Meteorologische gegevens, 1990-2018

Het jaar 2018: zeer warm, zonovergoten en droog

Het jaar 2018 was een zeer warm en droog jaar. Met een gemiddelde temperatuur van 11,3 graden Celsius komt het jaar in de top-10 van de warmste jaren sinds het begin van de waarnemingen in 1901. Dit past in de trend van een opwarmend klimaat. Volgens het WMO (World Meteorological Organisation) is de oorzaak duidelijk: de opwarmende trend door broeikasgassen, El Nino en de grilligheid van het weer (KNMI, 2017e).
Door de extreem warme en droge maand juni kwam was de zomer een van de warmste zomers ooit. De rest van de zomer was ook droger dan normaal. De temperatuur gemiddeld over juni, juli en augustus kwam in de Bilt uit op 18,9 graden tegen 17,0 graden normaal (gemiddeld over het tijdvak 1981-2010).
Het KNMI noteerde 9 tropische dagen met een maximumtemperatuur boven de 30 graden. Ook juli was met gemiddeld 17,5 graden tegen normaal 15,6 graden veel warmer met weinig neerslag. De warmste dag van de zomer was 26 juli toen in Arcen 38,2 graden werd gemeten.
In 2018 telde het KNMI 132 warme dagen (normaal 85), 55 zomerse dagen (normaal 26) en 9 tropische dagen (normaal 4).
De herfstmaanden waren zacht en de zon scheen landelijk nog nooit zo veel sinds 1901. September begon warm, maar eindigde koud en eind september volgde de eerste vorst van het winterseizoen. Oktober was zacht en zeer zonnig, maar kende wel grote verschillen, met een nazomerse periode in het zuiden die nog vijf zomerse dagen opleverde en aan het eind van de maand was het koud en er viel zelfs natte sneeuw. November was iets zachter dan normaal en december was met 6,1 graden zeer zacht.

Winter 2018/2019 zeer zacht

De winter in haar geheel was vrij zacht met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 5,2 graden tegen 3,4 graden normaal. Goed voor een negende plek in de top 10 van de zachtste winters sinds 1901. De hoge temperatuur kwam vooral door hogere temperaturen in december en februari. December was met een gemiddelde temperatuur van 6,1 graden veel zachter dan normaal (3,7 graden).

Ontwikkelingen temperatuur

De gemiddelde jaartemperatuur in De Bilt is in de periode 1952-2018 met ongeveer 2 graden gestegen. Het gaat hier om de trendmatige ontwikkeling waarbij gecorrigeerd is voor bovengemiddeld strenge winters of warme zomers. De laatste jaren waren veruit de warmste sinds het begin van de meetreeks in De Bilt. De gemiddelde temperatuur in de wereld lag in 2018 ongeveer 0,9 graden boven de gemiddelde wereldtemperatuur in de jaren 1961-1990. Deze opwarming is statistisch significant (2018a).

Koudegetal en warmtegetal 1901-2018

Het koudegetal, ook wel aangeduid als het Hellmanngetal (H), naar de Duitse meteoroloog Gustav Hellmann, is een maat voor de koude in het tijdvak van 1 november van het voorafgaande jaar tot en 31 met maart van het genoemde jaar. Voorbeeld: 1963 heeft betrekking op de periode 1 november 1962 tot en met 31 maart 1963. Het getal wordt verkregen door over dit tijdvak alle etmaalgemiddelde temperaturen beneden het vriespunt te sommeren met weglating van het minteken.
Het warmtegetal is een maat voor de warmte in het tijdvak van 1 april tot en met 31 oktober van het genoemde jaar. Het warmtegetal wordt berekend door het aantal dagen dat de gemiddelde etmaaltemperatuur van elke dag boven de 18 graden Celsius ligt, op te tellen. Een dag met gemiddeld over 24 uur een temperatuur van 20,2 graden draagt dus 2,2 bij aan het warmtegetal. Zo komen we uiteindelijk tot een totale som die het mogelijk maakt de warmte in het jaar te classificeren.

Het klimaat en het weer in Nederland

Nederland heeft een zeeklimaat, gekenmerkt door zachte winters, koele zomers en neerslag gedurende het gehele jaar. Dit wordt veroorzaakt door de gemiddelde luchtverplaatsing die voornamelijk uit het zuidwesten is.

Invloed van het klimaat en het weer op het milieu

Weersomstandigheden hebben directe gevolgen voor milieu en natuur. Hierbij valt te denken aan het trekgedrag van vogels en vorming van smog. Aan de andere kant heeft het milieu invloed op het weer. De toename van de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer zal tot een verandering van het klimaat leiden.