Belasting van het milieu door gewasbeschermingsmiddelen, 1998-2008

Belasting oppervlaktewater door gewasbeschermingsmiddelen fors afgenomen sinds 1998

De berekende milieubelasting van het oppervlaktewater door gewasbeschermingsmiddelen, ook wel bestrijdingsmiddelen genoemd, uit de landbouw was in 2008 90% lager dan in 1997-1999. Het doel voor 2010 is een daling van 95% van de milieubelasting van oppervlaktewater door de land- en tuinbouw vergeleken met 1998. Er is al wel voldaan aan het tussendoel van de nota Duurzame gewasbescherming (LNV, 2004) van 75% reductie in 2005 ten opzichte van 1998.
De reductie is vooral het gevolg van het Lozingenbesluit open teelt en veehouderij. Driekwart van de reductie is bereikt doordat telers hun bedrijfsvoering hebben aangepast, onder andere door emissiereducerende apparatuur en door stroken land langs het oppervlaktewater niet te betelen (teeltvrije zones). Het resterende kwart van de reductie is gerealiseerd door veranderingen in het pakket toegelaten gewasbeschermingsmiddelen. De milieuwinst is vooral gehaald tussen 1998 en 2001.

• Milieudruk gewasbeschermingsmiddelen in 2010: doel voor oppervlaktewater niet binnen bereik

Milieubelasting oppervlaktewater in 2008 licht afgenomen

De milieubelasting van het oppervlaktewater door het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen was in 2008 iets lager dan in 2007. De afzet van gewasbeschermingsmiddelen was in 2008 echter ruim 10% minder dan in 2007. Voor het eerst sinds 2003 is er in 2008 geen stijging van het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen geweest. In 2008 zijn echter per saldo meer milieubelastende middelen gebruikt dan in 2007 zodat de milieubelasting nauwelijks lager was. In voorgaande jaren speelde het omgekeerde. Het toegenomen gebruik werd toen volledig gecompenseerd door het gebruik van minder milieubelastende gewasbeschermingsmiddelen.

• Afzet van gewasbeschermingsmiddelen, 2011-2022

Emissies uit de glastuinbouw en erfemissies zijn niet meegenomen in de berekening van de milieubelasting. Ook is geen rekening gehouden met aanpassingen in de normstelling sinds 2004. Uit recent onderzoek blijkt dat emissies uit de glastuinbouw belastender zijn dan eerder werd aangenomen (Vermeulen et al. 2010).

Ondanks de gerealiseerde daling van de belasting door gewasbeschermingsmiddelen in de afgelopen 10 jaar worden de ecologische normen voor oppervlaktewater nog regelmatig overschreden. Meetresultaten laten zien dat in de afgelopen jaren op ongeveer de helft van de meetlocaties de waterkwaliteitsnormen voor oppervlaktewater werden overschreden (CML en Haskoning, 2010).

• Gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater, 2013-2023

Geen doelen voor milieubelasting bodem(ecosysteem) en grondwater

Voor de milieubelasting van het bodemecosysteem (leven in de bodem), het terrestrisch ecosysteem (dieren die voedsel zoeken op akkerland) en het grondwater zijn geen kwantitatieve reductiedoelen vastgelegd. Deze milieudruk is in de periode 1998-2008 ook gedaald, maar de reductie is kleiner dan die van de belasting van het oppervlaktewater. Het risico voor het terrestrisch ecosysteem, was na een stijging sinds 2003 in 2008 minder dan in 2007.

Beleid gewasbeschermingsmiddelen

Het gewasbeschermingsmiddelenbeleid wordt beschreven in de nota Duurzame gewasbescherming (LNV, 2004). Hierin geldt als doelstelling voor de ecologische kwaliteit dat in 2010 geen overschrijdingen van het MTR in het oppervlaktewater meer mogen voorkomen. Als twee operationele doelstellingen voor de ecologische kwaliteit van het oppervlaktewater zijn opgenomen:

• in 2005 een reductie van de milieubelasting door de landbouw met 75% ten opzichte van 1998.
• in 2010 een reductie van de milieubelasting door de landbouw met 95% ten opzichte van 1998.

Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, zowel binnen als buiten de landbouw, leidt ook tot knelpunten bij de bereiding van drinkwater uit grond- en oppervlaktewater. Doelstelling is om in 2005 het aantal knelpunten bij de bereiding van drinkwater uit oppervlaktewater met 50% te reduceren ten opzichte van 1998, en in 2010 met 95% ten opzichte van 1998. Volgens de Kaderrichtlijn Water mogen er in 2015 geen knelpunten meer voorkomen.