Potentieel-chloor en -broom in de atmosfeer, 1980-2001

Ontwikkelingen

Het potentieel-chloorgehalte is gestegen van een natuurlijk achtergrondniveau van 0,6 ppb tot meer dan 3,5 ppb in 1993. Vanaf medio 1994 daalt de concentratie (Montzka et al., 1999) als gevolg van in internationaal verband genomen maatregelen. Het potentieel-broomgehalte stijgt nog steeds door voortgaande emissies van halonen (WMO, 1999 en 2003). In de stratosfeer is het maximum in de concentratie van ozonlaagaantastende stoffen naar verwachting rond 2000 bereikt, waarna herstel van de ozonlaag kan gaan optreden. Een volledig herstel zal meer dan 50 jaar duren. Toename van CO₂ in de atmosfeer kan mogelijk het herstel van de ozonlaag beïnvloeden (positief zowel als negatief) (WMO, 1999 en 2003).

Beleid

Het internationale beleid heeft tot doel het beperken of stopzetten van de productie en het gebruik van stoffen die de ozonlaag aantasten. Een groot aantal landen heeft het Montreal Protocol getekend en zich daarmee verplicht om vanaf 1996 geen CFK's meer te gebruiken (in ontwikkelingslanden vanaf 2010). De productie en het gebruik van ozonlaagaantastende stoffen is hierdoor de afgelopen tien jaar wereldwijd sterk gedaald.

Relevantie

Het potentieel-chloorgehalte en -broomgehalte is in de lagere atmosfeer een maat voor de hoeveelheid ozonlaagaantastende stoffen die reeds zijn geëmitteerd maar nog niet in de stratosfeer zijn gearriveerd. Ozonlaagaantastende stoffen bereiken de stratosfeer drie tot vijf jaar nadat ze zijn geëmitteerd, waarna ze uiteenvallen in kleinere moleculen welke ozonmoleculen kunnen afbreken. Halonen en CFK's worden nog jaren na productie geëmitteerd uit voorraden van bestaande toepassingen. De concentratie van HCFK's (onder andere in gebruik als CFK-vervangers) stijgt de laatste jaren sterk, maar hun bijdrage is nog gering.

Methodiek

Het potentieel-chloorgehalte wordt bepaald door de som van de concentraties CFK's, HCFK's, methylchloroform, tetrachloorkoolstof en methylchloride in de atmosfeer, gemeten op achtergrondlocaties. Analoog wordt het potentieel-broomgehalte bepaald door de som van de concentraties halonen en methylbromide in de atmosfeer. Naast de concentratie wordt de bijdrage van iedere stof bepaald door het aantal chloor- of broomatomen per molecuul. Aangezien een broomatoom veel actiever is in het aantasten van ozon in de stratosfeer dan een chlooratoom wordt de hoeveelheid broom nog met 45 vermenigvuldigd.