Nitraat in het bovenste grondwater onder landbouw, 1992-2000

Ontwikkelingen

De nitraatconcentraties in het bovenste grondwater onder landbouw op zand liggen op grote schaal boven de norm van 50 mg/l. De nitraatconcentraties in de zandgebieden zijn duidelijk hoger dan in de kleigebieden, hoewel ook in de kleigebieden vaak concentraties boven de 50 mg/l voorkomen. In de veengebieden zijn de concentraties het laagst. Door verschillen in neerslag komen tussen de jaren grote verschillen in nitraatconcentratie voor. De hiervoor gecorrigeerde nitraatconcentratie voor de zandgebieden geeft een licht dalende tendens te zien.

Beleid

Nederland streeft er naar om de nitraatgehalten in het grondwater te verlagen tot minder dan 50 mg/l. Sinds 1991 is de EU-Nitraatrichtlijn van kracht. Onderdeel van de richtlijn is een beperking van de hoeveelheid toegediende stikstof via dierlijke mest tot 170 kg/ha. Nederland geeft invulling aan de Nitraatrichtlijn via het mineralenaangiftesysteem (MINAS) en een systeem van mestafzetcontracten (MAO). Nederland wil in afwijking van de nitraatrichtlijn op grasland tot 250 kg N/ha uit dierlijke mest toedienen. Voor deze zogenaamde derogatie moet de Europese Commissie nog toestemming geven.

Relevantie

Stikstofuitspoeling naar het grondwater bedreigt de kwaliteit van het drinkwater. In klei- en veengebieden spoelt stikstof vooral uit naar het oppervlaktewater waardoor het waterecosysteem wordt bedreigd.

Methodiek

De gegevens zijn afkomstig uit het Landelijk meetnet effecten mestbeleid waarin op een groot aantal landbouwbedrijven regelmatig de nitraatconcentratie in de bovenste meter van het grondwater of in de drainafvoer wordt gemeten. Voor de zandgebieden is een methode ontwikkeld om de gemeten nitraatconcentratie voor neerslag, grondwaterstand en samenstelling van de groep van bemonsterde bedrijven te corrigeren, zodat een reële vergelijking in de tijd mogelijk is. Voor de andere gebieden moet een dergelijke methode nog worden ontwikkeld.