Visserijsterfte bij visbestanden in de Noordzee, 1947-2014

Haring

Sinds eind jaren veertig van de vorige eeuw zijn er twee perioden geweest waarin de visserijsterfte in het bestand haring boven het duurzaamheidsdoel lag: 1954-1977 en 1984-1995. Vooral in de jaren tussen 1968 en 1975 was de visserijdruk extreem hoog. In deze periode is het haringbestand dan ook volledig ingestort. Ofschoon in een deel van deze periode de vangst werd stilgelegd om het haringbestand zich te laten herstellen, werd er toch nog te veel haring gevangen (o.a. als bijvangst). Hierdoor bleef de visserijsterfte toch hoog. Verdergaande maatregelen hebben tot een daling van de visserijinspanning, een verlaging van de visserijsterfte en daarmee een herstel van het bestand aan haring geleid. In 2013 lag de visserijsterfte onder het duurzaamheidsdoel, hetgeen betekent dat het haringbestand maximaal duurzaam werd bevist.

• Visbestanden in de Noordzee, 1947-2023

Kabeljauw

De visserijsterfte in het bestand kabeljauw ligt gedurende de gehele periode 1963-2014 boven de duurzaamheidsdoel van 0,33 per jaar. Door verlaging van de TAC sinds 1999 en het instellen van herstelprogramma's is de visserijsterfte flink gedaald. In 2014 bevond de visserijsterfte zich met 0,39 nog net boven het duurzaamheidsdoel.

Schol

De visserijsterfte in het bestand schol bevindt zich sinds het einde van de jaren vijftig van de vorige eeuw tot 2013 boven het duurzaamheidsdoel van 0,19. In de jaren tachtig en negentig zelfs boven de voorzorgsgrens met een piek tot boven de limietgrens in 1997. Door beheersmaatregelen is de visserijsterfte rond 2003 scherp afgenomen, en sinds 2013 ligt zij voor het eerst sinds ruim vijftig jaar weer onder het duurzaamheidsdoel. In 2014 wordt het scholbestand duurzaam bevist: de visserijsterfte voor dat jaar bedraagt 0,18.

Tong

Het bestand tong wordt sinds eind jaren vijftig van de vorige eeuw overbevist. De visserijsterfte ligt steeds boven het duurzaamheidsdoel (0,20). Na 1997 neemt de visserijsterfte langzaam af. In 2014 bedroeg de visserijsterfte 0,26 en ligt daarmee nog net boven het duurzaamheidsdoel.

Visserijsterfte als beheerdoel

In het nieuwe Gemeenschappelijke visserijbeleid (van kracht sinds 1 januari 2014) stelt de EU voor het beheer van de visbestanden grenzen voor de visserijsterfte: limietgrens, voorzorgsgrens en duurzaamheidsdoel (Europese Commissie, 2014). De visserijsterfte gebruiken als beheerdoel in plaats van de bestandsgrootte heeft als voordeel dat zij minder afhankelijk is van omgevingsfactoren die mede de bestandsgrootte bepalen. De EU stuurt via een aantal visserijmaatregelen op de visserijsterfte en daarmee indirect op de omvang van het bestand volwassen vis. Dit gebeurt via de totale toegestane vangst (TAC) per soort, aangevuld met een maximaal aantal zeedagen en met technische maatregelen als maaswijdtevoorschriften.

Duurzaamheidsdoel, voorzorgsgrens en limietgrens

Stijgt de visserijsterfte boven de voorzorgsgrens, dan moeten maatregelen genomen worden om te voorkomen dat de omvang van het visbestand door overbevissing verder daalt. Boven de limietgrens komt de voortplanting in gevaar en is de kans op natuurlijk herstel nog maar gering omdat er nog maar weinig volwassen vis is om voor de voortplanting te zorgen. Het duurzaamheidsdoel geeft een visserijdruk met een maximale duurzame oogst, waarbij de visbestanden niet overbevist worden en de bestandsomvang naar verwachting stabiel blijft.
Voor haring, kabeljauw en tong is geen voorzorgsgrens en limietgrens gedefinieerd, voor deze soorten geldt alleen een duurzaamheidsdoel. Voor schol zijn zowel voorzorgsgrens, limietgrens als duurzaamheidsdoel gedefinieerd.

Definitie

De visserijsterfte wordt bepaald op basis van de verhouding van de jaarlijkse vangst en het bestand volwassen vis. Voor meer informatie zie de technische toelichting.