Verbruik van hernieuwbare energie voor vervoer, 2005-2015

Verplicht aandeel hernieuwbare energie in het vervoer

In de Nederlandse wetgeving is vastgelegd dat leveranciers van benzine en diesel voor vervoer een gedeelte van de door hen geleverde energie uit hernieuwbare energie moeten laten bestaan. Dit verplichte aandeel hernieuwbare energie is opgelopen van 2 procent in 2007 naar 6,25 procent in 2015 (IenM, 2011) en loopt geleidelijk verder op naar 10 procent in 2020 (IenM, 2014).
De verplichting komt voort uit de EU-Richtlijn Hernieuwbare energie. De lidstaten zijn verplicht om in 2020 een hoeveelheid hernieuwbare energie in het vervoer te verbruiken die overeenkomt met 10 procent van het verbruik van benzine, diesel en elektriciteit voor vervoer (EU, 2009).
In een brief aan de Kamer heeft de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu voorgesteld de nationale verplichting voor bijmenging te verlagen naar 8,4 procent (IenM, 2016). Deze verlaging wordt voorgesteld ter compensatie van het afschaffen van de dubbeltelling voor geavanceerde biobrandstoffen en om de productie van 'meest geavanceerde biobrandstoffen' te stimuleren.

Gerealiseerd aandeel hernieuwbare energie

Door definitieverschillen loopt het gerealiseerde aandeel hernieuwbare energie voor vervoer volgens de EU-Richtlijn niet precies gelijk op met de nationale verplichting voor bedrijven (CBS, 2016a). In deze indicator geven we het aandeel hernieuwbare energie voor vervoer weer volgens de EU-Richtlijn, met daarin meegenomen de aanpassing uit 2015 (EU, 2015). Deze aanpassing heeft tot gevolg dat hernieuwbare elektriciteit voor vervoer zwaarder meetelt.

Biobrandstoffen

Zoals gezegd zijn sinds 2007 leveranciers van benzine en diesel in Nederland verplicht om hernieuwbare energie te leveren. In de praktijk gaat het dan vooral om biobenzine en biodiesel die bijgemengd worden in gewone benzine en diesel. Deze verplichting wordt daarom vaak 'bijmengplicht' genoemd.
Bij de berekening van het aandeel hernieuwbare energie mogen milieutechnisch goede biobrandstoffen dubbel worden meegeteld. Deze dubbeltellende biobrandstoffen waren in 2015 door hun dubbeltelling goed voor ongeveer de helft van het verbruik van hernieuwbare energie voor vervoer. Vooral biodiesel wordt in dubbeltellende vorm op de markt gebracht. Het gaat dan vooral om biodiesel die gemaakt is uit afval, zoals gebruikt frituurvet.

Duurzaamheid van biobrandstoffen

Sinds de introductie is er veel maatschappelijke discussie over de wenselijkheid van biobrandstoffen. Als resultaat van deze discussie bevat de Europese Richtlijn Hernieuwbare energie duurzaamheidscriteria voor biobrandstoffen, die moeten borgen dat:

• het gebruik van biobrandstoffen daadwerkelijk leidt tot een reductie van de emissie van broeikasgassen,
• de schade aan de natuur beperkt wordt, en
• de sociale rechten gerespecteerd worden.

Biobrandstoffen die niet voldoen aan deze criteria tellen niet mee voor de doelstellingen uit de Europese Richtlijn en mogen ook niet ondersteund worden door overheidsmaatregelen op nationaal niveau. Om te borgen dat gebruikte biobrandstoffen voldoen aan de criteria zijn door private partijen certificeringsschema's opgezet. Vanaf het verslagjaar 2011 controleert de Nederlandse Emissieautoriteit of de biobrandstoffen die geclaimd worden voor de nationale verplichting voldoende gecertificeerd zijn.

Aard en herkomst biobrandstoffen

Om de impact te beoordelen van de biobrandstoffen, die gebruikt worden om te voldoen aan de nationale verplichting, verzamelt en publiceert de Nederlandse Emissieautoriteit in het kader van de EU-Richtlijn ook informatie over de aard en herkomst van de biobrandstoffen (NEa, 2016).
Gebruikt frituurvet is in 2015 met 67,5 procent de belangrijkste grondstof voor biodiesel. Dit frituurvet komt vooral uit Nederland, Duitsland en Noord-Amerika. Biobenzine wordt voor twee derde deel gemaakt uit maïs en tarwe. De maïs komt vooral uit Oekraïne en Roemenië; de tarwe uit het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.

Hernieuwbare elektriciteit voor vervoer

Het verbruik van hernieuwbare elektriciteit voor railvervoer is berekend door het totale elektriciteitsverbruik voor railvervoer te vermenigvuldigen met het EU aandeel hernieuwbare elektriciteit en een factor 2,5 (EU, 2015). Het resultaat van deze berekening is dat het gebruik van hernieuwbare elektriciteit voor railvervoer overeenkomt met 3,6 PJ, goed voor 16 procent van de hernieuwbare energie voor vervoer.
Het verbruik van hernieuwbare elektriciteit voor wegvervoer is berekend door het totale elektriciteitsverbruik voor wegvervoer te vermenigvuldigen met het EU aandeel hernieuwbare elektriciteit en een factor 5 (EU, 2015). Het resultaat van deze berekening is dat het gebruik van hernieuwbare elektriciteit voor wegvervoer overeenkomt met 0,9 PJ, goed voor 4 procent van de hernieuwbare energie voor vervoer.