Kwaliteit zwemwater, 1998-2011

Bijna alle zwemwaterlocaties voldoen aan de EU-normen

In 2011 voldeed circa 88% van de zoetwaterlocaties en circa 98% van de zoutwaterlocaties aan eisen van de zwemwaterrichtlijn (uit 1976), hetgeen iets hoger is dan in het voorgaande jaar door tijdelijke problemen met E. coli-bacteriën in het water. In totaal voldeed 10% van de locaties in 2011 niet aan de eisen van de richtlijn. Geen van de kustzwemwaterlocaties behoefde in 2011 voor het publiek te worden gesloten, terwijl in 2010 nog 3 locaties werden gesloten. Van de zoetwaterzwemlocaties werden zowel in 2010 als 2011 2 locaties gesloten voor publiek.

Oude en nieuwe zwemwaterrichtlijn

De Europese zwemwaterrichtlijn (76/160/EEG) toetst op bacteriologische parameters (totaal coliformen en faecale coliformen) ter voorkoming van maag- en darmklachten, maar ook meer esthetische parameters zoals schuim, doorzicht, en geur. Ook stelt de richtlijn eisen aan de meetfrequentie gedurende het zwemseizoen.

Vanaf 2006 is een nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn van kracht (2006/7/EG). Deze heeft betrekking op alle circa 650 zwemwaterlocaties in Nederland. In 2009 is deze richtlijn vertaald in Nederlandse wetgeving (wijziging Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden en wijziging Wet op de waterhuishouding; WHVZ, 2009). De nieuwe richtlijn gaat uit van vier kwaliteitsklassen zwemwater: uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht. In 2015 moeten alle officiële zwemwaterlocaties ten minste tot de klasse aanvaardbaar behoren (resultaatverplichting). Daarnaast gaat de richtlijn ervan uit dat de lidstaten zich inspannen om alle locaties goed tot uitstekend te maken (inspanningsverplichting). Deze klasse-indeling moet in 2012 zijn beslag krijgen. Voorts verplicht de richtlijn om voor elke locatie een zwemwaterprofiel op te stellen. Deze profielen moeten uiterlijk 24 maart 2011 zijn opgesteld. Voor microbiologische verontreinigingen zijn normen voor E. coli en enterokokken (darmbacteriën) opgesteld. Voor blauwalgen moet een passende controle worden uitgevoerd.

Zwemverboden door blauwalgen

Het komt ieder seizoen voor dat er voor zwemlocaties een zwemverbod wordt ingesteld in verband met de bloei van blauwalgen. Hiervoor zijn in de nieuwe Europese regelgeving geen normen opgenomen. Als echter uit het zwemwaterprofiel blijkt dat er een reële kans is op blauwalgenbloei, moeten passende maatregelen genomen worden, zodat zwemmers beschermd worden. Hiervoor is een (nationaal) blauwalgenprotocol (2012) opgesteld. In 2007 werd op dertig plaatsen een (tijdelijk) zwemverbod ingesteld vanwege de aanwezigheid van blauwalgen. Het totaal aantal dagen dat op de verschillende locaties niet kon worden gezwommen, varieerde van 10 tot 145 dagen. Door het ontbreken van een centrale gegevensregistratie is het niet mogelijk om ontwikkelingen van jaar tot jaar te volgen.

Blauwe Vlag

Naast de EU-Zwemwaterrichtlijn is er de Blauwe Vlag. De Blauwe Vlag is een initiatief van de FEE (Foundation for Environmental Education), die in Nederland gehuisvest is bij de ANWB, om veiligheid en hygiëne aan de Europese kusten te stimuleren. Het onderscheid tussen de Blauwe Vlag en de huidige zwemwaterrichtlijn is dat de laatste niet toetst op fecale streptokokken.

Relevantie

Oppervlaktewater kan verontreinigd zijn door menselijke of dierlijke uitwerpselen. Hierdoor kunnen ziekteverwekkende micro-organismen het water besmetten. Voorbeelden van dergelijke micro-organismen zijn bacteriën zoals Campylobacter en Salmonella, de parasiet Cryptosporidium, virussen, zoals Norwalk-achtige Calicivirussen, en toxische algen.
Provincies zijn verantwoordelijk voor de controle, handhaving en rapportage over de zwemwaterkwaliteit. Actuele informatie over de waterkwaliteit op zwemwaterlocaties is per provincie te vinden op www.zwemwater.nl.