Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2010
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
Diverse wettelijke regelingen hebben geleid tot een daling van de hoeveelheid stikstof en fosfaat in dierlijke mest. Ook de stikstof- en fosfaatgift uit kunstmest kent een dalende trend.
| 1986 | 1990 | 2000 | 2005 | 2008 | 2009 | 2010* | ||
| miljoen kg | ||||||||
| Totaal dierlijke mest + kunstmest | ||||||||
| Stikstof als N-totaal1) | 1 045 | 1017 | 821 | 702 | 672 | 652 | 654 | |
| Fosfaat als P2O5 | 341 | 305 | 253 | 218 | 203 | 185 | 186 | |
| Dierlijke mest | ||||||||
| Stikstof als N-totaal1) | ||||||||
| Gehele veestapel | 545 | 604 | 481 | 423 | 434 | 426 | 428 | |
| w.v. | rundvee | 388 | 413 | 311 | 273 | 275 | 268 | 267 |
| varkens | 102 | 118 | 98 | 84 | 90 | 90 | 90 | |
| pluimvee | 45 | 51 | 48 | 46 | 50 | 51 | 53 | |
| overige2) | 10 | 23 | 24 | 20 | 19 | 18 | 18 | |
| Fosfaat als P2O5 | ||||||||
| Gehele veestapel | 260 | 229 | 191 | 170 | 176 | 175 | 176 | |
| w.v. | rundvee | 143 | 121 | 102 | 93 | 95 | 92 | 92 |
| varkens | 78 | 69 | 48 | 42 | 45 | 47 | 47 | |
| pluimvee | 37 | 33 | 32 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
| overige2) | 3 | 6 | 9 | 8 | 8 | 8 | 8 | |
| Kunstmest 3) | ||||||||
| Stikstof als N-totaal | 500 | 412 | 339 | 279 | 238 | 226 | 226 | |
| Fosfaat als P2O5 | 81 | 76 | 62 | 49 | 27 | 10 | 10 | |
| Bron: CBS en LEI. | CBS/CLO/mrt11/0106 | |||||||
| 1) De stikstof in dierlijke mest is de uitgescheiden stikstof minus gasvormige verliezen in stal en opslag. Voor 1986 is ook het beweidingsverlies (15 à 20 miljoen kg stikstof) op de uitgescheiden stikstof in mindering gebracht. 2) Schapen, geiten, paarden, pony's, pelsdieren en konijnen. 3) 1986-2006: afzet van kunstmest tussen 1 juli van het vermelde jaar en 1 juli van het voorafgaande jaar. Vanaf 2007 kalenderjaren. N.B. Voor 2010 betreft het voorlopige cijfers. | ||||||||
Ontwikkeling stikstof- en fosfaatproductie in dierlijke mest
Na een aanzienlijke groei in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw bereikte de productie van stikstof en fosfaat in dierlijke mest een top in 1986. Als gevolg van de Beschikking Superheffing (1984), de mestwetgeving (1987) en de verlaging van het fosfaatgehalte van krachtvoer is na 1986 de mest- en mineralenproductie gedaald. Na de invoering van het mineralenaangiftesysteem (MINAS) op 1 januari 1998 neemt de stikstofproductie versneld af. De laatste jaren is de productie stabiel.
Ontwikkeling stikstof- en fosfaatgift uit kunstmest
De stikstofgift uit kunstmest is eveneens vanaf 1986 verminderd. De sterkste afname heeft tussen 1986 en 1990, en tussen 1998 en 2000 plaatsgevonden. De hoeveelheid fosfaat uit kunstmest daalt al sinds 1970.
Bronnen
- CBS / LEI (2001). Land- en tuinbouwcijfers 2001. CBS, Voorburg / Heerlen en Landbouw-Economisch Instituut, Den Haag.
- CBS (2006). Productie van dierlijke mest en mineralen. CBS, Voorburg / Heerlen.
- CBS (2010a). Gestandaardiseerde berekeningsmethode voor dierlijke mest en mineralen 1990 - 2008. CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2010b). Dierlijke mest en mineralen 2009. CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2011). StatLine: Dierlijke mest; mestproductie en mineralenuitscheiding per diercategorie. CBS, Den Haag / Heerlen.
- Velthof, G.L. et al. (2009). Methodiek voor berekening van ammoniakemissie uit de landbouw in Nederland. Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu, Wageningen. WOt-rapport 70.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest
- Omschrijving
- Ontwikkeling van de productie van stikstof en fosfaat in dierlijke mest door de gehele veestapel en per diercategorie. Ontwikkeling van de hoeveelheid stikstof en fosfaat in kunstmest.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
- Berekeningswijze
- De uitscheiding van stikstof en fosfaat via dierlijke mest wordt berekend door het aantal dieren per diercategorie in de veestapel (gegevens uit de Landbouwtelling van het CBS) te vermenigvuldigen met een factor voor de uitscheiding van stikstof, respectievelijk fosfaat in de mest per dier. De gegevens over de mineralenuitscheiding worden daarna omgerekend naar de mineralenproductie. Dit is de hoeveelheid mineralen in de mest op het moment van uitrijden of toepassing.
Bij de stikstofuitscheiding gaat het om de totale hoeveelheid stikstof en stikstofverbindingen (als N-totaal), dus de hoeveelheid inclusief de gasvormige stikstofverbindingen (NH3, N2, NO, N2O) die vervluchtigen in de stal en tijdens opslag buiten de stal.
De stikstofproductie is de hoeveelheid stikstof in de mest op het moment van uitrijden of toepassing. Dit betekent dat gasvormige stikstofverbindingen (zoals ammoniak) die in de stal en tijdens opslag buiten de stal vrijkomen niet in de stikstofproductie zijn opgenomen. In de tabel worden cijfers gepresenteerd voor de stikstofproductie.
In vergelijking met de vorige versie van deze indicator zijn de gegevens over de stikstofproductie voor alle jaren, uitgezonderd 1986, herberekend voor alle gasvormige stikstofverliezen volgens Velthof et al. (2009). Een groot deel van deze gasvormige verliezen verdwijnt in het milieu. Bij fosfaat treden er geen gasvormige verliezen op tussen het moment van uitscheiden en het uitrijden of toepassen van de mest.
Het artikel Gestandaardiseerde berekeningsmethode voor dierlijke mest en mineralen 1990 - 2008 (CBS, 2010a) geeft een uitgebreide beschrijving van de onderzoeksmethode. Een korte onderzoeksbeschrijving is te vinden in het artikel Productie van dierlijke mest en mineralen (CBS, 2006). - Basistabel
- StatLine: Dierlijke mest; mestproductie en mineralenuitscheiding per diercategorie (CBS, 2011)
- Geografische verdeling
- Er zijn gegevens voor Nederland. Ook zijn er cijfers per landsdeel, provincie, landbouwgebied, concentratiegebied en stroomgebied.
- Andere variabelen
- Mestproductie per diercategorie, mineralenuitscheiding per diercategorie, gasvormige stikstofverliezen, areaal bemestbare grond, omvang veestapel per diercategorie.
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Productie van dierlijke mest en mineralen (CBS, 2006) (korte onderzoeksbeschrijving)
Gestandaardiseerde berekeningsmethode voor dierlijke mest en mineralen 1990 - 2008 (CBS, 2010a)
Dierlijke mest en mineralen 2009 (CBS, 2010b)
Methodiek voor berekening van ammoniakemissie uit de landbouw in Nederland (Velthof, G.L. et al., 2009) - Betrouwbaarheidscodering
- D (berekening op basis van een integrale enquête naar het aantal dieren in de veestapel en factoren voor de uitscheiding van stikstof, respectievelijk fosfaat in de mest per dier)
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2011). Stikstof en fosfaat in dierlijke mest en kunstmest, 1986-2010 (indicator 0106, versie 12, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
