Natuurkwaliteit van waterplanten in oppervlaktewater, 1990 - 2020
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De natuurkwaliteit van waterplanten is laag. Slechts op enkele plaatsen wordt een hoge kwaliteit aangetroffen. In de afgelopen 30 jaar is de kwaliteit licht, maar niet significant verbeterd. De natuurkwaliteit is een maat voor de biodiversiteit in de regionale wateren.
Huidige kwaliteit waterplanten laag tot middelmatig
De huidige natuurkwaliteit op basis van waterplanten in het Nederlandse oppervlaktewater is vrij laag. De meeste wateren hebben een waterplantengemeenschap die (ver) afwijkt van de natuurlijke referentie. Een hoge kwaliteit werd gevonden in de oostelijke en zuidelijke helft van het land. De kwaliteit wordt uitgedrukt in een getal tussen 0 en 1, waarbij 1 is gebaseerd op de natuurlijke referentie: de aanwezigheid van waterplantensoorten die kunnen worden aangetroffen in een ongestoorde, natuurlijke situatie.
Samen met de natuurkwaliteit op basis van macrofauna geeft dit een beeld van de biodiversiteit voor de regionale wateren:
Trends in kwaliteit van landnatuur en water, 1990 - 2022
Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater, 1990 - 2022
Geringe verbetering in afgelopen 30 jaar, maar laatste 10 jaar achteruitgang
De geschatte kwaliteit op basis van de mediaan is de afgelopen 30 jaar met 0,04 gestegen van 0,25 naar 0,29. Deze stijging was het grootst in de kanalen met 0,20, gevolgd door de meren met 0,10 en de beken met 0,06. In de sloten nam de kwaliteit af met 0,03.
Voor de beken is het laatste jaar significant beter dan 1993 en voorgaande jaren, voor de kanalen is dat 2014, voor de meren 1992 en bij de sloten schommelde de kwaliteit maar veranderde niet in deze periode. Voor geheel Nederland is het laatste jaar niet significant beter dan de eerdere jaren, mede doordat na 2013 de kwaliteit weer licht daalde.
Oorzaak huidige kwaliteit
De huidige kwaliteit komt door verschillende oorzaken zoals uit- en afspoeling van meststoffen uit landbouwbodems, lozing van effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties, een vastgesteld waterpeilbeheer, nalevering van voedingsstoffen uit de waterbodem of vestiging van exotische soorten. Met een verminderde vermesting, betere inrichting van het oppervlaktewater en na baggeren van de voedselrijke waterbodem kan de biologische kwaliteit op basis van waterplanten sterk toenemen.
Bronnen
- Helpdesk Water (Kaderrichtlijn Water)
- Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, 2022. Stroomgebiedbeheerplannen Rijn, Maas, Schelde en Eems 2022-2027.
- Evers, C.H.M., A.J.M. van den Broek, R. Buskens, A. van Leerdam, R.A.E. Knoben, F.C.J. van Herpen, R. Pot, 2018. Omschrijving MEP en maatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water 2021-2027, rapport nr. 2018-50. Stowa, Amersfoort.
- Molen, D.T.v.d., R. Pot, C.H.M. Evers, F.C.J. v. Herpen, L.L.J. van Nieuwerburgh, 2018. Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water 2021-2027, rapport nr 2018-49. Stowa, Amersfoort
- Gaalen, F.W. van et al. (2020), Nationale analyse waterkwaliteit, Den Haag: PBL.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Natuurkwaliteit waterplanten
- Omschrijving
- De natuurkwaliteit geeft de verandering in het voorkomen van soorten waterplanten weer. Door de jarenlange monitoring en het grote aantal soorten wat in Nederland voorkomt geeft dit een goed beeld van de veranderingen in biodiversiteit in het Nederlandse, regionale water.Door veranderingen in de maatlatten van de KRW-beoordelingsmethode kan met de KRW beoordelingen geen trendbepaling worden gegeven. Voor dit overzicht zijn de gegevens op uniforme wijze verwerkt voor een trend van 30 jaar.
- Verantwoordelijk instituut
- PBL, auteur Peter van Puijenbroek
- Berekeningswijze
- De natuurkwaliteit op basis van waterplanten is gebaseerd op de monitoringsgegevens van de biologische meetnetten van de waterschappen. Alle beschikbare monitoringsgegevens van alle watertypen zijn hiervoor gebruikt. Daardoor geeft dit overzicht een representatief beeld van de Nederlandse natuurkwaliteit in het water.De natuurkwaliteit is berekend met de soortenlijsten van de maatlat voor waterplanten van de Kaderrichtlijn Water (KRW), hierbij is alleen naar de aanwezigheid van soorten gekeken. In de maatlatten zijn in totaal 200 soorten waterplanten opgenomen als kenmerkende soorten voor een of meerdere watertypen. In dit overzicht zijn voor de gehele periode de meest recente watertype-afhankelijke maatlatten gebruikt. Deze maatlat levert een getal tussen 0 en 1, waarbij 1 is gebaseerd op de natuurlijke referentie: de aanwezigheid van soorten waterplanten die kunnen worden aangetroffen in een ongestoorde, natuurlijke situatie.In de kaarten zijn alle meetpunten opgenomen die in de periode 2011-2020 bemonsterd zijn. De brakke wateren is een apart watertype in de KRW beoordeling, maar omdat daarvan te weinig meetpunten zijn voor een goede toetsing zijn deze meetpunten verdeeld over de sloten en de kanalen.Van de mediane waarden zijn trends berekend met Trendspotter, daarmee kan worden getoetst of het laatste jaar significant verschilt van een van de voorgaande jaren. De veranderingen in de tijd zijn gebaseerd op deze trends.
- Basistabel
- De gegevens van 1990 tot en met 2010 zijn verzameld in de Limnodata Neerlandica, de gegevens van 2011 tot en met 2020 zijn door het IHW verzameld. Deze analyse is gebaseerd op 60.000 bemonsteringen. De gegevens vanaf 2010 zijn gedownload van de website van het IHW: https://www.waterkwaliteitsportaal.nl/WKP.WebApplication/
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- Om de 3 tot 5 jaar.
- Achtergrondliteratuur
- Gaalen, F. W. van et al. (2016), Waterkwaliteit nu en in de toekomst. Eindrapportage ex ante evaluatie van de Nederlandse plannen voor de Kaderrichtlijn Water, Den Haag: PBL.Puijenbroek, P. J. T. M. van, P. Cleij, and H. Visser. 2014. Aggregated indices for trends in eutrophication of different types of fresh water in the Netherlands. Ecological Indicators 36:456-462.van Puijenbroek, P. J. T. M., Evers, C. H. M., & Gaalen, F. W. v. (2015). Evaluation of Water Framework Directive metrics to analyse trends in water quality in the Netherlands. Sustainability of Water Quality and Ecology.Puijenbroek, P. van (2014), De kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater beoordeeld volgens de Kaderrichtlijn Water (KRW), PBL, Den Haag.Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atm. Environment 38, 4135-4145
- Opmerking
- In de KRW zijn doelen geformuleerd voor het oppervlaktewater. De score op de maatlat wordt uitgedrukt in de ecologische kwaliteit ratio (ekr). De standaard doelstelling is een ekr van 0,6 (goede kwaliteit), maar voor veel wateren geldt een lagere ekr als doelstelling (het Goed Ecologisch Potentieel), zodat vaak met een lagere ekr-kwaliteit kan worden volstaan. In dit overzicht is de KRW-maatlatten voor waterplanten toegepast op individuele monsters. De officiële KRW beoordeling is opgesteld voor meerdere monsters in een waterlichaam en voor waterlichaam specifieke doelen. Doordat elk watertype gedurende de hele periode ten opzichte van dezelfde maatlat is beoordeeld zijn verschillen tussen gebieden en in de tijd goed met elkaar te vergelijken.
- Betrouwbaarheidscodering
- B. Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2022). Natuurkwaliteit van waterplanten in oppervlaktewater, 1990 - 2020 (indicator 1441, versie 05, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
