Vergroening van de economie

Om te stimuleren dat de Nederlandse economie duurzamer en groener wordt, wordt beleid ontwikkeld. Dat uit zich bijvoorbeeld in energielabels voor huizen of specifieke belastingen. Om in kaart te brengen hoe de economie vergroent, kijken we onder meer naar de milieu-investeringen en milieulasten van bedrijven.

Belastingen

Met belastingen op activiteiten die een negatief effect op het milieu hebben kan vergroening worden gestimuleerd. In Nederland wordt vooral het bezit van voertuigen belast en er wordt er accijns geheven op brandstof. De verkoop van emissierechten is strikt genomen geen belasting, maar ze zijn wel onderdeel van beleid om uitstoot te verlagen. In 2022 brachten milieubelastingen 19,4 miljard euro op. Naast de milieubelastingen zijn er ook nog milieuheffingen, zoals de afvalstoffenheffing, rioolrechten en reinigingsrechten. Die brachten de schatkist in 2022 5,5 miljard euro op. Deze heffingen worden direct gebruikt om de kosten voor bijvoorbeeld inzameling en verwerking van afval, de verwerking van regenwater op openbaar terrein of het oplossen van grondwaterproblemen. 

Milieulasten en -investeringen

Bedrijven geven geld uit aan activiteiten om het milieu te beschermen, herstellen of verbeteren. Daarnaast betalen ze milieubelastingen en milieuheffingen. Ze ontvangen ook geld, in de vorm van milieusubsidies. De kosten die bedrijven maken, verminderd met milieusubsidies, noemt men de netto milieulasten. De netto milieulasten van bedrijven bedroegen 1,7 miljard euro in 2021. Het grootste deel van de milieulasten werd besteed aan maatregelen om afval te voorkomen.

Naast aan milieulasten geven bedrijven ook geld uit aan milieu-investeringen. Dit zijn investeringen die bescherming, herstel of verbetering van het milieu bewerkstelligen en die zichzelf niet binnen drie jaar terugverdienen. Vooral energie- en chemiebedrijven doen aan milieu-investeringen. Om trends in de investeringen waar te nemen is gewerkt met een voortschrijdend gemiddelde van 5 jaar. Dat wil zeggen dat voor een bepaald jaar het gemiddelde is berekend voor het jaar zelf en de twee jaren daarvoor en daaropvolgend. Op basis van dit gemiddelde zijn de totale milieu-investeringen van Nederlandse bedrijven sinds 2011 flink toegenomen. Van de totale investeringen van bedrijven in Nederland was het aandeel milieu-investeringen in 2011 iets meer dan 4 procent. Dit steeg naar iets meer dan 14 procent in 2022. In dat jaar gaven bedrijven 2,1 miljard euro uit aan milieu-investeringen. De meeste milieu-investeringen vinden plaats in voorzieningen die moeten leiden tot een betere luchtkwaliteit of schonere energievoorziening. Denk hierbij aan windmolens of zonnepanelen.