Temperatuur oppervlaktewater, 1910 - 2013
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De gemiddelde watertemperatuur van de grote rivieren is met bijna drie graden toegenomen in de afgelopen honderd jaar. De lozing van koelwater en de stijging van de lucht temperatuur zijn de belangrijkste oorzaken. Ook de temperatuur van kleinere wateren is toegenomen door klimaatverandering.
Toename van temperatuur in grote rivieren
Sinds 1910 is de gemiddelde watertemperatuur in de Rijn met 2,9 graden gestegen en in de Maas met 2,4 graden. Met deze stijging neemt ook het aantal dagen dat de temperatuur boven de 20 graden is, sterk toe, van ongeveer 20 naar ruim 80 nu. Ook komt nu de temperatuur al regelmatig boven de 25 graden. Het aantal dagen dat 's winters de temperatuur beneden de 5 graden komt, neemt sterk af. In sommige winters wordt deze lage temperatuur niet meer bereikt. In dezelfde periode is de gemiddelde temperatuurstijging van de lucht 1,7 ºC.
| Rijn bij Lobith | Maas bij Eijsden | |||
| 1911-1920 | 2004-2013 | 1911-1920 | 2004-2013 | |
| Jaargemiddelde ºC | 11,0 | 13,9 | 11,8 | 14,2 |
| Aantal dagen/jaar | ||||
| Lager dan 5 ºC | 77 | 30 | 53 | 16 |
| Hoger dan 20 ºC | 22 | 84 | 32 | 86 |
| Hoger dan 25 ºC | 0 | 6 | 1 | 4 |
Ook toename van temperatuur in kleine wateren
In beken is de gemiddelde watertemperatuur sinds 1975 met 3/4 graad toegenomen. Beken hebben door de stroming van nature een lagere temperatuur dan kanalen of meren. De aanleg van stuwen en de lozing van rioolwatereffluent heeft ook bijgedragen aan de temperatuurstijging.
Oorzaak stijging watertemperatuur
De stijging van de watertemperatuur in de grote rivieren komt door de lozing van koelwater en de stijging van de luchttemperatuur. Ongeveer 2/3 deel van de stijging van de afgelopen eeuw komt door de toename van de lozing van koelwater. Als de watertemperatuur boven de 25 ºC is, leidt dat tot beperkingen in de lozing van koelwater. Sommige energiecentrales hebben koeltorens, maar het gebruik hiervan kost rendement (ook meer uitstoot van CO2).
Doelstelling temperatuur in KRW
Voor de meeste wateren geldt een norm (goede ecologische toestand) voor de maximale dagtemperatuur van 25ºC. Alleen voor het watertype 'langzaam stromende bovenlopen' geldt een maximale temperatuur van 18 ºC, maar deze norm is bij verschillende waterlichamen verhoogd tot 20 of 25ºC (goede ecologische potentie). De watertemperatuur is onderdeel van de fysisch-chemische beoordeling van de KRW.
Het water in de grote rivieren wordt gebruikt als koelwater voor elektriciteitscentrales. Voor het lozen van koelwater in rivieren zijn de normen dat het water maximaal 3ºC mag opwarmen tot een maximum van 28 ºC met uitzondering van de mengzone. In de mengzone mag de temperatuur toenemen tot 30ºC, waarbij de mengzone maximaal 25% van het dwarsprofiel beslaat. Voor kanalen, estuaria en de Noordzee gelden iets andere eisen.
De maximale temperatuur van 28ºC geldt voor water voor karperachtigen. Voor water voor zalmachtigen geldt een maximum van 21,5 ºC. Van de grote rivieren was alleen de Grensmaas hiervoor aangewezen, maar vanwege de lage rivierafvoer en de hoge temperaturen is deze functie niet meer toegekend in de huidige beoordeling. Voor de drinkwater innamepunten geldt een maximum temperatuur van 25 ºC.
Bronnen
- CIW (2004). CIW beoordelingssystematiek warmtelozingen. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Commissie Integraal Waterbeheer.
- Ministerie van IenM, Helpdesk Water. Website Waterbase
- KNMI (2006). Klimaat in de 21e eeuw, vier scenario's voor Nederland. De Bilt.
- Wanningen, H., R. Torenbeek, J.H. Wanink (2010). Wordt het Drentse water warmer? Onderzoek naar het effect van klimaatverandering op het Drentse oppervlaktewater in de periode 1974 - 2009. Rapport 2010-031. Koeman en Bijkerk, ecologisch advies bureau.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Temperatuur oppervlaktewater
- Omschrijving
- De temperatuur van het oppervlaktewater in de Rijn en de Maas nemen toe door de klimaatverandering en de lozing van koelwater. In beken en vennen neemt de watertemperatuur toe door klimaatverandering.
- Verantwoordelijk instituut
- Planbureau voor de Leefomgeving
- Berekeningswijze
- Deze resultaten zijn gebaseerd op de dagelijkse metingen van Rijkswaterstaat. De trends zijn berekend met het model Trendspotter.De gegevens van beken zijn afkomstig van de gegevens van de waterschappen. deze zijn gebaseerd op 1 meting per maand.
- Basistabel
- Informatie van de grote rivieren is gedownload van waterbase
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- Onregelmatig
- Achtergrondliteratuur
- Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atmospheric Environment 38, pag. 4135-4145
- Opmerking
- De gegevens van de Maas zijn afkomstig van meetpunt Borgharen en Eijsden. De meetwaarden van Borgharen zijn gecorrigeerd zodat ze overeenkomen met de gegevens voor Eijsden. De 8-uur waarden van Lobith zijn gecorrigeerd naar het etmaal gemiddelde.
- Betrouwbaarheidscodering
- B. Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2014). Temperatuur oppervlaktewater, 1910 - 2013 (indicator 0566, versie 02, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
