Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 1990-2021

Ontwikkeling kooldioxide-emissie

Door de sterke groei van het aantal voertuigkilometers van het wegverkeer en de daaruit resulterende toename van de afzet van motorbrandstoffen, is in 2019 de emissie van kooldioxide (CO₂) door verkeer en vervoer 2% hoger dan in 1990. Door de daling in het aantal voertuigkilometers in 2020, vanwege de coronapandemie, zijn de CO₂ emissies in dat jaar voor het eerst lager dan in 1990. Deze trend blijft behouden in 2021. Tussen 2019 en 2021 daalde de emissie met 13%. Tussen 2008 en 2014 was de trend ook dalend, daarna namen de emissies weer licht toe onder andere door het aantrekken van de economie. De daling was met name het gevolg van de fiscale stimulering van de aanschaf van zuinige auto's. Bij deze daling speelt ook het gebruik van biobrandstoffen, die niet meetellen in de berekening van de IPCC-emissie, een rol. Verder heeft de accijnsverhoging van motorbrandstoffen waarschijnlijk geleid tot meer tanken in het buitenland.

Ontwikkeling emissie stikstofoxiden

De ontwikkeling van de emissie van stikstofoxiden (NO_x) door verkeer en vervoer wordt grotendeels bepaald door het wegverkeer. Na een lichte stijging in de jaren tachtig daalde de NO_X-emissie vanaf 1990 door enerzijds het gebruik van driewegkatalysatoren in personen- en bestelauto's en anderzijds de toepassing van steeds schonere dieselmotoren met uitlaatgasrecirculatie (EGR) en selectieve katalytische reductie (SCR). Deze laatste twee zijn vooral van belang bij zware bedrijfsvoertuigen. Ten opzichte van 1990 is de NO_X-emissie door het verkeer en vervoer in 2021 met 70% afgenomen.

Ontwikkeling emissie fijnstof

Circa 49% van de emissie van fijnstof (PM₁₀) door verkeer en vervoer ontstaat bij de verbranding van motorbrandstoffen; de rest wordt veroorzaakt door slijtage van wegdek, banden, remvoeringen en bovenleidingen. De PM₁₀-emissie door het verkeer en vervoer is in de periode 1990-2021 met 80% afgenomen. Dit is vooral te danken aan schonere dieselmotoren in zware bedrijfsvoertuigen en de toepassing van roetfilters. Ook de toepassing van uitlaatgasrecirculatie ter bestrijding van stikstofoxiden, heeft een verlagend effect op de PM₁₀-emissie.
Vanaf 2015 worden alle nieuwe dieselvoertuigen geleverd met een ingebouwd roetfilter. Daarnaast zijn met subsidie van het Ministerie van I&W (VROM, 2010), roetfilters ingebouwd in bestaande voertuigen, de zogenaamde retrofits. Ongeveer 80 duizend personen- en bestelauto's en 27 duizend zware bedrijfsvoertuigen zijn met een retrofit-filter uitgerust. In 2017 waren hiervan naar schatting nog respectievelijk 30 duizend en 7 duizend aanwezig in het Nederlandse wagenpark.

Ontwikkeling emissie koolmonoxide en vluchtig organische stoffen

Sinds 1990 zijn de emissies van koolmonoxide (CO) en vluchtige organische stoffen exclusief methaan (NMVOS) sterk verminderd, respectievelijk met 67% en 86%. Dit is voornamelijk toe te schrijven aan de stapsgewijs aangescherpte Europese emissie-eisen voor de typekeuring van motorvoertuigen. De eisen voor de kwaliteit van de uitlaatgassen hebben geleid tot de toepassing van driewegkatalysatoren in personen- en bestelauto's op benzine en LPG. Nieuwe diesel-personenauto's worden vanaf 1996 standaard uitgerust met een oxidatiekatalysator. Bij diesel-bestelauto's vindt deze toepassing plaats vanaf 2000. De eisen met betrekking tot de verdamping van benzine uit het brandstofsysteem van voertuigen hebben geleid tot het inbouwen van koolstoffilters vanaf 1989. Tussen 1990 en 2021 zijn de VOS emissies ten gevolge van brandstofverdamping uit het wegverkeer met 96% verminderd. Meer informatie hierover is te vinden op: Wegvoertuigen naar milieuklasse, 1985-2018

Ontwikkeling emissie zwaveldioxide en loodverbindingen

De emissies van loodverbindingen en zwaveldioxide (SO₂) door verkeer en vervoer zijn in de loop der jaren drastisch verminderd. De emissie van loodverbindingen door voertuigen is verwaarloosbaar geworden. Dit is een gevolg van het door wettelijke maatregelen afgedwongen gebruik van loodvrije benzine en laagzwavelige dieselolie.
Het aandeel van verkeer en vervoer in de totale SO₂-emissie in Nederland bedraagt in 2021 circa 3%. Het betreft hierbij de emissie door verkeer en vervoer volgens het NEC-protocol, dus exclusief de zeevaart. Meer informatie over de emissies door de zeescheepvaart zijn te vinden op: Emissies door de zeescheepvaart, 1990-2022

Ontwikkeling emissie distikstofoxide

Distikstofoxide (N₂O) komt vooral vrij door een onvolledige reductie van stikstofoxiden tot stikstof in driewegkatalysatoren. Door invoering van de driewegkatalysatoren nam de emissie in de jaren negentig van de vorige eeuw fors toe. De N₂O-emissie blijft de laatste jaren vrijwel constant. Enerzijds neemt het aantal auto's met een katalysator toe, anderzijds produceren auto's met de nieuwste generatie katalysatoren aanzienlijk minder N₂O. Tussen 2019 en 2020 vond een daling in de N₂O-emissie uit het verkeer en vervoer plaats van 13%. Deze daling is vergelijkbaar met de daling van CO₂-emissies en is het gevolg van de coronapandemie. In 2021 is er een stabilisatie van het niveau van 2020.

Oorzaken van emissies

Voor informatie over de oorzaken van de diverse emissies naar lucht, zie: Milieudruk doelgroep Verkeer en vervoer: een overzicht

*De tekst van deze indicator is op 24-02-2023 bijgewerkt naar aanleiding van nieuwe inzichten.