Flora van open moerassen, 1999-2013
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
In de Nederlandse moerassen nemen struiken en bomen toe, waardoor open moeras verdwijnt.
Open moeras
Het areaal open moeras in ons land bedroeg rond 1990 47.200 ha. Open moerassen komen vooral veel voor in de laagveen- en kleigebieden. Via natuurlijke processen zullen moerassen veelal verlanden, dat wil zeggen van ondiep open water via moeras veranderen in moerasbos. Beheerders kunnen de verlanding tegengaan door opnieuw open water te creëren.
Ook moerassen met een klein aandeel struiken en bomen worden nog tot open moeras gerekend. Nemen bomen en struiken verder toe, dan ontstaat moerasbos (broekbos) en moerasstruweel. Kleine delen open water die omsloten zijn door moeras worden ook tot moeras gerekend.
Kenmerkende soorten
Open moeras herbergt specifieke planten en dieren van overgangssituaties van water naar land. Bij verlanden van het moeras zal deze zone gaan verschuiven in de richting van het water. Voor een grote biodiversiteit is het belangrijk dat verschillende stadia van moeras voorkomen. De ontwikkelingen van de afgelopen 10 jaar zijn mogelijk niet gunstig voor de biodiversiteit. Op de onderzochte plekken is zowel de kenmerkendheid van de vegetatiesamenstelling van open moeras als de bedekking met Rode Lijst soorten duidelijk afgenomen sinds 1999 (tabblad Kenmerkendheid). Van de 25 kenmerkende soorten waarvan de ontwikkelingen zijn onderzocht blijken er 12 significant af te nemen. Voorbeelden zijn zwanenbloem, gele waterkers, grote en kleine lisdodde en grote waterweegbree. Slechts één van de 25 kenmerkende soorten neemt toe, namelijk riet. Bij andere kenmerkende soorten, bijvoorbeeld haagwinde en harig wilgenroosje is geen significante verandering in de bedekking gevonden (tabblad Soorten).
Verstruiking en verbossing
Veel indicatoren wijzen erop dat het open moeras dichtgroeit. In het open moeras is duidelijk sprake van een toename van struiken en bomen (tabblad Bomen & struiken) en een afname van kruidachtige planten en pioniersoorten (tabblad Kruiden & pioniers).
Verdroging, vermesting en verruiging moeras
Ruigtesoorten komen veel voor in het moeras en sommige daarvan zijn ook kenmerkend voor open moeras. In het open moeras nemen vooral de ruigtesoorten toe die goed gedijen onder droge omstandigheden. Ondanks de toename van riet is dat voor ruigtesoorten die goed gedijen onder vochtige omstandigheden niet het geval (tabbladen Soorten en Ruigtesoorten). Opvallend zijn vooral bramen, die weliswaar maar in een klein deel van de meetpunten voorkomen, maar daar de afgelopen 10 jaar wel sterk zijn toegenomen.
Het dichtgroeien van het open moeras is een natuurlijk proces dat wordt bevorderd door vermesting en verdroging en kan worden tegengegaan met beheer. Afgaande op de ontwikkelingen in het aandeel van indicatorsoorten voor verdroging, vermesting en verzuring, is er sprake van verdroging en vermesting van het open moeras. Naast verlaging van het (grond)waterpeil kan de toename van de verdroging ook het gevolg zijn van de natuurlijke successie van open water naar land.
Voor wat betreft de verzuring is de situatie anders: het aandeel indicatorsoorten van zure omstandigheden neemt af, terwijl dat van basische omstandigheden juist toeneemt.
Bronnen
- Cáceres, M. de en P. Legendre (2009). Associations between species and groups of sites: indices and statistical inference. Ecology 90 (12): 3566-3574.
- Meij, T. van der en L. van Duuren (2000). Veranderingen in oppervlakten van natuurtypen tussen 1950 en 1990. Kwartaalbericht Milieustatistieken 2000-2. CBS. Voorburg/Heerlen.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Flora open moeras
- Omschrijving
- Veranderingen in de flora van open moeras
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek
- Berekeningswijze
- Door een wijziging in 2012 in de berekening van het aandeel kenmerkende soorten en de berekening van de som van de bedekking, kunnen kleine wijzigingen ten opzichte van de vorige versie optreden.Door een wijziging in 2013 in de berekening van de kenmerkendheid van opnamen kunnen verschillen ten opzichte van de vorige versie optreden.
- Basistabel
- Zie Download figuurdata
- Geografische verdeling
- Nederland
- Andere variabelen
- Onderzocht zijn
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Opmerking
- Voor deze indicator zijn trends in bedekking van in totaal 41 plantensoorten bepaald. Het betreft 25 kenmerkende soorten van open moeras, 5 typische soorten van de habitattypen, 4 Rode Lijst soorten en 8 ruigtesoorten van natte en droge ruigtes. Kenmerkendheid is daarbij m.i.v. 2013 bepaald m.b.v. de Indval-methode (Dufrêne & Legendre, 1997) voor de drie afzonderlijke bostypen.De meeste opnamen in moeras liggen in de meer begaanbare delen waardoor het aandeel bomen en struiken enigszins vertekend (te hoog) kan zijn.
- Betrouwbaarheidscodering
- C. Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2014). Flora van open moerassen, 1999-2013 (indicator 1532, versie 04, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
