Invloed klimaatverandering op koude- en warmteminnende diersoorten, 1990-2013
Koudeminnende diersoorten gaan de laatste jaren in aantal achteruit en warmteminnende soorten nemen juist toe. De trend van temperatuur-neutrale soorten valt daartussen in. Deze trends lijken het gevolg van veranderingen in het klimaat.
Verandering klimaat
Op mondiaal niveau is er de laatste jaren een duidelijke klimaatverandering waargenomen. Het klimaat wordt warmer en er treden meer extreme weersomstandigheden op.
Gevolgen voor fauna
Ook in Nederland is deze klimaatverandering merkbaar. Het warmer worden van het klimaat heeft zijn invloed op diersoorten in Nederland. Koudeminnende vogels, vlinders en amfibieën gaan daardoor achteruit in aantal. Voor warmteminnende soorten worden de omstandigheden echter steeds gunstiger, waardoor ze in aantal toenemen. Neutrale soorten gaan weliswaar iets achteruit, maar minder dan koudeminners, De verschillen in trend tussen de drie soortgroepen zijn significant (p<0.05).
Verschuiving areaal
De achteruitgang in aantallen kan een voorbode zijn van een krimp in het verspreidingsgebied van soorten. Koudeminnende soorten kunnen op den duur uit het land verdwijnen, terwijl warmteminnende soorten zich verder naar het noorden verplaatsen.
Bronnen
- Nijhof, B.S.J., C.C. Vos en A.J. van Strien (2007). Indicators for the 'Convention on Biodiversity 2010' Influence of climate change on biodiversity. WOT-Werkdocument 53.7a Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu. Wageningen.
- Devictor, V. et al. (2012). Differences in the climatic debts of birds and butterflies at a continental scale. Nature Climate Change 2:121-124.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Invloed klimaatverandering op koude- en warmteminnende soorten
- Omschrijving
- Deze indicator is door WUR en CBS ontwikkeld als graadmeter voor het effect van klimaatsverandering op biodiversiteit in het kader van de "Convention on Biological Diversity" (Nijhoff et al 2007).
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek
- Berekeningswijze
- De aantalsgegevens zijn ontleend aan de landelijke meetnetten voor broedvogels (Sovon), dagvlinders (De Vlinderstichting) en amfibieën (RAVON) van het Netwerk Ecologische Monitoring. Daarmee zijn per soort jaarlijkse indexcijfers over populatie-aantallen bepaald met Poisson regressie (software TRIM; Methode indexcijfers (TRIM). Er zijn drie indicatoren berekend, elk op basis van 20 soorten van de drie soortgroepen samen. Warmteminnende soorten profiteren naar verwachting van de klimaatverandering, koudeminnende soorten juist niet en de groep neutrale soorten zal naar verwachting geen of nauwelijks invloed ondervinden van de klimaatverandering. De selectie van warmte- en koudeminnende soorten is gebaseerd op verschuiving van arealen en zogenaamde "climate envelope models". Deze modellen voorspellen de toekomstige verspreiding van soorten op basis van het huidige verband tussen klimaat en het voorkomen van soorten.Elke indicator is berekend door de jaarlijkse indexcijfers over de populatie-aantallen meetkundig te middelen over alle betrokken soorten (met indexwaarde 1990 = 100 voor elke soort). Over de jaren heen is een smoothing algoritme toegepast om flexibele trends te bepalen en daaruit zijn trendklassen afgeleid. De betrouwbaarheidsintervallen van de indicator zijn gebaseerd op de betrouwbaarheidsintervallen van de indexcijfers van de afzonderlijke soorten (Soldaat et al. in voorb.).
- Basistabel
- De indexen van de soorten en hun trend staan onder het tabblad afzonderlijke soorten onder Download figuurdata. Enkele soorten zijn wel in de indicator opgenomen, maar de jaarlijkse indexgegevens worden hier niet afzonderlijk getoond omdat deze als minder betrouwbaar worden beschouwd.
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Nijhof, B.S.J., C.C. Vos en A.J. van Strien (2007). Indicators for 'Convention on Biodiversity 2010' Influence of climate change on biodiversity. WOT-Werkdocument 53.7a Wettelijke Oonderzoekstaken Natuur & Milieu. Wageningen.
- Opmerking
- De selectie van soorten is gedaan door de WUR (Wageningen University) en de berekening van de indexen door het CBS. De selectie van soorten is in 2013 aangepast vanwege de sterke fluctuaties van sommige soorten.
- Betrouwbaarheidscodering
- B. Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2014). Invloed klimaatverandering op koude- en warmteminnende diersoorten, 1990-2013 (indicator 1429, versie 08, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
