Emissies broeikasgassen, 1990-2020

Daling van emissie broeikasgassen tussen 1990 en 2020

Het verloop van de emissies van broeikasgassen tussen 1990 en 2020, en tussen 2019 en 2020, is in onderstaande tabel samengevat:

• De emissies van broeikasgassen zijn, na een piek in 1996, ieder jaar gedaald. De emissies waren 25,5% lager in 2020, ten opzichte van 1990. De doelstelling ('Urgendadoel') voor 2020 ten opzichte van 1990 bedraagt 25% minder emissie, en dat geldt ook voor de jaren na 2020. Voor 2020 is deze reductiedoelstelling dus gehaald.
• Tot 2017 vond deze daling voor het overgrote deel plaats bij de overige broeikasgassen: CH₄, N₂O en de F-gassen. De emissie van CO₂ bleef in deze periode ruwweg constant, en daalde vervolgens vanaf 2018, leidend tot een versnelling na 2018 van de totale emissiedaling over 1990-2020.
• Het nagenoeg continue verloop van de CO₂-emissie tussen 1990 en 2017 bevat enkele uitschieters omhoog in jaren met een koude winter. Deze zijn als piekjes te zien in de grafiek.
• Deze daling uitgesplitst: tussen 1990 en 2020 daalde de emissie van de overige broeikasgassen met 54,9%. De daling bij CO₂ bedroeg 15,0% (Deze daling vond hoofdzakelijk plaats in de elektriciteitssector, waar minder steenkool is ingezet)

• RIVM/Emissieregistratie, tabel Nationale Broeikasgasemissies volgens IPCC

Oorzaken van de daling

De daling bij CO₂ in 2020 is aanzienlijk groter dan voorgaande jaren. Dit komt slechts voor een deel door de lockdownmaatregelen. De grootste reductie is behaald in de elektriciteitssector (-21% ten opzichte van 2019). Deze daling hangt samen met het afgenomen steenkoolverbruik. Dit heeft diverse oorzaken.

• Het sluiten van de Hemwegcentrale (Amsterdam) eind 2019
• Het grotendeels stil liggen van de Riverstonecentrale (Maasvlakte) in 2020 vanwege storingen
• De kolencentrales hadden te maken met hogere kolen- en CO2 - prijzen, dat een concurrentienadeel veroorzaakte ten opzichten van aardgascentrales
• De vraag naar elektriciteit uit centrales daalde door de toename van hernieuwbare bronnen.
• Vanwege de coronacrisis nam de totale vraag naar elektriciteit in Nederland en in de buurlanden af.

De emissies door de mobiliteitssector namen in 2020 met 13 procent af ten opzichte van 2019. De belangrijkste reden is minder personenvervoer over de weg vanwege de lockdownmaatregelen. In de sectoren landbouw en gebouwde omgeving daalde de broeikasgasuitstoot licht. In de industrie bleven de emissies op ongeveer hetzelfde niveau als in 2019.

Verdere ontwikkelingen:

• De uitstoot van CH₄ is in 2020 ten opzichte van 1990 met 46,7% gedaald.
  Het grootste deel van deze daling is het gevolg van de afname van emissies uit stortplaatsen. Daarnaast heeft er ook een daling plaatsgevonden in de landbouwsector en in de energiesector. De daling in de landbouwsector wordt met name veroorzaakt door een afname van de dieraantallen en de hoeveelheid geproduceerde mest in de afgelopen 30 jaar. In de energiesector zijn door het nemen van maatregelen de emissies als gevolg van het afblazen van ruw aardgas bij de olie- en gaswinning afgenomen.
• De uitstoot van N₂O is in 2020 ten opzichte van 1990 met 55,6% gedaald. Deze daling is gerealiseerd in de chemische industrie en de landbouwsector. De afname van de uitstoot in de chemische industrie is het gevolg van N₂O-reductiemaatregelen bij de productie van salpeterzuur in 2006 en 2007. Deze maatregelen werden genomen doordat de salpeterzuurproductie in 2008 onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS) is gebracht, waarmee de emissie een prijs kreeg. De daling in de landbouwsector (die plaatsvond tussen 1990 en 2010) kent verschillende oorzaken: een afname van dieraantallen, een lager gebruik van zowel kunstmest als dierlijke mest en een lagere N-uitstoot per dier door een lager N-gehalte in het voer.
• In 2020 is de totale uitstoot van F-gassen ten opzichte van 1990 met 84,1% gedaald. De afname van de uitstoot van F-gassen over deze periode is vooral het gevolg van reductiemaatregelen die getroffen zijn in het kader van het Reductieplan Overige Broeikasgassen. Voorts is als gevolg van een EU-richtlijn uit 2014 de inzet van koudemiddelen met hoge GWP's in de stationaire koeling verminderd ten koste van minder broeikas-intensieve koudemiddelen. De Emissies in Mton CO₂-equivalenten (grotendeels als gevolg van lekkage) dalen als gevolg daarvan ook.

Doelstellingen Nederland

Europees

In 2016 heeft staatssecretaris Dijksma het Klimaatakkoord van Parijs ondertekend namens de 28 lidstaten van de Europese Unie. Om dit doel te halen hebben EU-lidstaten met elkaar afgesproken dat de EU in 2030 minimaal 40% minder moet uitstoten ten opzichte van 1990. De Europese Commissie toetst de klimaatplannen van de EU-lidstaten aan de gestelde doelen. Daarbij is relevant dat Nederland nu nationaal een doel van 49% minder uitstoot in 2030 hanteert ten opzichte van 1990. In het kader van 'Fit for 55' wordt deze doelstelling aangescherpt.

Nationaal

De Klimaatwet stelt vast met hoeveel procent ons land de uitstoot van broeikasgassen moet terugdringen: dat is - 49% minder uitstoot van broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990, en - 95% minder uitstoot van broeikasgassen in 2050 ten opzichte van 1990. Om dit doel te halen, hebben de overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties een Klimaatakkoord gesloten. Er staan ook afspraken in die partijen onderling hebben gemaakt. In het kader van 'Fit for 55', en vermeld in het regeerakkoord van het kabinet Rutte IV wordt deze doelstelling aangescherpt richting 55%, of wellicht 60%. Deze aanscherpingen zijn nog niet verwerkt in de Klimaatwet.
Daarnaast moet de Nederlandse staat eind 2020 ten minste 25% minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990. Dat heeft de Hoge Raad op 20 december 2019 geoordeeld in een procedure van Urgenda tegen de Nederlandse Staat. Met dit arrest bevestigt de Hoge Raad het oordeel van het gerechtshof Den Haag op 9 oktober 2018, dat weer het vonnis van de rechtbank Den Haag bevestigt. Het oordeel is nu definitief, en het kabinet zal het vonnis uitvoeren.

• Toelichting klimaatbeleid