Belasting van het oppervlaktewater door verkeer en vervoer, 1990-2022

Bijdrage aan de landelijke belasting

De relatieve bijdrage door verkeer en vervoer aan de landelijke belasting van het oppervlaktewater in 2022 is het grootst voor koper (58%), benzo(a)pyreen (26%) en zink (29%). Een deel van de belasting wordt veroorzaakt door zeeschepen en komt dus terecht in zoute kustwateren (NCP niet meegerekend) en zeehavens. 

• Belasting van het oppervlaktewater naar herkomst 

Grootste bron voor koper is antifouling

Voor koper is de antifouling (aangroeiwerende verf) van recreatievaartuigen en zeeschepen in havens de grootste bron. In de berekening van de koperemissies uit recreatievaart door het gebruik van aangroeiwerende verven na 2005 is rekening gehouden met het feit dat er geen verbod meer is op het gebruik. Het verbod gold tussen 2003 en 2005. Het gebruik nam na 2005 weer toe maar door daling van het kopergehalte in de verven - het gevolg van nieuwe regelgeving - is de emissie sinds 2010 weer afgenomen. Bij het wegverkeer is de slijtage van koperhoudende remvoeringen de grootste bron voor koper. 

Zink- en PAK emissies in de scheepvaart en wegverkeer

Zinkoxide wordt in de recreatievaart gebruikt om de werking van koperverbindingen als antifouling te verbeteren. Het is geen biocide, het helpt onder meer bij het in oplossing gaan van zelf-slijpende verven. In 2022 zorgt deze bron voor een extra belasting met 47 ton zink, daarmee is het voor verkeer en vervoer de belangrijkste bron voor het binnenwater. 

Een andere belangrijke bron voor zinkemissies is de corrosie van opofferingsanodes op (zee)schepen en sluisdeuren. De anodes zijn blokken zink die onder water worden aangebracht om roestvorming van stalen onderdelen tegen te gaan. In plaats van het ijzer corrodeert dan het zink in de anode; deze wordt ‘opgeofferd’. De anodes bevatten naast zink ook kleine hoeveelheden cadmium. 

Bij het wegverkeer is bandenslijtage een belangrijke bron van zink. Voor PAK’s is de scheepvaart een belangrijke bron via de uitloging van coatings, lozingen van oliehoudend bilgewater en morsingen van olie. Het wegverkeer draagt voornamelijk bij via de lekkage van motorolie. 

Zeeschepen op NCP niet inbegrepen

Voor de gepresenteerde cijfers geldt dat de emissies van zeeschepen varend op het Nederlands deel van het Continentaal Plat (NCP) niet zijn inbegrepen in de cijfers. De emissies van schepen varend in en naar zeehavens (d.w.z. vlakbij de kust) of stilliggend in zeehavens zijn wèl inbegrepen.

Bijdrage aan de landelijke belasting van het riool

Emissies vanuit wegverkeer belanden in het rioolstelsel via de afspoeling met neerslag vanaf gerioleerd (verhard) wegoppervlak. De belangrijkste oorzaken zijn remslijtage, bandenslijtage en lekkage van motorolie. Voor de PAK’s fluorantheen en benz(a)pyreen heeft verkeer en vervoer in 2022 een bijdrage van 11%, respectievelijk 18% in de landelijke belasting van het riool. Voor zink bedraagt het aandeel in de belasting van het rioolstelsel in 2021 10% en is ten opzichte van 1990 zelfs iets gestegen.