Blootstelling kinderen aan magnetische velden van hoogspanningslijnen

Mogelijk extra leukemie bij kinderen door wonen nabij hoogspanningslijnen

Buitenlands epidemiologisch onderzoek geeft aanwijzingen voor een mogelijk verhoogd risico op het krijgen van leukemie bij kinderen die in de buurt van bovengrondse hoogspanningslijnen wonen. Het magnetische veld zou hier de oorzaak van kunnen zijn, maar andere oorzaken zijn niet uit te sluiten. Hoe blootstelling aan magnetische velden tot leukemie bij kinderen zou kunnen leiden, is echter niet bekend. Van een mogelijk verhoogd risico op kinderleukemie is sprake in gebieden waar de magnetische veldsterkte hoger is dan ergens tussen 0,2 en 0,5 microtesla. Op grond van deze onderzoeken heeft IARC, het International Agency for Research on Cancer, een agentschap van de Wereldgezondheidsorganisatie, de magnetische velden rond hoogspanningslijnen als 'mogelijk kankerverwekkend' gekwalificeerd.
Meer informatie over de gezondheidseffecten vind u in:

• Hoogspanningslijnen

Aantal kinderen dat nabij bovengrondse hoogspanningslijnen woont

Van de bijna 3 miljoen Nederlandse kinderen woonden er in 2008 ongeveer 18.000 in het gebied bij een hoogspanningslijn waar de sterkte van het magnetische veld hoger is dan 0,2 microtesla. Bijna 10.000 kinderen worden blootgesteld aan veldsterkten hoger dan een jaargemiddelde van 0,4 microtesla. Als het verband uit het internationale onderzoek ook voor Nederland opgaat én het magneetveld de oorzaak van de mogelijke verhoging van de kans op leukemie is, zou maximaal 0,5 van de jaarlijks circa 135 nieuwe gevallen van leukemie bij kinderen hierdoor verklaard kunnen worden (Van der Plas et al., 2001; Pruppers, 2003).

Invloed van de afstand tot de hoogspanningslijn op de blootstelling

De afstand waarop de veldsterkte van 0,4 microtesla wordt bereikt, is afhankelijk van het type hoogspanningslijn en de stroom door de elektriciteitsdraden (Kelfkens et al., 2002). Deze afstand kan variëren tussen 30 meter en 190 meter. De Netkaart van het RIVM geeft een indicatie van deze afstanden.

Hoogspanningslijnen en overheidsbeleid

De VROM nota "Nuchter omgaan met risico's" legt als beleidsdoel vast dat er zo weinig mogelijk nieuwe situaties ontstaan waarbij kinderen langdurig worden blootgesteld aan magneetvelden van bovengrondse hoogspanningslijnen (VROM, 2004; De Hollander en Hanemaaijer, 2003). Hierbij zullen maatschappelijke kosten en baten moeten worden meegewogen.
Bij de uitwerking van het beleid zijn alle belanghebbende partijen betrokken (VROM en Schuttelaar & Partners, 2004) en is speciale aandacht besteed aan de manier waarop burgers kunnen worden betrokken (VROM en Korbee & Hovelynck, 2004). In oktober 2005 heeft de toenmalige Staatssecretaris van VROM zijn beleidsadvies aan gemeenten, provincies en netbeheerders verzonden (VROM, 2005). Deze partijen worden geadviseerd om bij het realiseren van woonwijken, bij nieuwbouw van bovengrondse hoogspanningslijnen of bij ingrijpende wijzigingen aan bestaande lijnen, zoveel als redelijkerwijs mogelijk te voorkomen dat er woningen, scholen, crèches en kinderdagverblijven binnen een zone komen te liggen waar het jaargemiddelde magneetveld sterker is dan 0,4 microtesla. In november 2008 heeft de minister van VROM in een toelichting op het beleidsadvies preciezer uitgelegd wat er met langdurig verblijf, gevoelige bestemmingen en bestaande situaties wordt bedoeld (VROM, 2008).
In april 2018 heeft de Gezondheidsraad een advies uitgebracht aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat over hoogspanningslijnen en kanker bij kinderen. De Gezondheidsraad adviseert het bestaande beleid voor bovengrondse hoogspanningslijnen voort te zetten. Daarnaast geeft de Gezondheidsraad de staatssecretaris in overweging het beleid uit te breiden naar andere bronnen van langdurige blootstelling aan magneetvelden in het elektriciteitsnetwerk zoals ondergrondse kabels en transformatorhuisjes. Naar aanleiding van het advies van de Gezondheidsraad heeft de minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK)mede namens de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Infrastructuur en Waterstaat het voorzorgsbeleid laten evalueren. De resultaten zijn vastgelegd in het rapport: 'Evaluatie uitvoeringspraktijk voorzorgbeleid hoogspanningslijnen'.
In de brief bij de evaluatie geeft de minister eveneens aan dat er een stakeholdersdialoog wordt opgezet tussen ministeries, gemeenten, provincies, netbeheerders, GGD-en (Gemeentelijke Gezondheidsdiensten) en expertise-instellingen om te verkennen welke maatregelen denkbaar zijn voor een verbreding van het voorzorgbeleid en welke maatschappelijke en ruimtelijke gevolgen dit kan hebben. De resultaten van deze stakeholdersdialoog zijn in juni aan minister Wiebes van EZK aangeboden en worden na de zomer van 2019, samen met de kabinetsreactie, openbaar.