Temperatuur oppervlaktewater, 1910 - 2015
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De gemiddelde watertemperatuur van de grote rivieren is met bijna drie graden toegenomen in de afgelopen honderd jaar. De lozing van koelwater en de stijging van de luchttemperatuur zijn de belangrijkste oorzaken voor de stijging van de watertemperatuur. Ook de temperatuur van kleinere wateren is toegenomen, zo zijn de beken in Drenthe 3/4 graad warmer geworden in de afgelopen 40 jaar.
Toename van temperatuur in grote rivieren
Sinds 1910 is de gemiddelde watertemperatuur in de Rijn met bijna 3 graden gestegen en die in de Maas met 2 graden. In deze periode nam ook het aantal dagen met een temperatuur boven de 20 graden sterk toe, van ongeveer 25 in 1910 naar bijna 85 dagen nu. Ook komt nu de temperatuur al regelmatig boven de 25 graden. Het aantal dagen dat 's winters de temperatuur beneden de 5 graden komt, neemt sterk af. In sommige winters wordt deze lage temperatuur niet meer bereikt. In dezelfde periode is de gemiddelde temperatuurstijging van de lucht 1,7 ºC.
| Rijn bij Lobith | Maas bij Eijsden | |||
| 1911-1920 | 2006-2015 | 1911-1920 | 2004-2013 | |
| Jaargemiddelde ºC | 11,0 | 14,0 | 11,8 | 14,1 |
| Aantal dagen/jaar | ||||
| Lager dan 5 ºC | 77 | 27 | 53 | 17 |
| Hoger dan 20 ºC | 22 | 85 | 32 | 80 |
| Hoger dan 25 ºC | 0 | 6 | 1 | 4 |
Oorzaak stijging watertemperatuur
Het water in de grote rivieren wordt gebruikt als koelwater voor o.a. elektriciteits- centrales. De stijging van de watertemperatuur in de grote rivieren komt door lozingen van koelwater en de stijging van de luchttemperatuur. Ongeveer 2/3 deel van de stijging gedurende de afgelopen eeuw komt door de toename van de lozing van koelwater (CIW 2004).
Geringe stijging watertemperatuur in beken
In de kleinere wateren stijgt de watertemperatuur ook, maar veel minder. In de beken in Drenthe is de watertemperatuur met 3/4 graad gestegen in 40 jaar. Deze toename heeft verschillende oorzaken, zoals de stijging van de luchttemperatuur en mogelijk ook lozingen van rioolwaterzuiveringsinstallaties, veranderingen in het landgebruik of minder schaduw door bomen.
Doelstelling temperatuur in de Kaderrichtlijn Water (KRW)
De watertemperatuur is onderdeel van de fysisch-chemische beoordeling van de KRW. Voor de meeste wateren geldt een norm (goede ecologische toestand) voor de maximale dagtemperatuur van 25ºC. Alleen voor het watertype 'langzaam stromende bovenlopen' geldt een maximale temperatuur van 18 ºC, maar deze norm is bij verschillende waterlichamen verhoogd tot 20 of 25ºC (goede ecologische potentie).
Voor het lozen van koelwater in rivieren is de norm dat het rivierwater maximaal 3ºC mag opwarmen tot een maximum van 28 ºC. Als de watertemperatuur boven de 28 ºC is, leidt dat tot beperkingen in de lozing van koelwater. Voor kanalen, estuaria en de Noordzee gelden iets andere eisen. Voor de drinkwater innamepunten geldt een maximum temperatuur van 25 ºC.
Bronnen
- CIW (2004). CIW beoordelingssystematiek warmtelozingen. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Commissie Integraal Waterbeheer.
- Ministerie van IenM, Helpdesk Water. Website Waterbase
- KNMI (2006). Klimaat in de 21e eeuw, vier scenario's voor Nederland. De Bilt.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Temperatuur oppervlaktewater
- Omschrijving
- De temperatuur van het oppervlaktewater in de Rijn en de Maas nemen toe door de klimaatverandering en de lozing van koelwater.
- Verantwoordelijk instituut
- Planbureau voor de Leefomgeving
- Berekeningswijze
- Deze resultaten zijn gebaseerd op de dagelijkse metingen van Rijkswaterstaat. De trends zijn berekend met het model Trendspotter. De gegevens van beken zijn afkomstig van de gegevens van de waterschappen. deze zijn gebaseerd op 1 meting per maand.
- Basistabel
- Informatie van de grote rivieren is gedownload van waterbase. De gegevens over de Drentse beken zijn afkomstig van Waterschap Hunze en Aa, Waterschap Noorderzijlvest en Waterschap Drents Overijsselse Delta.
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- Onregelmatig
- Achtergrondliteratuur
- Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atmospheric Environment 38, pag. 4135-4145Raptis, C.E., M.T.H. van Vliet, S.Pfister (2016). Global thermal pollution of rivers from thermoelectric power plants. Environmental research letters (11). doi: 10.1088/1748-9326/11/10/10411.
- Opmerking
- De gegevens van de Maas zijn afkomstig van meetpunt Borgharen en Eijsden. De meetwaarden van Borgharen zijn gecorrigeerd zodat ze overeenkomen met de gegevens voor Eijsden. De 8-uur waarden van Lobith zijn gecorrigeerd naar het etmaal gemiddelde.
- Betrouwbaarheidscodering
- Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2017). Temperatuur oppervlaktewater, 1910 - 2015 (indicator 0566, versie 03, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
