Emissies naar lucht door de land- en tuinbouw, 1990-2017
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De sector land- en tuinbouw levert een grote bijdrage aan de totale emissies van ammoniak (NH3), methaan (CH4), distikstofoxide (N2O) en fijn stof. Vooral de emissie van ammoniak is sinds 1990 aanzienlijk afgenomen.
De emissie van ammoniak naar de lucht afgenomen
Met uitzondering van fijn stof zijn in de periode 1990-2017 de belangrijkste emissies naar de lucht door de land- en tuinbouw afgenomen. Door de lagere stikstofuitscheiding van landbouwdieren en door het gebruik emissiearme toedieningstechnieken, zoals mestinjectie in de landbouwbodems, daalde de emissie van ammoniak tussen 1990 en 2008. Vanaf 2008 is het emissieniveau verder afgenomen door emissiearme huisvesting, meer export van mest, verbranding van pluimveemest en een verdere toename van emissiearme mesttoediening. Vooruitlopend op de afschaffing van het melkquotum in 2015 hebben veel melkveehouders al in 2014 hun productie uitgebreid. Door de grotere melkveestapel en de hogere stikstofgehalten van ruwvoer, nam vanaf 2013 de ammoniakemissie met 8 procent toe. In 2017 is deze emissie een derde van de emissie van 1990.
Bronnen
De emissie van CO2 wordt voor het grootste deel veroorzaakt door verbranding van brandstoffen. Verder gaat het om de volgende voor landbouw-specifieke processen:
- emissies door aanwending van dierlijke mest en kunstmest (NH3);
- emissies door dierlijke mest (NH3 en CH4);
- emissies door stikstofbinding door vlinderbloemige planten (N2O);
- emissies door de stikstofvoorraad in de landbouwbodems (N2O)
- emissies uit stallen (NH3 en fijn stof).
De emissies van landbouwwerktuigen en de visserij (IPCC en NEC) zijn opgenomen in de doelgroep Verkeer en vervoer. Alleen de CO2- en NOx-emissies van landbouwwerktuigen en visserij zijn substantieel.
De belangrijkste stoffen
De land- en tuinbouw levert de grootste bijdrage in de totale Nederlandse emissies van NH3, CH4 en N2O in 2017, te weten respectievelijk 86, 75 en 73 procent. Ook de bijdragen in de totale fijnstof-emissie is substantieel, te weten 23 procent. Ammoniak speelt een belangrijke rol in de verzuring en vermesting. Methaan en distikstofoxide zijn beide broeikasgassen. Fijn stof is schadelijk voor de gezondheid.
Bronnen
- CBS (2019a). StatLine: Emissies van broeikasgassen berekend volgens IPCC-voorschriften. CBS, Den Haag/Heerlen.
- CBS (2019b). StatLine: Emissies van luchtverontreinigende stoffen volgens NEC-richtlijnen. CBS, Den Haag/Heerlen.
- Emissieregistratie (2019). Website Emissieregistratie. Jaarcijfers 2017. RIVM, Bilthoven; PBL, Bilthoven; CBS, Den Haag; Rijkswaterstaat-Waterdienst, Lelystad; Alterra, Wageningen; Rijkswaterstaat-Leefomgeving, Utrecht, RVO, Utrecht en TNO Bouw en Ondergrond, Utrecht.
- Klein, J., et al. (2018). Methods for calculating emissions from transport in NL. CBS, Den Haag/Heerlen.
Relevante informatie
- Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 2021
- Ammoniakemissie door de land- en tuinbouw, 1990-2022
- Recente emissiecijfers en beschrijvingen van gehanteerde berekeningswijzen (meta-informatie) kunnen in detail bekeken worden op de website van de Emissieregistratie. Emissiecijfers zijn ook te vinden op StatLine van het CBS
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Emissies naar lucht door de land- en tuinbouw
- Omschrijving
- Emissies van broeikasgassen (kooldioxide (CO2), methaan (CH4), distikstofoxide (N2O) en perfluorkoolwaterstoffen (PFK's), chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's) en zwavelhexafluoride (SF6)) en NEC-emissies van verzurende en grootschalige luchtverontreinigende stoffen (Zwaveldioxide (SO2), stikstofoxiden (NOx), fijn stof (PM10), vluchtige organische stoffen, exclusief methaan (VOS) en koolmonoxide (CO) in de land- en tuinbouw.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek, in samenwerking in de Emissieregistratie (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Planbureau voor de Leefomgeving, Centraal Bureau voor de Statistiek, Rijkswaterstaat-Waterdienst-Dienst Water en gebruik, Wageningen Universiteit-Alterra, Rijkswaterstaat-Leefomgeving, RVO, TNO, Deltares).
- Berekeningswijze
- De emissiegegevens voor de verzurende en grootschalige luchtverontreiniging zijn gepresenteerd volgens de sectorindeling van de NEC-richtlijn.
De emissiecijfers voor de broeikasgassen zijn berekend volgens de IPCC-methode.
Voor een uitgebreide beschrijving van de berekeningsmethoden wordt verwezen naar de methodebeschrijvingen op de website van de Emissieregistratie; voor landbouwwerktuigen en visserij naar Klein, J., et al. (2018). Methods for calculating emissions from transport in NL. (achter Lucht/Verkeer en Vervoer/Methoderapporten Taakgroep Verkeer en Vervoer). - Basistabel
- Alle data opvraagbaar op Emissieregistratie
Verder:
StatLine: Emissies van broeikasgassen berekend volgens IPCC-voorschriften (CBS, 2019a)
StatLine: Emissies van luchtverontreinigende stoffen volgens NEC-richtlijnen (CBS, 2019b) - Geografische verdeling
- Nederland, provincie, postcode, 5*5 km2 (kaart)
- Andere variabelen
- Belasting oppervlaktewater, bodem-emissies, emissies oppervlaktewater, lucht-emissies, lucht-emissies volgens IPCC
In totaal circa 300 stoffen
Circa 1600 emissie-oorzaken en circa 1000 (individuele) puntbronnen - Verschijningsfrequentie
- In maart definitieve cijfers t-2; in augustus voorlopige cijfers t-1
- Achtergrondliteratuur
- Methoden: op de website van Emissieregistratie achter Overzicht documenten
Begrippen: op de website van Emissieregistratie achter Begrippenlijst - Opmerking
- De emissiegegevens voor de verzurende en grootschalige luchtverontreiniging zijn gepresenteerd volgens de sectorindeling volgens de NEC-richtlijn. Voor de stationaire bronnen komt een deel van de emissiegegevens uit de individuele milieujaarverslagen van bedrijven. Het overige deel wordt bijgeschat op basis van statistische gegevens uit onder andere de energiestatistieken, productiestatistieken van het CBS. Zie voor de NEC-indeling Samenstelling doelgroepen van het milieubeleid
De emissiecijfers voor de broeikasgassen zijn berekend volgens de IPCC-methode. Zie CO2-emissies verklaard, voor een toelichting op de IPCC-emissies.
In een eerdere versie van deze indicator is een wijziging in de berekeningsmethodiek doorgevoerd (zie archiefversie 21 van april 2013). - Betrouwbaarheidscodering
- Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2019). Emissies naar lucht door de land- en tuinbouw, 1990-2017 (indicator 0099, versie 32, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
