Verkoop, gebruik en afgedankte elektronische en elektrische apparatuur, 1995-2019

Het aantal op de markt gebrachte apparaten neemt nog steeds toe

Het aantal op de markt gebrachte elektrische en elektronische apparatuur (EEA) neemt nog steeds toe. In 2014 werd voor 314 miljoen kg apparaten verkocht, in 2019 was dit 639 miljoen kg. De grootste stijging komt door zonnepanelen. Die stegen van 10,6 naar 190,5 miljoen kg in deze periode (NWR, 2019).

Grote toename in hoeveelheid afval

In 2019 bedroeg de hoeveelheid elektrisch en elektronisch afval (AEEA), inclusief de export van gebruikte apparaten dat in Nederland is vrijgekomen 23,8 kg per inwoner (oftewel 411 miljoen kg). In 1995 bedroeg dit nog 10,4 kg per inwoner (ofwel 160 miljoen kg) (CBS, 2017).

Verwerking van het afval

Een belangrijk deel van het elektrisch en elektronisch afval werd in 2019 verwerkt en geregistreerd in het Nationaal (W)EEE Register. In totaal gaat het om 199 miljoen kg, dit komt overeen met 31 procent van het gewicht van de op de markt gebrachte apparatuur (inclusief zonnepanelen). Exclusief zonnepanelen is dit 44 procent. De grootste categorie ingezamelde elektronica betreft de "Grote apparatuur excl. zonnepanelen" met 81 miljoen kg. Voorbeelden van goederen in deze groep zijn airconditioners, vaatwassers, wasmachines, wasdroger, ovens, kopieer machines, elektrische fietsen en apparatuur voor solderen en lassen.

In 2019 moest er 65 procent van de op de markt gezette apparatuur (van de voorgaande drie jaren) ingezameld worden. Dit inzamelingspercentage is uitgekomen op 48 procent. Exclusief zonnepanelen was dit 58 procent.

In het H2020 ProSUM project werd geschat dat er parallel hieraan een complementaire stroom van ongeveer 59 miljoen kg met andere afvalstromen gemengd ingezameld en verwerkt is in Nederland. Dit zijn met name menging met metaalstromen. Daarnaast worden er ook waardevolle onderdelen van het elektronica afval selectief verwijderd voor het officieel ingezameld is. Het ProSUM project schat dat dit ongeveer jaarlijks 3 miljoen kg aan koperen compressoren van koel- en vriesapparatuur in Nederland bedraagt. Daarnaast wordt er ook tweedehands elektronica uitgevoerd voor hergebruik. Dit export voor hergebruik is in Nederland ongeveer 44 miljoen kg op jaarbasis.

Ook wordt er ongeveer 39 miljoen kg aan e-waste in de afvalbak gedeponeerd. Dit heeft een ruwe materiaalwaarde van onder andere goud van ongeveer 57 miljoen euro (CBS, PBL en RIVM, 2018).

Relevantie

• Hoewel AEEA slechts een klein deel van het Nederlandse afval betreft, is een correcte inzameling en verwerking essentieel om schade aan het milieu te minimaliseren en de herbruikbare schaarse grondstoffen te herwinnen (UNEP 2009).
• AEEA kan buiten de officiële inzamelaars worden ingezameld en verwerkt. Voor het EEA-afval dat geld oplevert, wanneer het bijvoorbeeld veel metaal bevat, is de verwachting dat het afval verwerkt wordt, waardoor de onderdelen die geld opleveren zijn hergebruikt zullen worden. Het elektronische afval dat echter via malafide handelaren gaat, geeft echter wel reden tot bezorgdheid. Dit afval kan immers in potentie illegaal zijn weg naar Derde Wereldlanden vinden om daar goedkoper en milieuvervuilender verwerkt, verbrand of gestort te worden (United Nations University, 2017).
• Een deel van de voornamelijk kleinere apparaten worden, incorrect, met het normale huisvuil afgedankt. Uit sorteeranalyses blijkt dat dit voor 2018 om ongeveer 1% van het huishoudelijk restafval betreft (CBS, 2020). Dit is 81 miljoen kilogram EEA.