Stikstof- en fosfaatbalans voor landbouwgrond, 1980-2011
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De aanvoer en overschotten voor landbouwgrond van stikstof en fosfaat zijn tussen 1986 en 2011 sterk afgenomen. De aanvoer van deze stoffen gebeurt voornamelijk via dierlijke mest en kunstmest.
| 1980 | 1986 | 1990 | 2000 | 2005 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011* | ||
| kg N / ha | ||||||||||
| Stikstof | ||||||||||
| Aanvoer 1) | 447 | 508 | 429 | 399 | 350 | 326 | 316 | 320 | 322 | |
| w.v. | ||||||||||
| dierlijke mest | 190 | 241 | 210 | 213 | 191 | 188 | 183 | 188 | 188 | |
| kunstmest | 240 | 249 | 200 | 166 | 138 | 119 | 114 | 113 | 114 | |
| overig | 17 | 17 | 19 | 20 | 21 | 18 | 19 | 19 | 19 | |
| Afvoer | 210 | 243 | 259 | 217 | 196 | 206 | 201 | 206 | 202 | |
| Overschot | 237 | 265 | 170 | 182 | 154 | 120 | 115 | 115 | 119 | |
| kg P2O5 /ha 2) | ||||||||||
| Fosfaat | ||||||||||
| Aanvoer 1) | 160 | 176 | 160 | 126 | 110 | 92 | 80 | 97 | 94 | |
| w.v. | ||||||||||
| dierlijke mest | 115 | 128 | 114 | 89 | 79 | 75 | 71 | 77 | 73 | |
| kunstmest | 39 | 41 | 38 | 31 | 25 | 14 | 5 | 16 | 17 | |
| overig | 7 | 7 | 8 | 6 | 6 | 4 | 4 | 4 | 5 | |
| Afvoer | 66 | 73 | 74 | 70 | 65 | 69 | 64 | 66 | 67 | |
| Overschot | 94 | 103 | 86 | 57 | 45 | 23 | 15 | 31 | 28 | |
| Bron: CBS. | CBS/sep12/0093 | |||||||||
| 1) Exclusief depositie op landbouwgrond en ammoniakemissie uit dierlijke mest en kunstmest. 2) Omrekening fosfaat naar fosfor: 2,29 kg P2O5 is 1 kg P. N.B. Gegevens 2011 zijn voorlopig. | ||||||||||
Ontwikkeling aanvoer en overschotten
Tot de invoering van milieuwetten die voor een vermindering van de nutriëntenoverschotten moesten zorgen, steeg het gebruik van stikstof en fosfaat in de landbouw. In 1986 bereikte de aanvoer een maximum. Als gevolg van de Beschikking Superheffing (1984), de mestwetgeving (1987) en de verlaging van het fosfaatgehalte van krachtvoer is na 1986 de aanvoer van nutriënten via dierlijke mest gedaald. Aanvankelijk zijn vooral het gebruik en overschot van fosfaat sterk afgenomen. Na de invoering van het mineralenaangiftesysteem (MINAS) op 1 januari 1998 nam de aanvoer van stikstof via dierlijke mest versneld af. Ook het gebruik van stikstof-kunstmeststoffen is aanzienlijk verminderd na 1986.
Aanvoer en overschotten in 2011
Tussen 1986 en 2011 (voorlopig cijfer) is de aanvoer van stikstof gedaald met 37 procent en van fosfaat met 47 procent. De overschotten van deze stoffen zijn in deze periode verminderd met respectievelijk 55 en 73 procent. Ten opzichte van 2010 zijn de overschotten in 2011 (voorlopige cijfers) voor stikstof nauwelijks veranderd (toename van minder dan 1 procent vooral door een iets lagere afvoer met gewassen) en voor fosfaat met 3 procent afgenomen vooral als gevolg van een lagere aanvoer met dierlijke mest.
Afvoer
De afvoer met gewassen is behalve van de mate van bemesting en grondsoort ook afhankelijk van de weersomstandigheden. Jaarlijks kunnen de gewasopbrengsten door andere weersomstandigheden sterk van elkaar afwijken met als gevolg schommelingen in de overschotten.
Beleid
Tot 1998 heeft het mestbeleid zich vooral gericht op het terugdringen van het fosfaatgebruik. Om aan de Europese Nitraatrichtlijn te kunnen voldoen is in 1998 het mineralenaangiftesysteem (MINAS) ingevoerd. Deze is in 2006 vervangen door de nieuwe Meststoffenwet.
Bronnen
- CBS (2005). Mineralenoverschot landbouw flink gedaald. CBS, Voorburg / Heerlen.
- CBS (2006). Balansen van mineralen en zware metalen. CBS, Voorburg / Heerlen.
- CBS (2011). Mineralen in de landbouw 1970-2010*. CBS, Den Haag / Heerlen.
- Emissieregistratie (2012). Website van de Emissieregistratie. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven; CBS, Den Haag; RIZA, Lelystad; EC-LNV, Den Haag; Agentschap NL, Utrecht en TNO-MEP, Apeldoorn.
Relevante informatie
- Meer informatie over de stikstof- en fosforbalans is te vinden in de databank StatLine van het CBS en in het artikel Mineralen in de landbouw 1970-2010* (CBS, 2011).
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Stikstof- en fosfaatbalans voor landbouwgrond
- Omschrijving
- Ontwikkeling van de aanvoer (met dierlijke mest, kunstmest en overig), afvoer en overschot van de nutriënten stikstof en fosfor op landbouwgrond.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
- Berekeningswijze
- Het nutriëntenoverschot wordt bepaald door de aan- en afvoer van meststoffen.
Voor de berekening van het mineralenoverschot worden gegevens gebruikt uit diverse CBS-statistieken zoals milieustatistieken (dierlijke mest, afvalwater, luchtemissies en afvalstoffen) en landbouwstatistieken (oogstraming en graslandgebruik). Ook is een deel van de basisgegevens afkomstig uit externe bronnen zoals Emissieregistratie, Planbureau voor de Leefomgeving, Landbouw-Economisch Instituut, Blgg en Agentschap NL. Tenslotte wordt informatie geput uit literatuuronderzoek en worden enkele bedrijven telefonisch en/of schriftelijk benaderd voor gegevensverstrekking.
Meer informatie over de berekeningsmethode geeft het artikel Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) en de website van de Emissieregistratie (meta-informatie) (Emissieregistratie, 2012). - Basistabel
- Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2012)
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) (korte methodenbeschrijving)
Mineralen in de landbouw 1970-2010* (CBS, 2011)
Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2012) - Betrouwbaarheidscodering
- C (schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd)
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2012). Stikstof- en fosfaatbalans voor landbouwgrond, 1980-2011 (indicator 0093, versie 13, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
