Koelwaterverbruik en warmtelozing door elektriciteitscentrales, 1981-2014
U bekijkt op dit moment een afgesloten indicator. Deze indicator wordt niet meer bijgewerkt. De reden hiervoor staat hieronder vermeld. De archiefversies van deze indicator (indien aanwezig) zijn nog wel beschikbaar.
De indicator Koelwaterverbruik en warmtelozing door elektriciteitscentrales is beëindigd.
De gegevens koelwaterverbruik, afgegeven warmte, warmteafgifte per PJ en elektriciteitsproductie door elektriciteitscentrales in 2016 zijn opgenomen in de indicator Koelwatergebruik en warmtelozing door elektriciteitscentrales, 1981-2021.
De totale warmtelozing door elektriciteitscentrales is in 2014 iets gestegen door een hogere elektriciteitsproductie. De nieuwe centrales die in 2010 en 2011 in gebruik zijn genomen hebben hun productie weer iets verhoogd ten opzichte van 2012. Het gemiddelde koelwaterverbruik is de laatste jaren hoger dan in 2010 maar varieert van jaar tot jaar.
| Eenheid | 1981 | 1991 | 2001 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | |
| Koelwaterverbruik | miljard m3 | 10,1 | 8,4 | 10,6 | 9,7 | 10,9 | 9,6 | 10,4 | 10,4 |
| Elektriciteitsproductie | miljard kWh | 55,2 | 59,5 | 62,3 | 75,8 | 70,6 | 64,0 | 63,1 | 67,5 |
| Elektriciteitsproductie | PJ | 199 | 214 | 225 | 273 | 254 | 231 | 227 | 243 |
| Brandstofverbruik | PJ | 529 | 548 | 536 | 619 | 563 | 531 | 514 | 555 |
| Totaal afgevoerde warmte1) | PJ | 330 | 334 | 311 | 346 | 309 | 300 | 287 | 312 |
| Via koelwater afgevoerde warmte2) | PJ | 297 | 300 | 248 | 267 | 239 | 231 | 221 | 243 |
| Gemiddeld koelwaterverbruik | m3/kWh | 0,18 | 0,14 | 0,170 | 0,128 | 0,155 | 0,150 | 0,165 | 0,153 |
| Gemiddelde temperatuurstijging | °C | 7,0 | 8,6 | 5,6 | 6,6 | 5,2 | 5,8 | 5,1 | 5,6 |
| van het koelwater | |||||||||
| Bron: CBS. | CBS/nov17/0123 | ||||||||
| 1) Totaal afgevoerde warmte = brandstofverbruik - elektriciteitsproductie. 2) Het verschil met totaal afgevoerde warmte betreft schoorsteen- en stralingsverliezen (circa 10%) en warmteleveringen. | |||||||||
Ontwikkelingen koelwaterverbruik
Elektriciteitscentrales gebruiken grote hoeveelheden oppervlaktewater voor koeling tijdens de productie van elektriciteit. De benodigde hoeveelheid koelwater hangt onder andere af van de lokale watertemperatuur van het oppervlaktewater. Is deze hoger dan is meer water nodig voor koeling omdat de temperatuur van het te lozen water niet te veel mag oplopen. Dit resulteert in een hoger gemiddeld koelwaterverbruik. In 2010 en 2011 zijn 2 nieuwe centrales geopend waardoor het gemiddeld verbruik in 2011 iets is gestegen als gevolg van de opstartfase van deze installaties. In 2012 is de productie ingekrompen, waardoor zowel het totale als gemiddelde koelwaterverbruik weer is gedaald. In 2013 en 2014 is het totale en het gemiddelde koelwatergebruik weer hoger.
Los van de fluctuaties in het koelwaterverbruik, is de totale hoeveelheid via koelwater afgevoerde warmte in 2014 voor het eerst sinds 2010 weer licht gestegen, mede vanwege een toename van de totale elektriciteitsproductie, waardoor er meer warmte via het koelwater is afgevoerd. Desondanks is de afgevoerde warmte lager dan twee decennia geleden vanwege een efficiënter brandstofverbruik bij moderne centrales en vanwege de leveringen van warmte in de vorm van warm water en/of stoom.
Nieuwe centrales zijn gebouwd op kustlocaties, waardoor het aandeel zout water in het totale gebruikte koelwater in 2014 is gestegen tot de helft. Rond 2005 was dat nog circa een derde. Dit maakt de Nederlandse elektriciteitsproductie minder afhankelijk van de beschikbaarheid van zoet koelwater dat wordt aangevoerd via de rivieren.
- Bruto elektriciteitsproductie en inzet energiedragers, 1998-2023
- Koelwatergebruik en warmtelozing door elektriciteitscentrales, 1981-2021
Relevantie
Afgezien van incidentele lozingen bevat koelwater nauwelijks verontreinigingen. Desondanks hebben koelwaterlozingen een negatieve invloed op het ontvangende oppervlaktewater. De grote opwarming van het oppervlaktewater kan leiden tot vissterfte als gevolg van een lager zuurstofgehalte. Verder leidt opwarming tot excessieve algengroei, de groei van blauwalgen en het optreden van botulisme. In warme en droge perioden kunnen situaties ontstaan waarbij de elektriciteitsproductie niet meer ongestoord kan plaatsvinden zonder overschrijding van koelwaternormen. De elektriciteitscentrales die zout water gebruiken voor koeling zijn minder gevoelig voor dit soort effecten.
Bronnen
- CBS (1998). StatLine: Waterverbruik nijverheid, 1981 -1991 CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2003). StatLine: Waterverbruik nijverheid, 1996 -2001. CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2014). Statline: Elektriciteit; productie en productiemiddelen. CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2014a). Statline: Milieurekeningen; watergebruik CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2014b). Environmental Accounts of the Netherlands, 2013
- (Milieurekeningen 2013) CBS, Den Haag/Heerlen.
Relevante informatie
- Meer informatie over het verbruik van koelwater is te vinden op StatLine (CBS).
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Koelwaterverbruik en warmtelozing door elektriciteitscentrales.
- Omschrijving
- Het gebruik van koelwater en de lozing van warmte op het oppervlaktewater door de centrale opwekking van elektriciteit.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
- Berekeningswijze
- De gegevens voor de periode tot en met 2001 zijn berekend op basis van de CBS-enquête Watervoorziening van industrie, delfstoffenwinning en elektriciteitscentrales, die om de vijf jaar werd gehouden. Een meer uitgebreidere toelichting geeft de tabeltoelichting bij de StatLine-tabel StatLine: Waterverbruik nijverheid, 1996 -2001 (CBS, 2003).
De gegevens voor de periode vanaf 2003 zijn tot stand gekomen door optelling van de individuele waterverbruikscijfers van de elektriciteitscentrales in de elektronische Milieujaarverslagen. Een uitgebreidere toelichting geven de publicaties Milieurekeningen 2008 (CBS, 2009) en Environmental Accounts of the Netherlands, 2013 (CBS 2014b) en de Statline tabel Statline: Milieurekeningen; watergebruik (CBS 2014a).De gegevens over de inzet van brandstoffen en de totale elektriciteitsproductie zijn afkomstig van de Energiestatistieken zie o.a. Statline: Elektriciteit; productie en productiemiddelen. - Basistabel
- Cijfers tot en met 2001: StatLine tabellen: StatLine: Waterverbruik nijverheid, 1981 -1991 (CBS (1998) en StatLine: Waterverbruik nijverheid, 1996 -2001 (CBS, 2003).
Cijfers vanaf 2003: Statline: Milieurekeningen; watergebruik (CBS 2014a). - Geografische verdeling
- Nederland.
- Verschijningsfrequentie
- Tot en met 2001 elke vijf jaar. Vanaf 2003 jaarlijks.
- Achtergrondliteratuur
- Milieurekeningen 2008 (CBS, 2009) en Environmental Accounts of the Netherlands, 2013 (CBS 2014b)
- Betrouwbaarheidscodering
- B (schatting op basis van een groot aantal zeer accurate metingen waarbij de representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is)
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2017). Koelwaterverbruik en warmtelozing door elektriciteitscentrales, 1981-2014 (indicator 0123, versie 11, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.