Visvangst in de Noordzee, 2002-2023

Toelichting bij de grafieken

De grafieken geven voor vier vissoorten (haring, kabeljauw, schol, tong) informatie over de vangst door alle landen die in de Noordzee mogen vissen en de Total Allowable Catch (Totale Toegestane Vangst, TAC). Voor de vangst zijn in de grafieken gegevens opgenomen over de door de Internationale Raad voor het Onderzoek van de Zee (ICES) berekende hoeveelheden "aangelande vis" en de "overboord gezette vis" ("discards"). De schattingen van de hoeveelheden "overboord gezette vis" zijn berekend op basis van steekproeven aan boord. De cijfers over de TAC moeten worden vergeleken met de gegevens over de hoeveelheden aangelande vis.

Lage vangsten

Het afgelopen decennium worden steeds meer vissoorten op duurzaamheidsdoel beheerd. Veranderingen in de productiviteit van de Noordzee bepalen de mogelijke vangsten alsmede vangst beperkende maatregelen.

• Visbestanden in de Noordzee, 1947-2023
• Visserijsterfte bij visbestanden in de Noordzee, 1947-2018

TAC's

Voor een groot aantal commercieel belangrijke vissoorten wordt jaarlijks een TAC vastgesteld. Voor elke vissoort geeft de TAC de totale hoeveelheid vis die door alle Europese landen (inclusief Noorwegen, Faeröer, IJsland) tezamen in een visgebied gevangen mag worden.

Historisch werden alleen de aanlandingen beperkt door de TAC. Met het verbod op het overboord gooien van vis in het nieuwe Gemeenschappelijke visserijbeleid (GVB) zal de TAC de vangsten moeten beperken. Hiermee beoogt men te voorkomen dat er door overbevissing te weinig volwassen vis binnen het visbestand overblijft.

TAC's worden berekend op basis van wetenschappelijk onderzoek naar de visstand in een zeegebied, met inachtneming van een schatting voor de hoeveelheid overboord gezette vis. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door de Internationale Raad voor het Onderzoek van de Zee (ICES) en leidt tot een advies aan de Raad van visserijministers, die daarna de TAC officieel vaststelt.

Nationale quota

Nadat de TAC's zijn vastgesteld, worden zij door de EU-lidstaten verdeeld in nationale quota. Dit gebeurt volgens een vaste verdeelsleutel op grond van hun historische vangsten. Zo krijgt Nederland voor schol en tong altijd een belangrijk deel van de TAC toegekend als quotum.

Visserijbeleid

Het Gemeenschappelijke visserijbeleid (GVB) van de Europese Unie is sinds 1983 van kracht en is in 1992 en in 2002 en 2014 herzien. Het streeft naar een duurzaam voortbestaan van de visbestanden en naar een evenwichtige exploitatie door de visserij. De beleidsmaatregelen omvatten vooral de toepassing van toegestane jaarlijkse vangsthoeveelheden (TAC's) en beperkingen aan de capaciteit en de inzet van de visserijvloot.

Nieuw Gemeenschappelijk visserijbeleid

Met het nieuwe Gemeenschappelijke visserijbeleid, dat per 1 januari 2014 van kracht is geworden, moeten de visbestanden bevist worden volgens het idee van "maximaal duurzame oogst" (Europese Commissie, 2014). Hiermee wil men een einde maken aan verspillende visserijpraktijken, en worden nieuwe mogelijkheden gecreëerd voor werkgelegenheid en groei in de kustgebieden. Om deze doelen te bereiken wordt teruggooi verboden, krijgt de sector meer bevoegdheden, wordt de besluitvorming gedecentraliseerd, krijgt aquacultuur voorrang, wordt kleinschalige visserij ondersteund, wordt de wetenschappelijke kennis over de visstand verbeterd en neemt de EU, in het licht van de internationale overeenkomsten, ook in buitenlandse wateren haar verantwoordelijkheid.

Centraal in het nieuwe visserijbeleid staat het begrip duurzaamheid, zowel vanuit ecologisch, economisch als sociaal oogpunt (Maximum Sustainable Yield, MSY). In het nieuwe beleid is naast de omvang van het visbestand ook de hoogte van de visserijsterfte maatgevend voor het beheer.