrag per getransporteerde hoeveelheid energie. Per 2013 is er een extra energiebelasting ingevoerd, Opslag Duurzame Energie. Deze opslag is ingevoerd om de investering in duurzame energie te stimuleren. Daarnaast is in 2006 en 2012 de Elektriciteitswet (1998) gewijzigd, waarbij de regelingen die betrekking hebben op onafhankelijk netbeheer zijn herzien (ACM, 2018). Dit heeft invloed gehad op de energieprijzen, omdat sindsdien consumenten vrij zijn in de keuze van energieleverancier.

Energiedragers steeds schaarser

Goedkope, conventioneel winbare voorraden aardgas en olie op aarde worden steeds schaarser. Tegelijkertijd is de verdeling hiervan over de wereld scheef. Zo beschikken China en India wel over kolen, maar nauwelijks over conventionele voorraden olie en aardgas, en raken de Europese gasvoorraden op. Europa moet daarom een steeds groter deel van de vraag naar gas importeren. Hierdoor zal de importafhankelijkheid in de toekomst toenemen. Ook voor de levering van olie blijft Europa afhankelijk van een kleine groep landen en zal de importafhankelijkheid in de komende jaren nog stijgen.