Vermesting in regionaal water, 1990 - 2010
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De vermesting in het regionale oppervlaktewater van sloten, beken en kanalen is verminderd maar de fosfor- en stikstofconcentraties liggen nog boven de streefwaarde. De daling is slechts gering en is tot stilstand te komen.
Nutriëntenconcentraties in regionale wateren zijn gedaald
De concentraties van stikstof en fosfor zijn sinds 1990 licht gedaald in alle watertypen. Door de aansluiting van huishoudens op het riool, zuivering van afvalwater en vermindering van emissies van de industrie zijn de gehalten gedaald. De uit- en afspoeling van landbouwgronden is rond 2000 gedaald. Vanaf 1995 zijn de concentraties van fosfor echter niet meer significant gedaald. De stikstofconcentraties vertonen nog een lichte daling.
De nutriëntenconcentraties zijn nog boven de streefwaarde
De meeste wateren voldoen voor beide stoffen nog niet aan de streefwaarde uitgedrukt in de Goede Ecologische Toestand (GET) voor de beken en de Goede Ecologische Potentie (GEP) voor de sloten en de kanalen. Bij ongeveer een derde deel van de wateren wordt de GET/GEP voor fosfor gehaald. Voor beken voldoet ongeveer de helft van de meetlocaties bij de beken en de kanalen aan de GET. Bij de beken heeft een groot deel een zeer goede kwaliteit van de stikstofconcentratie. Dit komt echter doordat de norm voor stikstof in beken zeer hoog gesteld is.
Effect van hoge nutriëntenconcentraties
De nutriënten stikstof en fosfor veroorzaken algenbloei (eutrofiëring of vermesting) in stilstaande wateren zoals meren en kanalen. In sloten ontstaat een gesloten kroosdek zodat het water eronder zuurstofloos wordt. Stromende wateren kunnen hogere gehalten aan nutriënten hebben voordat negatieve effecten optreden. De normen voor beken zijn daarom ook hoger dan die voor andere wateren. Bij deze wateren is afwenteling wel een probleem, omdat het water doorstroomt naar meren en plassen of naar de Noordzee. Voor het zoete water is fosfor het bepalende nutriënt voor algenbloei.
Beleidsdoelstellingen
De doelstellingen zijn in de Kaderrichtlijn Water (KRW) vastgelegd. De meeste beken zijn aangemerkt als sterk veranderde wateren. Deze wateren moeten voldoen aan het Goede Ecologische Potentieel (GEP). Dit is meestal gelijk aan de Goede Ecologische Toestand (GET), maar per waterlichaam kan een lager doel vastgesteld zijn. De Goede Ecologische Toestand (GET) is hier gebruikt en aangeduid als streefwaarde. De doelstelling voor de Goede Ecologische Toestand van beken is 0,14 mg P/l en 4,0 mg N/l. In 2013 wordt de GET voor beken overigens verlaagd (respectievelijk 0,11 mg P/l en 2,3 mg N/l). Kanalen en sloten zijn in de KRW als kunstmatige wateren aangemerkt, waarvoor het Goed Ecologisch Potentieel (GEP) geldt, dat eveneens per waterlichaam kan verschillen. Voor de meeste waterlichamen geldt de standaard GEP van respectievelijk 0,15 en 0,22 mg P/l en 2,8 en 2,4 mg N/l (de default GEP).
Bronnen
- Puijenbroek, P.van, P. Cleij, H. Visser (2010). Nutriënten in het Nederlandse zoete Oppervlaktewater: toestand en trends. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
- MNP (2008) Kwaliteit voor later. Ex Ante evaluatie Kaderrichtlijn Water, Milieu- en Natuurplanbureau, Bilthoven.
- STOWA (2007). Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water. Rapport Stowa 2007-32, RWS-Waterdienst 2007-018. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht.
- STOWA (2007). Omschrijving MEP en maatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water. Rapport Stowa 2007-32b, RWS-Waterdienst 2007-019. Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Utrecht.
- www.limnodata.nl
- http://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/wetgeving-beleid/kaderrichtlijn-water/
Relevante informatie
- Capaciteit van afvalwaterzuiveringsinstallaties, 1980-2016
- Belasting van het oppervlaktewater vanuit riolering en rioolwaterzuivering, 1990-2022
- Stikstof- en fosforbalans van zoet oppervlaktewater, 1986-2012
- Vermesting in grote rivieren, 1970-2014
- Vermesting in meren en plassen, 1980 - 2014
- Oppervlaktewater in Nederland
- Europese Kaderrichtlijn Water
- Fysisch-chemische waterkwaliteit KRW, 2021
- Waterkwaliteit KRW, 2022
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Vermesting regionale wateren.
- Omschrijving
- De regionale wateren zijn te verdelen naar sloten, beken, kanalen en meren. Het onderscheid tussen sloten en beken is soms moeilijk te maken. Sloten zijn stilstaande gegraven lijnvormige wateren. Beken zijn stromende wateren waarbij het water altijd van hoog naar laag stroomt. Vermesting in meren is uitgewerkt in de indicator Vermesting in meren en plassen waarbij ook chlorofylconcentraties en doorzicht weergegeven zijn.
- Verantwoordelijk instituut
- PBL
- Berekeningswijze
- De gegevens van de Limnodata Neerlandica en de CIW-enquête zijn samengevoegd. In deze databases zijn de monitorings gegevens van de waterschappen opgenomen. Per meetlocatie is het zomergemiddelde berekend. De meetpunten die dicht bij elkaar liggen zijn geclusterd tot een waarde per gridcel. Dit is gedaan omdat soms veel meetpunten dicht bij elkaar in hetzelfde water liggen én om discrepantie in tijdreeksen te voorkomen. In de figuren over de concentratie zijn de mediaan van de meetpunten en de 10-, 25-, 75- en 90-percentiel weergegeven. De mediaan geeft de middelste waarde aan; de helft van de meetpunten heeft een hogere concentratie en de andere helft van de meetpunten een lagere concentratie. De andere lijnen bij deze figuren geven de spreiding aan van de meetpunten waarbij de benedengrens gevormd wordt door het 10-percentiel en de bovengrens het 90-percentiel. Tien procent van de meetpunten heeft een lagere concentratie dan het 10-percentiel en negentig procent van de meetpunten een hogere concentratie dan het 90-percentiel.In deze berekeningen zijn de meetpunten meegenomen die gedurende de hele periode regelmatig bemonsterd zijn (per periode van 5 jaar minimaal 2 zomergemiddelden).
- Basistabel
- CIW, Limnodata
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- -
- Opmerking
- De gegevens zijn afkomstig van verschillende datasets die afkomstig zijn van de meetnetten van de waterschappen. De gebruikte meetresultaten zijn echter niet landsdekkend gelijk verspreid. Bij een volledige landsdekkende dataset kan de hoogte van de balken verschillen ten opzichte van deze indicator. De trend zal een vergelijkbaar beeld geven.De informatie over 'kanalen en vaarten' en 'beken en stromende wateren' zijn geografisch goed gespreid. De informatie over 'sloten' is geografisch slecht gespreid.
- Betrouwbaarheidscodering
- Code B; schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2012). Vermesting in regionaal water, 1990 - 2010 (indicator 0552, versie 04, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
