Benutting van de plaatsingsruimte voor stikstof en fosfaat uit dierlijke mest, 2008-2012

Benutting van de plaatsingsruimte voor fosfaat

Sinds 1998 wordt landelijk de wettelijke plaatsingsruimte voor fosfaat voor ongeveer 80 procent benut. In 2012 bedraagt de benutting 86 procent.

Benutting van de plaatsingsruimte voor stikstof

In 2012 bedraagt de benutting van de plaatsingsruimte voor stikstof uit dierlijke mest 88 procent.
Het gebruik van stikstof wordt berekend uit de stikstof in geproduceerde mest plus de stikstof in aangevoerde mest verminderd met de stikstof in afgevoerde mest. De stikstof in geproduceerde mest is de uitscheiding van stikstof verminderd met gasvormige verliezen, bijvoorbeeld in de vorm van ammoniak. Boeren mogen hierbij uitgaan van forfaitaire waarden die over het algemeen hoger zijn dan de factoren die bij emissieberekeningen worden toegepast. De hoeveelheid stikstof in de mest is hierdoor kleiner waardoor er minder mest van het bedrijf hoeft te worden afgevoerd. In de figuur is bij de bepaling van het stikstofgebruik echter niet uitgegaan van forfaitaire waarden maar van (lagere) emissiefactoren. Hierdoor blijft er meer stikstof achter in de mest. Dit verklaart voor een deel de relatief forse overschrijdingen van de plaatsingsruimte in sommige regio's.

• Dierlijke mest en mineralen: productie, transport en gebruik per regio (CBS, StatLine)

Regionale verschillen

Utrecht heeft in 2012 het hoogste gebruik van fosfaat per hectare cultuurgrond (87 kg per ha), ongeveer tweemaal zo hoog als Zeeland en Flevoland (respectievelijk 41 en 45 kg per ha).

Transport van mest

Om binnen de wettelijke plaatsingsruimte te blijven, voeren veel boeren een deel van hun fosfaatproductie af naar andere landbouwbedrijven of naar het buitenland. In 2012 is 50 procent van de fosfaatproductie afgevoerd. Door export en andere vormen van mestverwerking is ruim 2 miljoen kg fosfaat meer aan de landbouw onttrokken dan in 2011.

• Mestafzet buiten de landbouw, 2000-2022

Plaatsingsruimte wordt jaarlijks kleiner

De aanscherping van de normen leidt jaarlijks tot een verkleining van de plaatsingsruimte (er mag minder stikstof en fosfaat gebruikt worden). Lagere stikstof- en fosfaatgehalten van het voer hebben in 2011 en 2012 bijgedragen aan een daling van de mineralenproductie in dierlijke mest. Verdere aanscherping van de normen kan betekenen dat er meer mest moet worden verwerkt of geëxporteerd.

Wat is de plaatsingsruimte?

De plaatsingsruimte wordt berekend op basis van gebruiksnormen voor dierlijke mest. In 2012 is de gebruiksnorm voor stikstof 170 kg per hectare. Bedrijven waarvan het areaal bestaat uit ten minste 70 procent grasland mogen 250 kg stikstof toepassen op hun totale areaal voor zover het mest van graasdieren betreft. Voor fosfaat is met ingang van 2010 de gebruiksnorm gedifferentieerd naar de fosfaattoestand van de bodem. Bij een neutrale fosfaattoestand in 2012 is de gebruiksnorm 70 kg per hectare bouwland en 95 kg per hectare grasland.

• Wettelijke normen voor het gebruik van meststoffen