Emissiereductiedoelstellingen water

Algemene ontwikkeling

Om de emissies van schadelijke stoffen als zware metalen, organische microverontreinigingen en nutriënten naar water te verminderen zijn in de afgelopen vijfendertig jaar tal van maatregelen genomen. Voor een aantal stoffen heeft dit al tot flinke reducties geleid. Dit is het gevolg van de vele opeenvolgende nationale en internationale afspraken en beleidsdoelstellingen.

Belangrijkste (inter)nationale afspraken en beleidsdoelstellingen

Voor de periode 1985-1995 zijn vooral de afspraken in het kader van het Rijn actieprogramma (RAP) van de Internationale Rijn Commissie (IRC, 1987) en het Noordzee actieplan (NAP) (V&W, 1991) van belang geweest. In het RAP en NAP zijn reductiedoelstellingen voor de emissie van een groot aantal stoffen ten opzichte van 1985 vastgesteld.
In de meer recente jaren zijn de emissiereductiedoelstellingen voor prioritaire stoffen van belang, zoals vastgelegd in het vierde Nationaal Milieubeleidsplan (VROM, 2001), en de afspraken uit de OSPAR-strategie (voor alle Noordzeelanden). In de jaren negentig worden ook de richtlijnen van de EU belangrijker: de EU-richtlijn Stedelijk Afvalwater (met eisen aan lozing van zuurstofbindende stoffen en voor stikstof- en fosfaatverwijdering op rwzi's in kwetsbare gebieden) en de EU Nitraatrichtlijn (met actieprogramma's voor kwetsbare zone's en gebruiksnormen voor stikstof in dierlijke mest). Maatregelen voor de aanpak van diffuse bronnen worden afgesproken in het Actieprogramma Diffuse Bronnen (CIW, 1999).
Tijdens de vierde Noordzeeministersconferentie in 1995 is afgesproken dat de emissies van milieugevaarlijke stoffen binnen 25 jaar worden beëindigd. Doel is het terugbrengen van de concentraties van milieuvreemde stoffen tot bijna nul en van niet-milieuvreemde stoffen tot nagenoeg het natuurlijke achtergrondniveau. Na de succesvolle aanpak bij de reductie van industriële puntbronnen, zijn de huidige maatregelen vooral gericht op diffuse bronnen (productverbetering, kringloopsluiting, alternatief materiaalgebruik), atmosferische depositie (internationale afspraken) en gebiedsgerichte aanpak.
Het actuele beleidskader voor emissiereductie en publicatie daarover aan burgers is de E-PRTR (European Pollutant Release and Transfer Register) verordening uit 2006 (EU, 2006). De verordening verplicht bepaalde bedrijven (hoofdzakelijk bedrijfstakken opgenomen in de IPPC richtlijn) hun emissies naar water, lucht en bodem en het afvaltransport te rapporteren aan de overheid. De IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control) richtlijn (EU, 2008) is het overkoepelende kader daarvoor met richtsnoeren over geïntegreerde preventie en bestrijding van milieuverontreiniging. De IPPC-richtlijn verplicht de lidstaten om emissies naar water, lucht en bodem (inclusief maatregelen voor afvalstoffen) van grote milieuvervuilende bedrijven en van intensieve veehouderijen te reguleren.

Huidige emissiedoelstellingen gerelateerd aan waterkwaliteitsnormen

De huidige reductiedoelstellingen, zoals vastgelegd in het vierde Nationaal Milieubeleidsplan (VROM, 2001) en de vierde Nota Waterhuishouding (V&W, 1999) (die wordt vervangen door het in voorbereiding zijnde Nationaal Waterplan dat in 2009 in werking treedt), zijn afgeleid van deze internationale afspraken. De emissies van prioritaire stoffen naar water moeten zodanig verminderen, dat wordt voldaan aan de normen voor de waterkwaliteit. Voor de lange termijn is de normstelling als gevolg van de Kaderrichtlijn Water (zie hieronder) bepalend. Deze normstelling zal voor Nederland in 2009 worden vastgelegd door de implementatie van het (vernieuwde) Besluit Kwaliteitseisen en Monitoring Water (BKMW) waarin grenswaarden zijn opgenomen voor de prioritaire stoffen (zie Kaderrichtlijn Water voor de tekst van het ontwerpbesluit).

• Kaderrichtlijn Water

Europese Kaderrichtlijn water

In 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) in werking getreden (EU, 2000). De Kaderrichtlijn stelt als doel het halen van een 'goede chemische en ecologische toestand in 2015'. Voor de prioritaire en prioritaire gevaarlijke stoffen, in totaal 33 stoffen en stofgroepen, heeft de Europese Commissie inmiddels een eerste voorstel voor normstelling afgegeven. Maatregelen ter voorkoming van emissies zullen hierop afgestemd moeten worden. In maart 2005 zijn de risico-analyses (de zogenoemde artikel-5 rapportages) voor de vier Nederlandse stroomgebieden (Rijn, Maas, Schelde en Eems) over het al dan niet bereiken van de doelen in het jaar 2015 aan de EU gerapporteerd.

• Kaderrichtlijn Water

Uit de risico-analyses blijkt dat de voornaamste problemen nog liggen bij de zware metalen, nutriënten, PAK's, PCB's, organotinverbindingen en bestrijdingsmiddelen. In 2009 rapporteert Nederland in de stroomgebiedbeheersplannen de concrete maatregelen aan de EU, die worden uitgevoerd om de waterkwaliteitsdoelstellingen in 2015 te bereiken.
Voor zover relevant, worden in het Milieucompendium bij de indicatoren, die de emissies naar water per doelgroep beschrijven, voor een aantal stoffen de reductiedoelstellingen en maatregelen genoemd.