Actieve betrokkenheid bij natuurbescherming, 2015

Nederlanders vooral actief bij laagdrempelige activiteiten

Het aantal burgers dat vrijwillig activiteiten verricht voor natuur en landschap is volgens een nationale enquête sinds 2006 toegenomen van 50% naar 57% in 2013. Nederlanders verrichten vooral laagdrempelige activiteiten dicht bij huis zoals het plaatsen van nestkastjes, afval opruimen en streekeigen beplanting aanleggen. Maar ook het aantal vrijwilligers aan de landelijke natuurwerkdag neemt volgens landschapsbeheer toe van circa 10.000 in 2006 tot ongeveer 14.000 in 2015. Uit een Europese enquête blijkt dat in 2015 gemiddeld 11% van de Europeanen actief is in projecten voor beheer en onderhoud van natuur- en landschap terwijl circa 10% van de Nederlanders actief is. Volgens de Eurobarometer zijn er ten opzichte van Nederland meer vrijwilligers actief in België (15%) en Engeland (14%) maar minder in Duitsland (9%) en Frankrijk (8%).

• Ledenaantal particuliere natuur- en milieuorganisaties, 1989-2023

Vrijwillige waarnemers belangrijk voor natuurbeleid

Het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM) is een belangrijke gegevensbron voor de rapportages van de EU vogel- en habitatrichtlijnen. Het gaat daarbij vooral om de trend in populatiegrootte en de status van het verspreidingsgebied die nodig zijn voor het berekenen van de 'Staat van instandhouding' van habitatrichtlijnsoorten. Deze indicatoren, maar ook andere biodiversiteitindicatoren die worden gebruikt voor internationale rapportages en beleidsevaluaties, worden mede gemaakt met monitoringsgegevens verzameld door vrijwilligers. Gespecialiseerde Particuliere Gegevensbeherende Organisaties coördineren deze monitoring. Ongeveer 19.000 vrijwilligers zijn actief voor deze organisaties. Ook het aantal vrijwilligers dat soortgegevens verzamelt en waarnemingen doorgeeft, neemt toe. Zo neemt het aantal actieve gebruikers van waarneming.nl jaarlijks met ongeveer 1000 toe tot ruim 15.000 in 2015.

• Staat van instandhouding en trends soorten en habitattypen Vogel- en Habitatrichtlijn, 2013-2018

Rijksbeleid benadrukt belang maatschappelijke betrokkenheid

De Rijksnatuurvisie legt de nadruk op maatschappelijke betrokkenheid. De overheid streeft naar een natuur "die de samenleving dooradert en die wordt gedragen door de inzet van burgers, bedrijven en particuliere organisaties". Volgens de visie van het kabinet zal die betrokkenheid niet alleen de maatschappelijk gewaardeerde natuur ten goede komen, maar ook de biodiversiteit en de daaraan verbonden nationale en internationale doelen. Daartoe werkt de Rijksoverheid samen met de provincies aan een maatschappelijke uitvoeringsagenda. De agenda bestaat uit initiatieven van verschillende soorten activiteiten van bedrijven, burgers en organisaties die een bijdrage leveren aan de ambities uit de natuurvisie. De overheid ondersteunt deze initiatieven door bijvoorbeeld het beschikbaar stellen van kennis en ervaring, het wegnemen van belemmeringen, het ontsluiten van netwerken en het mogelijk maken van pilots. De Staatssecretaris informeert de Tweede kamer over de voortgang van de activiteiten om natuur meer midden in de samenleving te brengen. Zo wil het ministerie van EZ met de regeling Groen en Doen vrijwilligerswerk op het gebied van natuur- en landschapsbeheer en 'groen in de stad' ontwikkelen en stimuleren. De regeling bestaat uit een voucher voor opleidingen voor vrijwilligerswerk. In 2015 waren er 795 vouchers beschikbaar ter waarde van 1000 euro. Volgens de voortgangsrapportage was binnen een week het aantal aanvragen al groter dan het aantal beschikbare vouchers. Volgens de evaluatie van de regeling Groen en Doen over 2012 en 2013 heeft 67 procent van de voucheraanvragers mensen bereikt die voorheen niet betrokken waren bij natuur en landschap en deden 6.200 mensen mee aan Groen en Doen-activiteiten in 2012 die niet eerder groen vrijwilligerswerk deden.