Visserijsterfte bij visbestanden in de Noordzee, 1947-2013

Haring

Sinds eind jaren veertig van de vorige eeuw zijn er twee perioden geweest waarin de visserijsterfte in het bestand haring boven het duurzaamheidsdoel lag: 1953-1977 en 1984-1995. Vooral in de jaren tussen 1968 en 1975 was de visserijdruk extreem hoog. In deze periode is het haringbestand dan ook volledig ingestort. Ofschoon in een deel van deze periode de vangst werd stilgelegd om het haringbestand zich te laten herstellen, werd er toch nog te veel haring gevangen (o.a. als bijvangst). Hierdoor bleef de visserijsterfte toch hoog. Verdergaande maatregelen hebben tot een daling van de visserijinspanning, een verlaging van de visserijsterfte en daarmee een herstel van het bestand aan haring geleid. In 2013 lag de visserijsterfte onder het duurzaamheidsdoel, hetgeen betekent dat het haringbestand maximaal duurzaam werd bevist.

• Visbestanden in de Noordzee, 1947-2023

Kabeljauw

De visserijsterfte van kabeljauw lag in de periode 1971-2006 boven de voorzorgsgrens van 0,65 per jaar. Gedurende deze periode werd elk jaar een groot deel (48-63 procent) van de kabeljauw in de leeftijd van 2-4 jaar weggevist. Door verlaging van de TAC sinds 1999 en het instellen van herstelprogramma's is de visserijsterfte flink gedaald. In 2013 bevond de visserijsterfte zich daarmee nog steeds boven het duurzaamheidsdoel, maar al wel onder de voorzorgsgrens.

Schol

De visserijsterfte in het bestand schol bevindt zich sinds het einde van de jaren vijftig van de vorige eeuw tot 2010 boven het duurzaamheidsdoel. In de jaren tachtig en negentig zelfs boven de voorzorgsgrens met enkele pieken tot boven de limietgrens (in 1997 en 2001). Door beheersmaatregelen is de visserijsterfte rond 2003 scherp afgenomen, en sinds 2009 ligt zij voor het eerst sinds ruim vijftig jaar weer onder het duurzaamheidsdoel. In 2013 wordt het scholbestand duurzaam bevist: de visserijsterfte voor dat jaar bedraagt 0,21 en ligt daarmee onder het duurzaamheidsdoel.

Tong

Het bestand tong wordt sinds begin jaren zestig van de vorige eeuw in de meeste jaren overbevist. De visserijsterfte ligt steeds boven het duurzaamheidsdoel en in de meeste jaren ook boven de voorzorgsgrens. In 2013 bedroeg de visserijsterfte 0,23 en ligt daarmee onder de voorzorgsgrens, maar nog net niet onder het duurzaamheidsdoel.

Visserijsterfte als beheerdoel

In het nieuwe Gemeenschappelijke visserijbeleid (van kracht sinds 1 januari 2014) stelt de EU voor het beheer van de visbestanden grenzen voor de visserijsterfte: limietgrens, voorzorgsgrens en duurzaamheidsdoel (Europese Commissie, 2014). De visserijsterfte gebruiken als beheerdoel in plaats van de bestandsgrootte heeft als voordeel dat zij minder afhankelijk is van omgevingsfactoren die mede de bestandsgrootte bepalen. De EU stuurt via een aantal visserijmaatregelen op de visserijsterfte en daarmee indirect op de omvang van het bestand volwassen vis. Dit gebeurt via de totale toegestane vangst (TAC) per soort, aangevuld met een maximaal aantal zeedagen en met technische maatregelen als maaswijdtevoorschriften.

Duurzaamheidsdoel, voorzorgsgrens en limietgrens

Stijgt de visserijsterfte boven de voorzorgsgrens, dan moeten maatregelen genomen worden om te voorkomen dat de omvang van het visbestand door overbevissing verder daalt. Boven de limietgrens komt de voortplanting in gevaar en is de kans op natuurlijk herstel nog maar gering omdat er nog maar weinig volwassen vis is om voor de voortplanting te zorgen. Het duurzaamheidsdoel geeft een optimale visserijdruk met een maximale duurzame oogst, waarbij de visbestanden niet overbevist worden en de bestandsomvang naar verwachting stabiel blijft.

Definitie

De visserijsterfte wordt bepaald op basis van de verhouding van de jaarlijkse vangst en het bestand volwassen vis. Voor meer informatie zie de technische toelichting.