Zuivering van stedelijk afvalwater: stikstof en fosfor, 1981-2012
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De laatste vijftien jaar is de lozing van stikstof via het effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties ruim gehalveerd. Voor fosfor is de lozing via het effluent in 2012 nog licht gedaald ten opzichte van 2011. Voor beide stoffen ligt het zuiveringsrendement boven 80 procent.
Stikstoflozing
De succesvolle aanpak van de stikstofverwijdering op rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) heeft ertoe geleid dat de lozing van stikstof via het effluent in de laatste vijftien jaar ruim is gehalveerd. In deze periode zijn door de waterschappen omvangrijke investeringen gedaan om dit resultaat te bereiken. De genomen maatregelen zijn het gevolg van de strenge eisen in de EU Richtlijn Stedelijk Afvalwater (VROM / V&W, 1996).
Fosforlozing vanaf 1985 sterk gedaald
De lozing van fosfor via het effluent van RWZI's, en daarmee ook de belasting van het oppervlaktewater, is sinds 1985 met ongeveer 80 procent gedaald. Dit is het gevolg van de invoering van fosfaatvrije (kleding)wasmiddelen in de periode 1985-1990 en een verbeterde fosfaatverwijdering tijdens het zuiveringsproces in de periode 1990 tot heden.
- Belasting van het oppervlaktewater, 1990-2021
- Capaciteit van afvalwaterzuiveringsinstallaties, 1980-2016
Fosfaataanvoer door het gebruik van vaatwasmiddelen
De hoeveelheid fosfor in het influent is in de periode 2000-2007 geleidelijk weer gestegen tot 41 ton P per dag. Dit komt onder andere door stijgende inwoneraantallen maar ook door het toenemend gebruik van fosfaathoudende vaatwasmiddelen. De laatste vijf jaar is de hoeveelheid fosfor in het influent weer licht gedaald tot circa 37 ton P per dag omdat langzamerhand wordt overgegaan tot de productie van fosfaatarme vaatwasmiddelen. Waarschijnlijk treden in 2017 strenge Europese regels in werking waardoor het fosfaatgehalte in vaatwasmiddelen sterk moet worden beperkt.
Volgens schattingen is thans ongeveer 20 procent van de dagelijkse influentvracht fosfor afkomstig uit het gebruik van vaatwasmiddelen (Rijkswaterstaat, 2013).
Verwijderingsrendement ruim 80 procent
Volgens de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater moet het landelijk zuiveringsrendement voor zowel fosfor als stikstof minstens 75 procent bedragen. Deze doelstelling is voor fosfor reeds in 1996 behaald. In 2011 was het rendement voor fosfor bijna 85 procent en voor stikstof 83 procent (CBS, 2014a). Door verbeterde zuiveringsprocessen is ook het zuiveringsrendement van zuurstofbindende stoffen toegenomen.
Bronnen
- Baas, K. (2014). Factsheet effluenten rwzi's (gemeten) Rijkswaterstaat, Lelystad in samenwerking met CBS (Den Haag).
- CBS (2005). Zuivering van stedelijk afvalwater. CBS, Voorburg / Heerlen.
- CBS (2014a). StatLine: Zuivering van stedelijk afvalwater: procesgegevens afvalwaterbehandeling. CBS, Den Haag/Heerlen.
- CBS (2014b). Statline: Zuivering van stedelijk afvalwater per provincie en stroomgebieddistrict. CBS, Den Haag/Heerlen.
- Europese Gemeenschappen, 2004. Tenuitvoerlegging van Richtlijn 91/271/EEG van de Raad van 21 mei 1991 inzake de behandeling van stedelijk afvalwater, zoals gewijzigd bij Richtlijn 98/15/EG van de Commissie van 27 februari 1998. Situatie op 31 december 1998, samenvattend verslag, 35-36, 45-46.
- Rijkswaterstaat (2014) Factsheet Huishoudelijk afvalwater Rijkswaterstaat, Lelystad in samenwerking met TNO en Deltares (beiden Utrecht).
- VROM / V&W (1996). Lozingenbesluit Wvo Stedelijk afvalwater. Staatsblad 1996, nr. 140. Den Haag.
- Zeeuw, M. de, en K. Baas (2010) Verwijdering van fosfaat en stikstof door rioolwaterzuiveringsinstallaties, 2008. CBS, Den Haag / Heerlen.
Relevante informatie
- Belasting van het oppervlaktewater, 1990-2021
- Belasting van het oppervlaktewater vanuit riolering en rioolwaterzuivering, 1990-2021
- Capaciteit van afvalwaterzuiveringsinstallaties, 1980-2016
- Meer informatie over de lozing van zuurstofbindende stoffen en de belasting van het oppervlaktewater is te vinden op StatLine (CBS).
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Zuivering van stedelijk afvalwater: stikstof en fosfor
- Omschrijving
- De ontwikkeling van de verwijdering van stikstof en fosfor uit stedelijk afvalwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
- Berekeningswijze
- De berekeningswijze wordt beschreven in de korte onderzoeksbeschrijving Zuivering van stedelijk afvalwater (CBS, 2005) en de Factsheet effluenten rwzi's (gemeten) (Baas, K., 2014).
- Basistabel
- StatLine: Zuivering van afvalwater: procesgegevens afvalwaterbehandeling (CBS, 2014a)
StatLine: Zuivering van stedelijk afvalwater per provincie en stroomgebied (CBS, 2014b) - Geografische verdeling
- Nederland, deelstroomgebied, landsdeel, provincie
- Andere variabelen
- Technische kenmerken (mate van defosfatering extra stikstofverwijdering, slibstabilisatie, slibontwatering), procesgegevens (aan- en afvoer van verontreinigingen, rendement, e.d.), afzet zuiveringsslib, energieverbruik en energieopwekking.
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Factsheet effluenten rwzi's (gemeten) (Baas, K., 2014)
Zuivering van stedelijk afvalwater (CBS, 2005)
Verwijdering van fosfaat en stikstof door rioolwaterzuiveringsinstallaties, 2008. (Zeeuw, M. de, en K.Baas, 2010) - Opmerking
- Het influent is het bij de zuiveringsinstallatie aangevoerde afvalwater; het effluent is het gezuiverde afvalwater dat wordt geloosd op het oppervlaktewater.
De gepresenteerde zuiveringsrendementen betreffen gewogen gemiddelden over alle typen rioolwaterzuiveringsinstallaties.
Voor de cijfers tot halverwege de jaren tachtig geldt dat deze niet geheel vergelijkbaar zijn met latere jaren omdat destijds een kleiner deel van het afvalwater werd gezuiverd op de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Een gedeelte van het ingezamelde afvalwater werd nog ongezuiverd geloosd op het oppervlaktewater. - Betrouwbaarheidscodering
- A (Integrale enquête)
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2014). Zuivering van stedelijk afvalwater: stikstof en fosfor, 1981-2012 (indicator 0152, versie 16, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
