Stikstofdepositie, 1990-2018
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De depositie van stikstof bedroeg in 2018, gemiddeld over Nederland 1730 mol stikstof per ha (mol N/ha). De stikstofdepositie is met circa 36 procent afgenomen sinds 1990. Vanaf 2005 is de daling gestagneerd omdat de ammoniakdepositie niet verder afnam, en vanaf 2009 zelfs weer licht toeneemt.
Trend
De landelijk gemiddelde stikstofdepositie bedroeg in 1990 nog ruim 2700 mol N/ha. De stikstofdepositie daalde tot niveaus onder de 1600 mol N/ha, maar is inmiddels ook weer gestegen tot het huidige niveau van 1730 mol N/ha. Dit komt doordat de depositie van gereduceerd stikstof sinds 2005 niet verder is gedaald en sinds 2009 zelfs stijgt.
Door meteorologische omstandigheden kunnen van jaar tot jaar variaties in de depositie optreden in de orde van grootte van 10%.
De daling in stikstofdepositie over de periode 1990 tot 2018 is het gevolg van lagere emissies van zowel stikstofoxiden als van ammoniak (zie Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2022).
- De emissie van stikstofoxiden in Nederland daalde sinds 1990 met 64%. Deze daling is het resultaat van maatregelen bij het verkeer (o.a. invoering katalysator), bij de industrie en in de energiesector.
- De NH3 emissie in Nederland is sinds 1990 met 64% gedaald Deze emissiedaling is het gevolg van maatregelen zoals verbeterde voersamenstelling, het gebruik van emissiearme stallen, het afdekken van mestsilo's en het direct onderwerken van mest bij de aanwending.
- Bovendien zijn de buitenlandse emissies van ammoniak en vooral stikstofoxiden in dezelfde periode afgenomen.
- De stagnatie van de daling sinds 2005 en de stijging sinds 2009 in ammoniakdepositie zijn vooral toe te schrijven aan hogere ammoniak uitstoot door uitbreiding van de veestapel.
Voor verschillende ecosystemen is de depositie hoger dan de kritische niveaus voor een goede natuurkwaliteit. De mate van overschrijding van de kritische depositiewaarden is te vinden onder Overschrijding kritische stikstofdepositie en Milieukwaliteit van landnatuur: stikstofdepositie, 1994-2022
Landelijk beeld in 2018
Regionaal komen grote verschillen voor in de stikstofdepositie. In Friesland, de Gelderse Vallei en de Peel komen deposities voor van ca. 4.000 mol N/ha per jaar. Dat komt door de hoge lokale ammoniakuitstoot van de intensieve veehouderij. Ammoniak (NH3) komt op lage hoogtes vrij en deponeert snel. Deze combinatie zorgt ervoor dat relatief veel NH3 dicht bij de bron neerkomt. De hoge emissie van stikstofoxiden (NOx) in en nabij grote steden is de oorzaak van de hogere depositie in die gebieden.
Ruim 65% van de depositie is afkomstig uit Nederlandse bronnen. De Nederlandse landbouw levert met 46% de grootste bijdrage aan de stikstofdepositie in Nederland. Zie ook Herkomst stikstofdepositie, 2022.
Relevante informatie
- RIVM > Stikstofdossier
- Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2022
- Relatie ontwikkelingen emissies en luchtkwaliteit, 1990-2021
- Herkomst stikstofdepositie, 2022
- Herkomst verzurende depositie, 2022
- Verzurende depositie, 1990-2022
- RIVM > Grootschalige Concentratiekaarten Nederland.
- Concentratiemetingen in Nederland (verschillende meetnetten) > Luchtmeetnet
- Overschrijding kritische stikstofdepositie
- Milieukwaliteit van landnatuur: stikstofdepositie, 1994-2022
- EU (2001) Richtlijn 2001/81/EG van het Europees parlement en de raad van 23 oktober 2001inzake nationale emissieplafonds voor bepaalde luchtverontreinigende stoffen. Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen No L 309/22.
- EU (2008) Richtlijn 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2008 betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa. Publicatieblad van de Europese Unie L 152/1
- EU (2015) Richtlijn 2015/1480 van de Commissie van 28 augustus 2015 tot wijziging van diverse bijlagen bij de Richtlijnen 2004/107/EG en 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van de regels betreffende de referentiemethoden, de validatie van gegevens en de locatie van de bemonsteringspunten voor de beoordeling van de luchtkwaliteit (Voor de EER relevante tekst)
- Infomil > Luchtkwaliteit: regelgeving
- EU > Informatie over het luchtkwaliteitsbeleid van de Europese Unie
- Infomil > Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL)
- UN/ECE > The 1999 Gothenburg Protocol to Abate Acidification, Eutrophication and Ground-level Ozone.
- UN/ECE > De conventie voor het lange afstandstransport van luchtverontreiniging
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Stikstofdepositie
- Omschrijving
- Stikstofdepositie in Nederland per 1 x 1 km.
- Verantwoordelijk instituut
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
- Berekeningswijze
- Zie rapportage over de uitkomsten van de GCN-berekeningen. Voor de periodes 1990 - 2004 (OPSv433) en 2005 - 2016 (OPSv452) zijn herberekeningen uitgevoerd met vaste modelversie en een consistente emissieset. Sindsdien wordt de trendreeks jaarlijks uitgebreid met een extra punt (jaar) welke bepaald wordt in het kader van de actualisatie van de grootschalige concentratie- en depositiekaarten. Kalibratie aan de hand van metingen voorkomt inconsistenties in de trendreeks.
- Basistabel
- Gegevens Luchtkwaliteit portaal (GELUK) van het Centrum voor Milieumonitoring van het RIVM
- Geografische verdeling
- De kaart en de trend zijn gebaseerd op de uitkomsten van de meest recente GCN-berekeningen.
- Andere variabelen
- Zuurdepositie
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Grootschalige concentratie- en depositiekaarten Nederland. Rapportage 2019. (RIVM, 2019; zie bij 'Referenties').
- Opmerking
- De rekenmethodiek is gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten.
- Betrouwbaarheidscodering
- Kaart: C (Schatting met modelberekeningen, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd). Trend 1990-2017: C (Schatting met modelberekeningen, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd).
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2019). Stikstofdepositie, 1990-2018 (indicator 0189, versie 18, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.