Ontwikkeling woningen in beperkingengebieden Luchthavenindelingbesluit en 20 Ke-gebied Schiphol, 2004-2012

Werking beperkingengebieden Luchthavenindelingbesluit Schiphol

De Rijksoverheid reguleert de relatie tussen vliegen en ruimtelijke ordening rond Schiphol met het Luchthavenindelingbesluit (LIB; VenW 2002a) en het Luchthavenverkeerbesluit (LVB; VenW 2002b). Deze besluiten vinden hun basis in de Luchtvaartwet.
Door deze instrumenten wordt wonen en vliegen zoveel mogelijk ruimtelijk op elkaar afgestemd. Het LVB regelt waar en hoe gevlogen mag worden. Het LIB regelt welk gebied bestemd is om als luchthaven te worden gebruikt en voor welk gebied daaromheen beperkingen gelden ten behoeve van de (externe en vlieg-)veiligheid en de geluidsbelasting.
Het LIB geeft regels voor gebruik en bestemming van de grond in deze gebieden. Dit besluit geeft met hoogtevlakken en contouren rond Schiphol aan waar voor woningen of bedrijven beperkingen gelden. Zeer dicht rond de start- en landingsbanen liggen bijvoorbeeld sloopzones (LIB 1 en 2), waar de woningen vanwege geluidhinder respectievelijk externe veiligheidsrisico's worden gesloopt, nadat de huidige bewoners zijn vertrokken. Het doel is uiteindelijk het aantal woningen in deze zones tot nul terug te brengen. In het (grotere) beperkingengebied inzake externe veiligheid (LIB 3; in de Nota Ruimte nog 'het beperkingengebied' genoemd) mogen geen nieuwe woningen en kantoren en bedrijven met veel werknemers worden gebouwd. In het (nog grotere) beperkingengebied voor geluid (LIB 4) mogen in beginsel ook geen nieuwe woningen worden gebouwd, maar voor dat gebied zijn wel uitzonderingen mogelijk.
Momenteel wordt het LIB geactualiseerd op basis van het nieuwe normen -en handhavingstelsel en de ontwikkeling van het vliegverkeer tot 510.000 vliegtuigbewegingen

Ontwikkeling woningen binnen LIB-gebieden

Tussen 2006 en 2010 is het aantal woningen in de sloopzones geluid (LIB1) en externe veiligheid (LIB2) sterk afgenomen, van ongeveer 90 naar 50 woningen. Een belangrijk deel daarvan komt door onteigening in verband met infrastructurele werken. Tussen 2010 en 2012 is het aantal woningen niet veranderd. In het Beperkingengebied externe veiligheids (LIB3) ligt het aantal woningen rond de 1.000. Ook in dit gebied is het aantal woningen tussen 2010 en 2012 niet veranderd. In het Beperkingengebied geluid (LIB4), met een aantal woningen rond 25.000, neemt dit aantal licht toe. Tussen 2004 en 2012 bedraagt de jaarlijkse groei vrij constant ongeveer 0,5%.

Ontwikkeling woningen binnen 20 Ke-gebied rond Schiphol

In aanvulling op het LIB zijn in de Nota Ruimte ook voor een ruimer gebied, de zogenaamde 20Ke, beperkingen gesteld, specifiek aan woningbouwontwikkelingen. Binnen het ruimtelijk beperkingengebied 20 Ke mag sinds de Nota Ruimte geen woningbouw plaatsvinden, met uitzondering van de al in de verstedelijkingsafspraken (Vinex en Vinac) vastgelegde locaties en herstructurering en intensivering in bestaand bebouwd gebied. De SVIR geeft aan dat het Rijk in het programma Structuurvisie Mainport Amsterdam Schiphol Haarlemmermeer (SMASH) dit beleid rondom de 20 Ke-contour zou actualiseren. Daar wordt nu aan gewerkt. Met nadruk zij vermeld dat het bij het 20 Ke-gebied gaat om een planologische zonering, bedoeld om voldoende ruimte te laten voor de ontwikkeling van de mainport Schiphol en terughoudendheid te betrachten wat betreft woningbouw op plaatsen in de omgeving van de luchthaven waar dat uit een oogpunt van geluid en veiligheid niet wenselijk is.
Het aantal woningen binnen het 20 Ke-gebied is tussen 2004 en 2012 met 7,5 procent toegenomen. Deze toename is vrijwel volledig geschied op plaatsen waar dat op grond van het 20Ke-beleidsregime is toegestaan (IenM 2013).

Gebieden van het Luchthavenindelingbesluit

Het Luchthavenindelingbesluit kent een drietal typen beperkingengebieden (zie ook het besluit zelf (LIB, 2002)):

• Sloopzones geluid (LIB1) en externe veiligheid (LIB2). Het LIB onderscheidt een geluidsloopzone (geluidcontour 71 dB(A) L_den) en een veiligheidssloopzone (individueel-risico-contour 10^-5). Beide sloopzones zijn hier gecombineerd tot één zone. In de sloopzones zijn geen gebouwen toegestaan, behoudens bestaand gebruik van gebouwen met een kantoorfunctie of van bedrijven. Beëindiging van bestaande bewoning kan niet worden geëist, wel zodra de huidige bewoner de bewoning beëindigt. Gebouwen zijn niet toegestaan, tenzij deze gebouwen er al staan en volgens de bestemming worden gebruikt. Binnen de veiligheidssloopzone zijn geen nieuwe gebouwen toegestaan, In de geluidsloopzone, voor zover deze buiten de veiligheidssloopzone ligt, is bedrijvigheid toegestaan op grond van een verklaring van geen bezwaar.
• Beperkingengebied externe veiligheid (LIB3). Binnen dit gebied, (10^-6 individueel-risico-contour) zijn geen gebouwen toegestaan, behoudens bestaand gebruik. Op basis van een verklaring van geen bezwaar is nieuwbouw mogelijk. Om grote concentraties van personen in deze contour te voorkomen is alleen vestiging van kleinschalige kantoren en logistieke bedrijven toegestaan. Daarbij moet het gaan om aan Schiphol gebonden kantoren en bedrijven.
• Beperkingengebied geluid (LIB4). Binnen dit gebied (geluidcontour 58 dB(A) Lden) zijn geen nieuwe woningen, woonboten, woonwagens, gebouwen met een onderwijsfunctie of gebouwen met een gezondheidszorgfunctie toegestaan, wel bestaand gebruik. Nieuwe bedrijfsgebouwen of bijvoorbeeld kazernes zijn hier dus wel toegestaan. In bijzondere gevallen zijn uitzonderingen mogelijk. Bijvoorbeeld in het geval van woningen, als sprake is van het opvullen van open gaten binnen aaneengesloten bebouwing, functiewijziging, herbouw van woningen op een minder milieubelastende plaats of bouw van bedrijfswoningen.

Naast de hierboven genoemde gebieden, die beperkingen stellen aan gebouwen, zijn er nog gebieden waar beperkingen gelden voor hoogte van objecten en voor activiteiten die een vogel aantrekkende werking hebben.

Actualisatie van het Luchthavenindelingbesluit vanaf 2014

Momenteel wordt in twee fasen het LIB geactualiseerd (LIB, 2013). De eerste fase behandelt de aspecten die te maken hebben met vliegveiligheid. Dit gaat over de veiligheid voor het vliegverkeer. Dit is wat anders dan de contour voor externe veiligheid, die wordt vastgesteld om omwonenden te beschermen. Deze indicator gaat over de laatst genoemde contour en dan met name over de ontwikkeling van het aantal woningen binnen de contour. De verwachting is dat het LIB met dit nieuwe deel begin 2015 kan worden vastgesteld.

In de tweede fase worden de zones en gebieden geactualiseerd zoals die hierboven zijn genoemd.

Beleidsdoelstellingen Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte

Deze indicator verwijst naar de volgende doelen en nationale belangen:

• Het waarborgen van een leefbare en veilige omgeving waarin unieke natuurlijke en cultuur-historische waarden behouden zijn (leefbaar en veilig)
• Goed systeem van ruimtelijke ordening
• Nationaal belang: Verbeteren van de milieukwaliteit (lucht, bodem, water) en bescherming tegen geluidsoverlast en externe veiligheidsrisico's
• Nationaal belang: Zorgvuldige afweging en transparante besluitvorming bij alle ruimtelijke en infrastructurele besluiten