Blootstelling kinderen aan magnetische velden van hoogspanningslijnen, 2008

Mogelijk extra leukemie bij kinderen door wonen nabij hoogspanningslijnen

Buitenlands onderzoek wijst op een mogelijk verhoogd risico op het krijgen van leukemie bij kinderen die in de buurt van bovengrondse hoogspanningslijnen wonen. Het magnetische veld zou de oorzaak van dit mogelijk verhoogde risico kunnen zijn, maar andere oorzaken zijn niet uit te sluiten. Hoe blootstelling aan magnetische velden tot leukemie bij kinderen zou kunnen leiden, is echter niet bekend.
In gebieden waar de magnetische veldsterkte hoger is dan ergens tussen 0,2 en 0,5 microtesla is er mogelijk sprake van een verhoogd risico op kinderleukemie. Op grond van deze onderzoeken heeft IARC, het International Agency for Research on Cancer, een agentschap van de Wereldgezondheidsorganisatie, de magnetische velden rond hoogspanningslijnen als 'mogelijk kankerverwekkend' gekwalificeerd.
Meer informatie over de gezondheidseffecten vind u in:

• Hoogspanningslijnen

Aantal kinderen dat nabij bovengrondse hoogspanningslijnen woont

Van de bijna 3 miljoen Nederlandse kinderen woonden er in 2008 ongeveer 18.000 in het gebied bij een hoogspanningslijn waar de sterkte van het magnetische veld hoger is dan 0,2 microtesla. Bijna 10.000 kinderen worden blootgesteld aan veldsterkten hoger dan een jaargemiddelde van 0,4 microtesla. Blootstelling aan magnetische velden rond hoogspanningslijnen in Nederland zou maximaal 0,5 van de 135 nieuwe gevallen van kinderleukemie per jaar kunnen verklaren (Van der Plas et al., 2001; Pruppers, 2003, Kennisplatform EMV&G, 2009).

Invloed van de afstand tot de hoogspanningslijn op de blootstelling

De afstand waarop de veldsterkte van 0,4 microtesla wordt bereikt, is afhankelijk van het type hoogspanningslijn en de stroom door de elektriciteitsdraden (Kelfkens et al., 2002). Deze afstand kan variëren tussen 25 m voor een 50 kV lijn tot 200 m bij een 380 kV hoogspanningslijn.
In een onderzoek van KEMA en RIVM naar mogelijkheden om het aantal blootgestelde kinderen te verminderen, is het aantal woningen in diverse zones rond hoogspanningslijnen berekend (Kelfkens et al., 2002) en zijn de ruimtelijke effecten en de kosten van technische maatregelen bepaald (Stuurman et al., 2002). Verder heeft het RIVM in 2003 in een aanvullend onderzoek geschat dat er tot 2030 ongeveer 10.000 nieuwbouwwoningen binnen de 0,4 microtesla contour bijgebouwd zullen worden. Dit betekent een stijging met ruim 40% ten opzichte van de 23.000 woningen die er in 2003 binnen deze contour stonden (Kelfkens et al., 2003).

Hoogspanningslijnen en overheidsbeleid

De VROM nota "Nuchter omgaan met risico's" legt als beleidsdoel vast dat er zo weinig mogelijk nieuwe situaties ontstaan waarbij kinderen langdurig worden blootgesteld aan magneetvelden van bovengrondse hoogspanningslijnen (VROM, 2004; De Hollander en Hanemaaijer, 2003). Hierbij zullen maatschappelijke kosten en baten moeten worden meegewogen. Omdat maatregelen in bestaande situaties duur zijn en vanwege de onzekerheid over de mogelijke gezondheidsrisico's ligt het volgens het ministerie van VROM in bestaande situaties niet voor de hand om maatregelen te treffen. (VROM, 2004).
Bij de uitwerking van het beleid zijn alle belanghebbende partijen betrokken (VROM en Schuttelaar & Partners, 2004) en is speciale aandacht besteed aan de manier waarop burgers kunnen worden betrokken (VROM en Korbee & Hovelynck, 2004). In oktober 2005 heeft de toenmalige Staatssecretaris van VROM zijn beleidsadvies aan gemeenten, provincies en netbeheerders verzonden (VROM, 2005). Deze partijen worden geadviseerd om bij het realiseren van woonwijken, bij nieuwbouw van bovengrondse hoogspanningslijnen of bij ingrijpende wijzigingen aan bestaande lijnen, te voorkomen dat er gevoelige bestemmingen binnen een zone komen te liggen waar het jaargemiddelde magnetische veld sterker is dan 0,4 microtesla. Met gevoelige bestemmingen worden woningen, scholen, crèches en kinderdagverblijven bedoeld. In november 2008 heeft de minister van VROM in een toelichting op het beleidsadvies preciezer uitgelegd wat er met langdurig verblijf, gevoelige bestemmingen en bestaande situaties wordt bedoeld (VROM, 2008). Om gemeenten te ondersteunen bij de toepassing van het beleidsadvies in hun ruimtelijke plannen is per 1 september 2009 het Steunpunt Hoogspanningslijnen opgericht.

• Steunpunt Hoogspanningslijnen