Radonconcentraties in woningen, 1950-2010

Gewijzigde inzichten in de stralingsbelasting in woningen

De inzichten over de stralingsbelasting in de woning zijn door recent onderzoek gewijzigd (Bader et al., 2010). In het verleden is een stijging van de radonconcentratie gerapporteerd in woningen die na 1970 zijn gebouwd. Het is waarschijnlijk dat die stijging voor een belangrijk deel aan de thoronconcentratie moet worden toegeschreven. Een goede inschatting van de bijdrage van thoron aan de stralingsbelasting is nu nog niet mogelijk (Blaauboer, 2010). In een nieuwe survey worden de radon en de thoronconcentratie apart gemeten. Een toename van de stralingsbelasting in woningen van na 1970 lijkt echter nog steeds zeer aannemelijk. Ten opzichte van vrijwel alle omringende landen heeft Nederland lage radonconcentraties vanwege de gunstige samenstelling van de bodem.

• RIVM, Milieuportaal voor professionals, Radon

Wat is radon en thoron?

Radon (²²²Rn) en thoron (²²⁰Rn) ontstaan uit radium dat van nature in de bodem aanwezig is. Het is één van de radionucliden in een hele keten, maar omdat het element radon een edelgas is, kan het vrijkomen uit de bodem of uit de bouwmaterialen die met bodemmateriaal zijn gemaakt. Radongas kan via de kruipruimte en vanuit minerale bouwmaterialen als beton, cellenbeton, kalkzandsteen en stucgips in de woning terecht komen. In Nederland blijken daarbij vooral de bouwmaterialen van belang (Stoop et al., 1998; Bader et al., 2010), omdat uit de Nederlandse bodems weinig radon vrijkomt. Het verval van radon leidt tot vervalproducten die zelf ook radioactief zijn. Dit zijn veelal zware metalen die zich gemakkelijk hechten aan stofdeeltjes die kunnen worden ingeademd en dan in de longen terecht komen waar ze zorgen voor een stralingsdosis.

Effecten van radon op de volksgezondheid

De lage doses die we in het dagelijkse leven door inademing van radon ontvangen, dragen bij aan een verhoging van de kans om kanker te krijgen. Zo leidt de blootstelling aan (de vervalproducten van) radon/thoron in het binnenmilieu tot een geschat extra sterfterisico door longkanker van 100-1200 gevallen per jaar (Gezondheidsraad, 2000).

Naast inademing van radon- en thoronvervalproducten vindt in de woning ook externe bestraling plaats vanuit bodem en bouwmaterialen (Bader et al., 2010). Alles bijeen wordt in Nederland naar schatting circa 40% van de stralingsbelasting binnenshuis opgelopen (Bader et al., 2010). Radon en thoron dragen gezamenlijk voor ongeveer een kwart bij aan de totale stralingsdosis die Nederlanders ontvangen.

• Stralingsdosis per bron, 2008

Radonbeleid

Beleidsvoornemen van de rijksoverheid is de gemiddelde radonconcentratie en de bijdrage aan de dosis door externe straling binnenshuis te handhaven op het huidige niveau. In eerste instantie was hiervoor de stralingsprestatienorm ontwikkeld (Van der Graaf et al., 2001). Deze legt voor nieuwbouwwoningen een maximum vast voor de blootstelling van de bewoner aan straling afkomstig van bouwmaterialen en radon. Deze norm is echter verlaten en vervangen door een tiental afspraken met de bouwwereld. De belangrijkste zijn:

• Een 'standstill' van straling in de woning (door zowel radoninhalatie als externe straling van bouwmaterialen).
• Een resultaatverplichting om bouwmaterialen periodiek te onderzoeken op hun bijdrage aan de dosis door externe straling.
• Ontwikkelen van methoden om exhalatie van radon te verminderen.
• Stimuleren van succesrijke ventilatiesystemen.
• Bevorderen dat bewoners hun woning effectief ventileren (Postbus 51).