Relatie ontwikkelingen emissies en milieukwaliteit
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De resultaten van de luchtkwaliteitsmetingen in het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML) bieden de mogelijkheid een onafhankelijke validatie uit te voeren op trends in emissies en de hieruit berekende concentraties. Hieruit blijkt dat zowel de emissies als de gemeten concentraties van stikstofoxiden, fijn stof, ammoniak en zwaveldioxide een dalende trend vertonen.
Stikstofoxiden
De ontwikkeling in de concentraties van stikstofoxiden (NOx) in drukke straten loopt in de pas met de ontwikkeling van de verkeersemissies in steden. Alleen zijn de concentraties de laatste jaren sterker gedaald dan de gerapporteerde emissies. De grootschalige concentratie van stikstofoxiden daalt, gemiddeld over Nederland, wel met hetzelfde tempo als de emissies.
Zwaveldioxide
Voor zwaveldioxide (SO2) lopen emissies in Noordwest-Europa en concentraties in Nederland even sterk naar beneden. Door het grootschalige verspreidingspatroon van zwaveldioxide zijn de emissies in Noordwest-Europa bepalender voor de concentraties in Nederland dan de Nederlandse emissies. In 2007 is de gemeten SO2 concentratie 25% lager dan in 2006. De oorzaak hiervan is niet bekend.
Fijn stof
Bij fijn stof (PM10) is de relatie tussen emissies en concentraties minder eenvoudig te leggen. De vergelijking is daarom onzekerder. Berekening van de concentraties met atmosferische verspreidingsmodellen geven ongeveer de helft van de gemeten regionale concentraties van fijn stof. Dit verschil wordt grotendeels veroorzaakt door natuurlijke bronnen, waarvan de emissies niet goed bekend zijn. Onderzoek heeft geleerd dat er een redelijk sluitende balans van de herkomst van fijn stof is. De vergelijking tussen emissies en gemeten concentraties voor fijn stof wordt tevens bemoeilijkt, doordat een deel van fijn stof in de lucht wordt gevormd door de reactie van stikstofoxiden (NOx), ammoniak (NH3) en zwaveldioxide (SO2). Deze vormingsprocessen verlopen niet geheel evenredig met de emissies.
Ammoniak
Het dalende verloop van de emissie van ammoniak (NH3) tot ongeveer 2000 wordt teruggevonden in het concentratieverloop. Vanaf dat jaar vertonen de emissies en metingen geen duidelijke op- of neergaande trend. Het concentratieverloop wordt mede beïnvloed door meteorologische omstandigheden. Deze kunnen sterk van jaar tot jaar verschillen en kunnen de trend in de emissies maskeren. Tot en met 2007 was er een verschil van circa 25% tussen de gemeten en berekende concentraties van ammoniak. Dit werd ook wel het 'ammoniakgat' genoemd. Door nieuwe inzichten in de depositiesnelheid van ammoniak, als resultaat van lopend onderzoek, is het ammoniakgat weggewerkt. Bij de depositieberekeningen van ammoniak voor Nederland werd overigens altijd al gecorrigeerd voor dit verschil.
Bronnen
- Buijsman, E., Beck, J.P., van Bree, L., Cassee, F.R., Koelemeijer, R.B.A., Matthijsen, J., Thomas, R., Wieringa, K. (2005) Fijn stof nader bekeken. Rapportnr. 500037008, Milieu- en Natuurplanbureau, Bilthoven.
- De Haan, B.J., Kros, J., Bobbink, R., Van Jaarsveld, J.A., De Vries, W. en Noordijk, H. (2008) Ammoniak in Nederland. Rapport 500125003. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven.
- Hoogerbrugge, R., Denier van der Gon, H.A.C., Van Zanten, M.C. & Matthijsen, J. (2010) Trends in fijn stof. Rapport 500099014, Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
- PBL (2010) Minder neerslag van stikstof dan eerder gedacht. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven.
- Schaap, M., Weijers, E.P., Mooibroek, D., Nguyen, L. & Hoogerbrugge, R. (2010) Composition and origin of Particulate Matter in the Netherlands. Rapport 500099007, Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven/Den Haag.
- Van Pul W.A.J., Van den Broek M.M.P., Volten, H., Van der Meulen, A., Berkhout, A.J.C., Van der Hoek, K.W., Wichink Kruit, R.J., Huijsmans, J.F.M., Van Jaarsveld, J.A., De Haan, B.J. en Koelemeijer, R.B.A. (2008) Het ammoniakgat: onderzoek en duiding. Rapport 680150002. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Velders, G.J.M., Snijder, A. & Hoogerbrugge, R. (2011) Recent decreases in observed atmospheric concentrations of SO2 in the Netherlands in line with emission reductions. Atmospheric Environment 45, 5647-5651.
Relevante informatie
- Onzekerheden emissies naar lucht, 1990 - 2013
- Emissies naar lucht, 1990-2010
- Grootschalige luchtverontreiniging de "National Emission Ceilings": emissies, 1990 - 2022
- Emissies van fijn stof en VOS (NEC) en koolmonoxide 1990-2009
- Fijn stof in lucht, jaargemiddelde, 1992-2012
- Fijnstof (PM10) in lucht, 1992-2023
- Stikstofdioxide in lucht, 1992-2023
- Ammoniak in lucht, 2005-2023
- Zwaveldioxide in lucht, 1990-2018
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Relatie ontwikkelingen emissies en milieukwaliteit
- Omschrijving
- Verloop van de concentratie en emissies van stifstofoxide, zwaveldioxide, fijn stof en ammoniak
- Verantwoordelijk instituut
- Planbureau voor de Leefomgeving (analyse) Rijksintstituut voor Volksgezondheid en Milieu (metingen, emissies
- Berekeningswijze
- NOx: verschil tussen gemiddelde concentratie in de straten en op regionale stations (LML). Emissies van NOx van binnen stedelijk verkeer uit de ERSO2: Gemiddelde cocnentratie op regionale stations (LML), Emissies in Nederland (ER) en NW-Europa (EMEP)Ammoniak: Gemiddelde van de meetpunten van het LML. Nederlandse emissies (ER)Fijn stof: Gemiddelde gemeten PM10 concentratie op regionale stations (LML). Gewogen emissies van Nederland en Europa van primair fijn stof, NOx, SO2 en NH3. Weging op basis van OPS berekeningen voor secundair PM10
- Basistabel
- 0081_001x_mnc-10_all.xls
- Geografische verdeling
- Nederland
- Andere variabelen
- Emissies van andere Europese landen van EMEP database
- Verschijningsfrequentie
- Eenmaal per jaar
- Achtergrondliteratuur
- Matthijsen en Visser (2006), Van Pul et al (2008)
- Betrouwbaarheidscodering
- Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2012). Relatie ontwikkelingen emissies en milieukwaliteit (indicator 0081, versie 09, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
