Relatie ontwikkelingen emissies en luchtkwaliteit, 1990 - 2015
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
Met luchtkwaliteitsmetingen kan men trends in emissies en daaruit berekende concentraties valideren. Het blijkt dat zowel de emissies als de gemeten concentraties van stikstofoxiden, zwaveldioxide en fijn stof tussen 1993 en 2015 overeenkomstig dalen. Voor ammoniak (NH3) lopen de trends uit elkaar.
Stikstofoxiden (NOx)
Het meerjarige NOX-concentratieverloop in drukke straten komt overeen met de dalende trend van de NOx-verkeersemissies in de bebouwde kom. Daarnaast dalen de gemeten grootschalige NOX-concentraties ook met hetzelfde tempo als de landelijke emissies.
Zwaveldioxide (SO2)
Zwaveldioxide (SO2) verblijft lang in de atmosfeer en verspreidt zich daardoor over een groot gebied. De SO2-emissies van onze buurlanden in Noordwest-Europa bepalen dan ook een groot deel van de concentratiebijdrage. Zowel deze emissies als de gemeten concentraties van SO2 dalen even sterk.
Fijn stof (PM10)
Bij fijn stof (PM10) is het verband tussen emissies en concentraties minder eenvoudig. Zo zijn emissies van natuurlijke bronnen niet goed bekend. Toch komen de dalende trends vrij goed overeen wanneer de secundaire bijdrage gevormd uit reacties van NOx, NH3 en SO2 wordt verwerkt in de emissies. De van jaar-tot-jaar variërende meteorologische omstandigheden dragen bij aan zichtbare fluctuaties in gemeten concentraties.
Ammoniak (NH3)
Vanaf de jaren negentig daalt de gerapporteerde NH3-emissie. De gemeten NH3-concentratie is in het begin van deze periode ook gedaald. Over de periode 2005-2015 zijn de NH3-concentraties* niet verder afgenomen. De emissies zijn tot 2013 gedaald, maar vanaf 2014 weer toegenomen. De reden voor het uit elkaar lopen van de trends voor 2014 is nog niet duidelijk en wordt verder onderzocht.
*Voor 2005-2015 zijn voor de berekening van de gemiddelde ammoniakconcentraties zowel meetlocaties van het Landelijk Meetnet Lucht (LML) als van het Meetnet Ammoniak Natuurgebieden (MAN) gebruikt.
Bronnen
- Buijsman, E., Beck, J.P., van Bree, L., Cassee, F.R., Koelemeijer, R.B.A., Matthijsen, J., Thomas, R., Wieringa, K. (2005) Fijn stof nader bekeken. Rapportnr. 500037008, Milieu- en Natuurplanbureau, Bilthoven.
- De Haan, B.J., Kros, J., Bobbink, R., Van Jaarsveld, J.A., De Vries, W. en Noordijk, H. (2008) Ammoniak in Nederland. Rapport 500125003. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven.
- Hoogerbrugge, R., Denier van der Gon, H.A.C., Van Zanten, M.C. & Matthijsen, J. (2010) Trends in fijn stof. Rapport 500099014, Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
- Schaap, M., Weijers, E.P., Mooibroek, D., Nguyen, L. & Hoogerbrugge, R. (2010) Composition and origin of Particulate Matter in the Netherlands. Rapport 500099007, Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
- Van Pul W.A.J., Van den Broek M.M.P., Volten, H., Van der Meulen, A., Berkhout, A.J.C., Van der Hoek, K.W., Wichink Kruit, R.J., Huijsmans, J.F.M., Van Jaarsveld, J.A., De Haan, B.J. en Koelemeijer, R.B.A. (2008) Het ammoniakgat: onderzoek en duiding. Rapport 680150002. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Velders, G.J.M., Snijder, A. & Hoogerbrugge, R. (2011) Recent decreases in observed atmospheric concentrations of SO2 in the Netherlands in line with emission reductions. Atmospheric Environment 45, 5647-5651.
Relevante informatie
- Onzekerheden emissies naar lucht, 1990 - 2013
- Emissies naar lucht, 1990-2010
- Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2022
- Emissies van fijn stof en VOS (NEC) en koolmonoxide 1990-2009
- Fijn stof in lucht, jaargemiddelde, 1992-2012
- Fijnstof (PM10) in lucht, 1992-2023
- Stikstofdioxide in lucht, 1992-2023
- Ammoniak in lucht, 2005-2022
- Zwaveldioxide in lucht, 1990-2018
- Meetnet Ammoniak in Natuurgebieden (MAN)
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Relatie ontwikkelingen emissies en milieukwaliteit
- Omschrijving
- Verloop van de concentratie en emissies van stikstofoxiden, zwaveldioxide, fijn stof en ammoniak
- Verantwoordelijk instituut
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (metingen, emissies)
- Berekeningswijze
- NOx: Concentratiebijdrage van stedelijk verkeer is bepaald door het verschil tussen gemiddelde concentratie van verkeersbelaste en van regionale stations (LML). Emissies van binnenstedelijk verkeer uit de Emissieregistratie (2017).SO2: Gemiddelde concentratie op regionale stations (LML), Emissies in Nederland (ER, 2017) en NW-Europa (EMEP, 2016).PM10: Gemiddelde gemeten concentraties op regionale stations (LML). Gewogen emissies van Nederland (ER) en Europa (EMEP) van primair fijn stof, NOx, SO2 en NH3. Weging op basis van OPS berekeningen voor secundair PM10.NH3: Voor de periode tot 2005 gemiddelde van de meetpunten van het LML. Vanaf 2005 het gewogen gemiddelde van de meetpunten van het LML en de gebiedsgemiddelden van het MAN..Emissieberekeningen op basis van gerapporteerde dieraantallen, mestcijfers en verplicht gestelde milieumaatregelen (ER, 2017).
Het LML bestaat voor NH3 uit acht stations. Drie daarvan liggen in gebieden met veel intensieve veehouderij. Door oververtegenwoordiging van deze belaste gebieden ligt de gemiddelde concentratie van de LML-stations hoger dan die van de MAN-meetpunten. Daarom Het MAN bestaat uit 261 meetpunten in 71 Natura2000-gebieden in Nederland. Deze gebieden zijn gevoelig voor vermesting door stikstofdepositie. Tot 2012 bestond het meetnet voornamelijk uit gebieden op de zandgronden in het oosten en zuiden van ons land en langs de kust. Omdat de meetpunten in het MAN verder van belaste gebieden liggen, zijn daar gemeten NH3-concentraties gemiddeld lager dan van de LML-stations.Berekeningswijze van gebiedsgemiddelde trends: eerst per individueel meetpunt bepaling van maandgemiddelden, daaruit afleiding van een jaargemiddelde. Voor meetpunten binnen een gebied wordt het jaargemiddelde gecombineerd tot een gebiedsgemiddelde trend (indexatie).De gebiedsgemiddelde trends van MAN vanaf 2005 zijn gecombineerd met de trendresultaten van de meetpunten van het LML over de hele reeks. - Basistabel
- Gegevens van de Emissieregistratie en het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit
- Geografische verdeling
- Nederland
- Andere variabelen
- Emissies van andere Europese landen van EMEP database
- Verschijningsfrequentie
- Eenmaal per jaar
- Achtergrondliteratuur
- Matthijsen en Visser (2006), Van Pul et al (2008)
- Betrouwbaarheidscodering
- Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2017). Relatie ontwikkelingen emissies en luchtkwaliteit, 1990 - 2015 (indicator 0081, versie 12, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
