Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 1990-2020
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De emissies naar lucht van kooldioxide (CO2) en methaan (CH4) zijn voor de doelgroep Verkeer en vervoer in 2020 lager dan in 1990, de emissies van distikstofoxide (N2O) zijn hoger. De daling is met name te danken aan schonere motoren en brandstoffen. Daarnaast levert de toepassing van katalysatoren en roetfilters in het wegverkeer een belangrijke bijdrage aan de vermindering van de CO2- en CH4-emissies.
Ontwikkeling kooldioxide-emissie
Door de sterke groei van het aantal voertuigkilometers van het wegverkeer en de daaruit resulterende toename van de afzet van motorbrandstoffen, is in 2019 de emissie van kooldioxide (CO2) door verkeer en vervoer 8% hoger dan in 1990. Door de daling in het aantal voertuigkilometers in 2020 vanwege de coronapandemie, is de CO2 emissies in dat jaar voor het eerst lager dan in 1990; tussen 2019 en 2020 daalde de emissie met 13%. Tussen 2008 en 2014 was de trend ook dalend, daarna namen de emissies weer licht toe onder andere door het aantrekken van de economie. De daling was met name het gevolg van de fiscale stimulering van de aanschaf van zuinige auto's. Bij deze daling speelt ook het gebruik van biobrandstoffen, die niet meetellen in de berekening van de IPCC-emissie, een rol. Verder heeft de accijnsverhoging van motorbrandstoffen waarschijnlijk geleid tot meer tanken in het buitenland.
Ontwikkeling emissie stikstofoxiden
De ontwikkeling van de emissie van stikstofoxiden (NOx) door verkeer en vervoer wordt grotendeels bepaald door het wegverkeer. Na een lichte stijging in de jaren tachtig daalde de NOX-emissie vanaf 1990 door enerzijds het gebruik van driewegkatalysatoren in personen- en bestelauto's en anderzijds de toepassing van steeds schonere dieselmotoren met uitlaatgasrecirculatie (EGR) en selectieve katalytische reductie (SCR). Deze laatste twee zijn vooral van belang bij zware bedrijfsvoertuigen. Ten opzichte van 1990 is de NOX-emissie door het verkeer en vervoer met 69% afgenomen.
Ontwikkeling emissie fijnstof
Circa 56% van de emissie van fijnstof (PM10) door verkeer en vervoer ontstaat bij de verbranding van motorbrandstoffen; de rest wordt veroorzaakt door slijtage van wegdek, banden, remvoeringen en bovenleidingen. De PM10-emissie door het verkeer en vervoer is in de periode 1990-2020 met 79% afgenomen. Dit is vooral te danken aan schonere dieselmotoren in zware bedrijfsvoertuigen en de toepassing van roetfilters. Ook de toepassing van uitlaatgasrecirculatie ter bestrijding van stikstofoxiden, heeft een verlagend effect op de PM10-emissie.
Vanaf 2015 worden alle nieuwe dieselvoertuigen geleverd met een ingebouwd roetfilter. Daarnaast zijn met subsidie van het Ministerie van I&W (VROM, 2010) roetfilters ingebouwd in bestaande voertuigen, de zogenaamde retrofits. Ongeveer 80.000 personen- en bestelauto's en 27.000 zware bedrijfsvoertuigen zijn met een retrofit-filter uitgerust. In 2017 waren hiervan naar schatting nog respectievelijk 30.000 en 7.000 aanwezig in het Nederlandse wagenpark.
Ontwikkeling emissie koolmonoxide en vluchtig organische stoffen
Sinds 1990 zijn de emissies van koolmonoxide (CO) en vluchtige organische stoffen exclusief methaan (NMVOS) sterk verminderd, respectievelijk met 62% en 84%. Dit is voornamelijk toe te schrijven aan de stapsgewijs aangescherpte Europese emissie-eisen voor de typekeuring van motorvoertuigen. De eisen voor de kwaliteit van de uitlaatgassen hebben geleid tot de toepassing van driewegkatalysatoren in personen- en bestelauto's op benzine en LPG. Nieuwe diesel-personenauto's worden vanaf 1996 standaard uitgerust met een oxidatiekatalysator. Bij diesel-bestelauto's vindt deze toepassing plaats vanaf 2000. De eisen met betrekking tot de verdamping van benzine uit het brandstofsysteem van voertuigen hebben geleid tot het inbouwen van koolstoffilters vanaf 1989. Tussen 1990 en 2020 zijn de VOS emissies ten gevolge van brandstofverdamping uit het wegverkeer met 95% verminderd. Meer informatie hierover is te vinden op: Wegvoertuigen naar milieuklasse, 1985-2018
Ontwikkeling emissie zwaveldioxide en loodverbindingen
De emissies van loodverbindingen en zwaveldioxide (SO2) door verkeer en vervoer zijn in de loop der jaren drastisch verminderd. De emissie van loodverbindingen door voertuigen is verwaarloosbaar geworden. Dit is een gevolg van het door wettelijke maatregelen afgedwongen gebruik van loodvrije benzine en laagzwavelige dieselolie.
Het aandeel van verkeer en vervoer in de totale SO2-emissie in Nederland bedraagt in 2020 circa 2%. Het betreft hierbij de emissie door verkeer en vervoer volgens het NEC-protocol, dus exclusief de zeevaart. Meer informatie over de emissies door de zeescheepvaart is te vinden op: Emissies door de zeescheepvaart, 1990-2022
Ontwikkeling emissie distikstofoxide
Distikstofoxide (N2O) komt vooral vrij door een onvolledige reductie van stikstofoxiden tot stikstof in driewegkatalysatoren. Door invoering van de driewegkatalysatoren nam de emissie in de jaren negentig van de vorige eeuw fors toe. De N2O-emissie blijft de laatste jaren vrijwel constant. Enerzijds neemt het aantal auto's met een katalysator toe, anderzijds produceren auto's met de nieuwste generatie katalysatoren aanzienlijk minder N2O. Tussen 2019 en 2020 vond een daling in de N2O-emissie uit het verkeer en vervoer plaats van 13%. Deze daling is vergelijkbaar met de daling van CO2-emissies en is het gevolg van de coronapandemie.
Oorzaken van emissies
Voor informatie over de oorzaken van de diverse emissies naar lucht, zie: Milieudruk doelgroep Verkeer en vervoer: een overzicht
Bronnen
- Emissieregistratie (2022). Jaarcijfers 2020. RIVM, Bilthoven; PBL, Bilthoven; CBS, Den Haag; Rijkswaterstaat-Waterdienst, Lelystad; Alterra, Wageningen; Rijkswaterstaat-Leefomgeving, Utrecht, RVO, Utrecht en TNO Bouw en Ondergrond, Utrecht.
- CBS (2022a). StatLine: Emissies van broeikasgassen berekend volgens IPCC-voorschriften. CBS, Den Haag/Heerlen.
- CBS (2022b). StatLine: Emissies van luchtverontreinigende stoffen volgens NEC-richtlijnen. CBS, Den Haag/Heerlen
- CBS (2022c). StatLine: Emissies naar lucht op Nederlands grondgebied; mobiele bronnen. CBS, Den Haag/Heerlen.
- Geilenkirchen et al., 2022. Methods for calculating emissions from transport in NL. (achter Lucht/Verkeer en Vervoer/Methoderapporten Taakgroep Verkeer en Vervoer). Project Emissieregistratie.
- I & M (2012). Documenten Roetfilters. Website Ministerie van I & M, Den Haag.
- Noordzeeloket (2010). Marpol 73/78, Annex VI.
- I & W (2021). NEC-stoffen en -richtlijnen. Kenniscentrum Infomil. Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Relevante informatie
- Wegverkeer: volumeontwikkeling en milieudruk, 1990-2022
- Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 2021
- Emissies naar lucht door wegverkeer, 2023
- CO2-emissie per voertuigkilometer van nieuwe personenauto's, 1998-2017, voor informatie over de voortgang van het CO2-convenant tussen de EU en automobielfabrikanten.
- Wegvoertuigen naar milieuklasse, 1985-2018, voor de penetratiegraad van typekeuringseisen in het voertuigenpark (EURO-normen).
- Meer gegevens over de emissies door wegverkeer vindt u klimaatonderzoek_inititiatief_nederland_kin_advies_aan_nwo_en_knaw_juli_2022.pdf en in StatLine (CBS).
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Emissies naar lucht door verkeer en vervoer
- Omschrijving
- Emissies naar lucht door het verkeer en vervoer van broeikasgassen (kooldioxide, distikstofoxiden, methaan) en verzurende en grootschalige luchtverontreinigende stoffen (zwaveldioxide, stikstofoxiden, ammoniak, vluchtige organische stoffen (excl. methaan), fijnstof, koolmonoxide)
- Verantwoordelijk instituut
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
- Berekeningswijze
- De emissiecijfers van het wegverkeer zijn berekend op basis van de binnenlandse afzet van motorbrandstoffen, zoals voorgeschreven in de IPCC- en NEC-richtlijnen.Emissieberekening op basis van activiteitsgegevens (voertuigkilometers, brandstofverbruik) en emissiefactoren.
Zie verder het rapport Methods for calculating emissions from transport in NL (Geilenkirchen et al., 2022 (achter: Lucht / Verkeer en Vervoer / Methoderapporten Taakgroep Verkeer en Vervoer). - Basistabel
- Sectortabellen van de Emissieregistratie over 2020 (2022).
- Geografische verdeling
- Nederland
- Andere variabelen
- Belasting oppervlaktewater, bodem-emissies, emissies oppervlaktewater, lucht-emissies, lucht-emissies volgens IPCC
In totaal circa 300 stoffen, circa 1600 emissie-oorzaken en circa 1000 (individuele) puntbronnen - Verschijningsfrequentie
- In januari/februari definitieve cijfers t-2
- Achtergrondliteratuur
- Methoden: op de website van Emissieregistratie achter Overzicht documenten
Begrippen: op de website van Emissieregistratie achter Begrippenlijst - Opmerking
- Bij het vaststellen van de emissies volgens de NEC-richtlijn worden alle emissies van de zeevaart buiten beschouwing gelaten.
De emissies door het wegverkeer en de visserij in deze tabel zijn gebaseerd op de afzet van motorbrandstoffen ("fuel-sold"). Bij het vaststellen van de NEC-emissieplafonds van 2010 is voor het wegverkeer destijds gebruik gemaakt van de in de NEC-richtlijn genoemde alternatieve berekening op basis van voertuigkilometers ("fuel-used"). De op deze wijze berekende emissies staan in de Sectortabellen van de Emissieregistratie over 2020 (2022). De emissies door landbouwvoertuigen, de visserij en mobiele werktuigen worden gepresenteerd onder Verkeer en vervoer. - Betrouwbaarheidscodering
- Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2022). Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 1990-2020 (indicator 0128, versie 36, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
