Broeikaswerking, 1950-2006

Broeikaswerking neemt verder toe

De versterkte broeikaswerking door alle mondiale broeikasgassen bedraagt momenteel ruim 2,7 ± 0,2 Watt per m². De broeikaswerking neemt toe door de uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten. De broeikaswerking van de belangrijkste broeikasgassen CO₂, CH₄, N₂O en CFK's neemt nu toe met 3,2 W/m² per eeuw; dit was 5 W/m² per eeuw rond 1980, maar fluctueert wel jaarlijks. Deze (mogelijk tijdelijke) vertraging in de groei was vooral te danken aan het stopzetten van de CFK-productie als gevolg van het Montreal-protocol (UNEP, 1987-2000).
Versterking van de broeikaswerking, ook wel stralingsforcering door broeikasgassen genoemd, houdt in dat er meer energie bij het aardoppervlak aankomt, dan wordt weggestraald. Hierdoor stijgt de temperatuur aan het aardoppervlak. De oorzaak van de versterkte broeikaswerking is de toenemende concentratie van broeikasgassen. Dit komt weer door de emissies van broeikasgassen door onder andere menselijk handelen.

• Inleiding tot het broeikaseffect

Bijdrage broeikasgassen aan de versterkte broeikaswerking

Koolstofdioxide (CO₂) draagt nu voor 63% bij aan de versterkte broeikaswerking,
methaan (CH₄) voor 18%, distikstofoxide (lachgas, N₂O) voor 6%, CFK's en HCFK's samen voor 12% en PFK's, HFK's en SF₆ samen voor <1%.

De invloed van ozon

Hierboven zijn alleen de mondiale broeikasgassen beschouwd. Hieronder verstaan we de broeikasgassen die een lange levensduur hebben en daardoor goed gemengd zijn in de atmosfeer. Daarnaast is ook ozon (O₃) een belangrijk broeikasgas waarvan de concentraties worden beïnvloed door menselijk handelen. In tegenstelling tot de mondiale broeikasgassen wordt ozon niet direct door de mens uitgestoten. Ozon wordt in de atmosfeer gevormd en deels in de atmosfeer en deels aan het aardoppervlak weer afgebroken. Ozonconcentraties worden beïnvloed door uitstoot van stoffen die ozon vormen of afbreken, zoals stikstofoxiden, vluchtige organische stoffen, en chloor- en broombevattende koolwaterstoffen.
Als gevolg van menselijk handelen is de ozonconcentratie in de troposfeer, dat is het lage gedeelte van de atmosfeer, de laatste eeuwen toegenomen. Deze toename versterkt de broeikaswerking van de mondiale broeikasgassen met 0,4 ± 0,2 W/m² (IPCC, 2001). Dit maakt troposferisch ozon na koolstofdixoide en methaan het derde broeikasgas, gemeten naar bijdrage aan de versterkte broeikaswerking. In de stratosfeer, dat is de hogere atmosfeer, is de ozonconcentratie na 1980 juist afgenomen. Dit komt door toename van concentraties van chloor- en broomverbindingen, die in de stratosfeer uiteenvallen en daar ozon kunnen afbreken. Hierdoor is de broeikaswerking van ozon dus juist afgenomen en wel met 0,15 ± 0,1 W/m².
De toename van de versterkte broeikaswerking door ozon in de troposfeer en afname ervan door ozon in de stratosfeer kunnen niet zomaar van elkaar afgetrokken worden. De effecten treden op andere hoogtes in de atmosfeer op en vertonen andere ruimtelijke patronen op aarde. Zelfs als de effecten in grootte elkaar precies zouden compenseren dan kunnen de verschillen in hoogte en ruimtelijk patroon zorgen voor effecten op regionale en mondiale schaal.

Kyoto-protocol

In het Kyoto-protocol (UNFCCC, 1997) en het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties (UNFCCC, 1992) zijn afspraken gemaakt om concentraties van broeikasgassen te stabiliseren. Hiermee wil men de menselijke beïnvloeding van het klimaat beperken. Om op termijn broeikasgasconcentraties te stabiliseren moeten de door de mens veroorzaakte emissies van broeikasgassen met meer dan de helft worden teruggebracht ten opzichte van 1990. De gassen koolstofdioxide (CO₂), methaan (CH₄), distikstofoxide (N₂O), HFKs, PFKs en SF₆ vallen onder het Kyoto-protocol.
CFK's en HCFK's maken geen deel uit van het Klimaatverdrag. Deze stoffen worden gereguleerd in het kader van het Montreal-protocol (UNEP, 1987-2000), het verdrag voor de bescherming van de ozonlaag.

• Klimaatverandering: beleid ter vermindering van broeikasgasemissies
• Aantasting van de ozonlaag: beleid